Krokuta
Crocuta
Kaup, 1828[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – krokuta cętkowana (C. crocuta)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Infrarząd

Viverroidea

Rodzina

hienowate

Podrodzina

hieny

Rodzaj

krokuta

Typ nomenklatoryczny

Canis crocuta Erxleben, 1777

Synonimy
Gatunki

6 gatunków (w tym 5 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Krokuta[4] (Crocuta) – rodzaj drapieżnych ssaków z podrodziny hien (Hyaeninae) w obrębie rodziny hienowatych (Hyaenidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Afryce[5][6].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 125–160 cm, długość ogona 22–27 cm; masa ciała 45–55 kg (czasami do 85 kg)[7][8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1828 roku niemiecki paleontolog i przyrodnik Johann Jakob Kaup w artykule poświęconym nowym rodzajom opublikowanym na łamach Isis von Oken[1]. Na gatunek typowy Kaup wyznaczył (absolutna tautonimia) krokutę cętkowaną (C. crocuta).

Etymologia

  • Crocuta (Crocotta): gr. κροκωτός krokōtos ‘koloru szafranu’, od κροκος krokos ‘żółty, szafran’; od przeważającego koloru w ubarwieniu sierści krokuty cętkowanej[9].
  • Eucrocuta: gr. ευ eu ‘dobry, typowy’; rodzaj Crocuta Kaup, 1828 (krokuta)[3]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Hyäna spelaea Goldfuss, 1823 (= Canis crocuta Erxleben, 1777).

Ewolucja

Najwcześniejsi przedstawiciele rodzaju Crocuta pojawiają się w zapisie kopalnym Afryki we wczesnym pliocenie, datowanym na około 3-7 milionów lat temu[7]. Jednak członkowie tego rodzaju wkrótce rozproszyli się poza Afrykę, a na podstawie skamieniałości z okresu największego rozszerzenia zasięgu w plejstocenie, rodzaj Crocuta zajmował praktycznie całą Eurazję, a także większość Czarnej Afryki[7]. Nie jest do końca pewne, kiedy powstała współczesna C. crocuta, ale ten gatunek jest niewątpliwie bardzo młody[7]. C. crocuta pojawia się w zapisie kopalnym jakiś czas po 990 000 lat temu, a prawdopodobnie znacznie bliżej teraźniejszości, być może w ciągu ostatnich 250 000 lat[7]. Współczesne krokuty cętkowane można odróżnić od przedstawicieli rodzaju Crocuta występujących w zapisie kopalnym na podstawie wielkości ciała, długości i grubości kończyn, długości i kształtu poszczególnych kości czaszki oraz unikalnych cech zębów policzkowych[7].

Podział systematyczny

Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek[10][8][5][4]:

Opisano również gatunki wymarłe[11]:

Uwagi

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Crocuta Kaup, 1828.

Przypisy

  1. 1 2 J.J. Kaup. Ueber Hyaena, Uromastix, Basiliscus, Corythaeolus, Acontias. „Isis von Oken”. 21, s. 1145, 1828. (niem.).
  2. ↑ J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 78. (niem.).
  3. 1 2 J. Viret. Le lœss à bancs durcis de Saint-Vallier (Drôme), et sa faune de mammifères villafranchiens (avec une analyse granulométrique et une analyse pollinique). „Nouvelles archives du Muséum d'histoire naturelle de Lyon”. 4, s. 51, 1954. (fr.).
  4. 1 2 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 146. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. 1 2 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 424. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  6. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Crocuta. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-30].
  7. 1 2 3 4 5 6 K.E. Holekamp & J.M. Kolowski: Family Hyaenidae (Hyenas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 254–256. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  8. 1 2 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 662. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  9. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 204, 1904. (ang.).
  10. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
  11. ↑ J.S. Zijlstra, Crocuta Kaup, 1828, Hesperomys project (Version 23.3.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-05-06] (ang.).
  12. ↑ R. Lydekker. Siwalik and Narbada Carnivora. „Memoirs of the Geological Survey of India, Palaeontologia Indica”. Ser. X. 2 (6), s. 290, 1884. (ang.).
  13. ↑ G. Petter & F.C. Howell. Une nouvelle espèce du genre Crocuta Kaup (Mammalia: Carnivora: Hyaenidae) dans la faune pliocène de Laetoli (Tanzanie): Crocuta dietrichi nov. sp.; origine du genre / A new species of the genus Crocuta Kaup (Mammalia, Carnivora, Hyaenidae) in the Pliocene fauna of Laetoli (Tanzania): Crocuta dietrichi n.sp.; origin of the genus. „Comptes Rendus de l’Académie des sciences”. Série II: Mécanique-physique, Chimie, Sciences de l’univers, Sciences de la Terre. 308, s. 1031, 1989. (fr. • ang.).
  14. ↑ L. Werdelin & M.E. Lewis. New species of Crocuta from the Early Pliocene of Kenya, with an overview of Early Pliocene hyenas of eastern Africa. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 28 (4), s. 1163, 2008. DOI: 10.1671/0272-4634-28.4.1162. (ang.).
  15. ↑ H. Matsumoto. On some fossil mammals from Sze-chuan, China. „Science Reports of the Tohoku Imperial University”. 2nd series. 3 (1), s. 2, 1915.
  16. ↑ R.F. Ewer. The fossil carnivores of the Transvaal caves. The Hyaenidae of Kromdraai. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 124 (3), s. 570, 1954. DOI: 10.1111/j.1469-7998.1954.tb07798.x. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.