Państwo socjalistyczne – państwo wcielające zasady socjalizmu. Może to oznaczać[1]:

Państwo socjalistyczne w marksizmie

Włodzimierz Lenin w pracy Państwo a rewolucja wyodrębnił 3 podstawowe etapy ustanowienia i rozwoju komunistycznej formacji społeczno-ekonomicznej[2]:

  • przejście od kapitalizmu do socjalizmu
  • socjalizm jako pierwsza faza społeczeństwa komunistycznego
  • komunizm jako wyższa faza społeczeństwa komunistycznego[3]

Etap przechodzenia od kapitalizmu do socjalizmu jest nieunikniony we wszystkich państwach wkraczających na drogę budownictwa socjalizmu. W Krytyce programu gotajskiego (1875) Karol Marks pisał:

Między społeczeństwem kapitalistycznym a komunistycznym leży okres rewolucyjnego przeobrażenia pierwszego w drugie. Temu okresowi odpowiada też przejściowy okres polityczny i państwo tego okresu nie może być niczym innym jak tylko rewolucyjną dyktaturą proletariatu

Karol Marks Krytyka programu gotajskiego, 1875

Okres przechodzenia rozpoczyna się od zdobycia władzy politycznej przez klasę robotniczą, a kończy się wraz ze zbudowaniem socjalizmu — pierwszej fazy społeczeństwa komunistycznego[4]. Według teorii naukowego komunizmu nie ma innej drogi do wyższej fazy komunizmu jak przez socjalizm[5][6]. Obowiązywać w nim miała formuła sprawiedliwości: Od każdego według jego zdolności, każdemu według jego pracy[7].

Zgodnie z teorią naukowego komunizmu Jerzy Kochan podobnie jak jego mistrz i nauczyciel, Jarosław Ładosz, epokę postkapitalistyczną dzieli na okres przejściowy od kapitalizmu do socjalizmu, socjalizm i komunizm[8]. Kazimierz Mijal zakwestionował zgodność z marksizmem tego trójpodziału formacji komunistycznej. Zdaniem Kazimierza Mijala, współcześni rewizjoniści, tj. prawicowi oportuniści w rodzaju Nikity Chruszczowa i jemu podobni w całym obozie socjalizmu dopuścili się jawnego fałszowania stanowiska Marksa w sprawie „okresu przejściowego”, określając go np. ogólnikowym zwrotem „od kapitalizmu do socjalizmu”[9].

W nomenklaturze marksistowskiej, aby odróżnić je od realnie istniejących państw socjalistycznych, było ono nazywane państwem zbudowanego socjalizmu[1].

Państwo socjalistyczne jako państwo bloku wschodniego

Mianem „państwa socjalistycznego” określano także państwa należące do bloku wschodniego. Były to państwa satelickie ZSRR, w których pełnię władzy posiadały partie komunistyczne i kierowały się ideologią marksizmu-leninizmu. Ustrojem modelowym był ustrój Związku Radzieckiego. Były one często nazywane demokracjami ludowymi. W opinii promowanej przez ich władze, były to państwa dopiero budujące socjalizm. Polegać to miało na „wypieraniu kapitalistycznych i tworzeniu socjalistycznych stosunków społeczno-ekonomicznych”[1].

Według teorii politycznej trockizmu państwa te nie były w rzeczywistości socjalistyczne. Trockiści nie są zgodni co do ich prawdziwej natury; padały określenia takie jak zdegenerowane państwo robotnicze, biurokratyczny kolektywizm i kapitalizm państwowy.

Państwo socjalistyczne jako państwo nie-kapitalistyczne

Mapa przedstawiające państwa socjalistyczne (nie marksistowsko-leninowskie) według konstytucji, obecnie i w przeszłości

W najszerszym znaczeniu, państwem socjalistycznym określa się państwa, które jako takie się deklarują (najczęściej w swojej konstytucji). Deklaracja taka oznaczała szukanie innej niż kapitalistyczna drogi rozwojowej dla danego państwa[1].

W większości współczesnych krajów socjalistycznych pierwszymi partiami, które dochodziły do władzy po upadku rządów kolonialnych, były partie lewicowe. Socjalizm arabski był dawniej elementem konstytucji Libii (w latach 1969–2011) i Egiptu (w latach 1952–1978). Ustrój Tanzanii określa się mianem socjalizmu afrykańskiego. Termin „państwo socjalistyczne” jest używany również wobec państw gdzie władzę sprawuje partia komunistyczna.

Lista państw socjalistycznych

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Kowalski 1982 ↓, s. 248
  2. ↑ Fiedosiejew i in 1967 ↓, s. 257.
  3. ↑ Włodzimierz Lenin. Państwo a rewolucja. Rozdział V EKONOMICZNE PODSTAWY OBUMIERANIA PAŃSTWA
  4. ↑ Fiedosiejew i in. 1978 ↓, s. 162.
  5. ↑ Fiedosiejew i in. 1978 ↓, s. 202.
  6. ↑ Fiedosiejew 1975 ↓.
  7. ↑ Dziabała 1982 ↓, s. 236.
  8. ↑ Edward Karolczuk. O socjalizmie w nowej perspektywie (na marginesie książki Jerzego Kochana pt. "Socjalizm"). „Nowa Krytyka”, 02/11/2014. (pol.).
  9. ↑ Kazimierz Mijal: Okres przejściowy od społeczeństwa kapitalistycznego do komunistycznego. Stowarzyszenie Marksistów Polskich, 30 czerwca 1996. [dostęp 2020-10-14]. (pol.).
  10. ↑ Constitution of Syria, Article 1: (1) The Syrian Arab Republic is a democratic, popular, socialist, and sovereign state.
  11. ↑ Constitution of Tanzania, Article 1. issafrica.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-28)].: The United Republic is a democratic and socialist state which adheres to multi-party democracy.
  12. ↑ Constitution of Bangladesh. parliament.gov.bd. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-15)]., Preamble: Further pledging that it shall be a fundamental aim of the State to realise through the democratic process to socialist society [...];
  13. ↑ The Constitution of Guyana, 1980 with 1996 reforms, Article 1: Guyana is an indivisible, secular, democratic sovereign state in the course of transition from capitalism to socialism [..].

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.