Krępieniowate
Ilustracja
Akebia pięciolistkowa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

krępieniowate

Nazwa systematyczna
Lardizabalaceae Decne.
Arch. Mus. Hist. Nat. 1: 185. 1839

Krępieniowate (Lardizabalaceae Decne.) – rodzina roślin okrytonasiennych. Obejmuje 7–9 rodzajów z 40 gatunkami[2][3]. Należą tu pnącza (tylko do rodzaju Decaisnea należą krzewy) występujące głównie we wschodniej Azji (od Himalajów po Wietnam i Japonię), tylko dwa rodzaje (Boquila i Lardizabala) rosną w Chile[4]. W rodzimej florze Polski brak przedstawicieli tej rodziny; tylko akebia pięciolistkowa bywa uprawiania jako ozdobna. Niewielkie znaczenie użytkowe ma palecznik chiński (owoce jadalne w Chinach), pnącza dostarczające włókien do wyrobu lin oraz wykorzystywane do trucia ryb[5].

Owoce palecznika chińskiego

Morfologia

Pokrój
Drewniejące pnącza[4], rzadko krzewy (tylko Decaisnea)[5]. Rośliny bez cierni[4].
Liście
Skrętoległe[6], ogonkowe[4], zwykle dłoniasto- lub pierzastosieczne i sezonowe (zimozielone tylko u Holboellia)[5]. Przylistków zwykle brak (obecne są tylko u Lardizabala)[4].
Kwiaty
Zwykle jednopłciowe, ale kwiaty obu płci obecne są na tej samej roślinie (rośliny jednopienne)[5][4]. Wyrastają pojedynczo lub częściej zebrane w groniaste kwiatostany wyrastające w kątach liści[4]. Oś kwiatowa jest skrócona. Okwiat złożony jest z trójdzielnych, słabo zróżnicowanych okółków, z których dwa zewnętrzne stanowią kielich, a dwa wewnętrzne (których często też brak[4]) – koronę kwiatu[5]. W kwiatach męskich znajduje się 6 pręcików[4]. Ich nitki są zgrubiałe, mięsiste, a pylniki otwierają się podłużną szparą[5]. Słupkowie w kwiatach żeńskich tworzone jest przez trzy, rzadko (np. u akebia) do 15, wolnych słupków powstających z poszczególnych owocolistków. Ich brzegi nie są zrośnięte i pełnią funkcję znamion[5].
Owoce
Mięsiste mieszki i jagody zawierające liczne nasiona lub owoce jednonasienne. W nasionach zarodek jest drobny, silnie rozwinięte jest natomiast bielmo[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina zaliczana do rzędu jaskrowców (Ranunculales), kladu dwuliściennych właściwych (eudicots). Stanowi grupę siostrzaną dla rodziny Circaeasteraceae, a wraz z nią tworzą grupę siostrzaną dla kladu obejmującego m.in. rodziny berberysowatych i jaskrowatych[2].

jaskrowce

olszankowate Eupteleaceae

makowate Papaveraceae


krępieniowate Lardizabalaceae

Circaeasteraceae

miesięcznikowate Menispermaceae

berberysowate Berberidaceae

jaskrowate Ranunculaceae







Podział rodziny[2][3]

Wyróżnia się dwie podrodziny, przez niektórych autorów podnoszone do rangi odrębnych rodzin (np. system Cronquista z 1981):

Pozycja w systemie Reveala (1999)

W systemie tym taksonowi odpowiadającemu według APweb i APG II rodzinie krąpieniowatych nadana została ranga rzędu (krępieniowce Lardizabales), podzielonego na trzy rodziny (częściowo odpowiadające w APweb randze podrodzin):

  • Decaisneaceae (Takht. ex Quin) Loconte in Loconte (według APweb część podrodziny Lardizabaloideae)
  • Lardizabalaceae Decne. – krępieniowate
  • Sargentodoxaceae Stapf ex Hutch. (według APweb podrodzina Sargentodoxoideae)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Ranunculopsida Brongn., podklasa jaskrowe (Ranunculidae Takht. ex Reveal), nadrząd Ranunculanae Takht. ex Reveal, rząd krępieniowce (Lardizabales Loconte in D.W. Taylor & L.J. Hickey), rodzina krępieniowate (Lardizabalaceae Decne.)[7].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. 1 2 3 4 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-09] (ang.).
  3. 1 2 Lardizabalaceae. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-03-27]. (ang.).
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 John W. Thieret, John T. Kartesz, Lardizabalaceae Decaisne, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2024-03-27].
  5. 1 2 3 4 5 6 7 8 Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 58. ISBN 83-7079-778-4.
  6. ↑ Dezhao Chen, Tatemi Shimizu, Lardizabalaceae Decaisne, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2024-03-27].
  7. ↑ Crescent Bloom: Lardizabalaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-04]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.