Kowniatek nadmorski
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

selerowce

Rodzina

selerowate

Rodzaj

kowniatek

Gatunek

kowniatek nadmorski

Nazwa systematyczna
Crithmum maritimum L.
Sp. Pl. 1: 246 1753
Synonimy
  • Crithmum canariense Cav. (1801)[3]

Kowniatek nadmorski[4], kowniatek morski, koper morski, babia sól nadmorska[5] (Crithmum maritimum L.) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych (Apiaceae). Jedyny przedstawiciel rodzaju kowniatek Crithmum L. Rośnie dziko na wyspach Makaronezji, wybrzeżach Morza Śródziemnego i Czarnego oraz wzdłuż atlantyckich wybrzeży Europy Zachodniej po Wielką Brytanię (Szkocję) i Holandię na północy[6][7]. Poza tym roślina uprawiana w różnych częściach świata (m.in. w Stanach Zjednoczonych[6]) i dziczejąca, np. na wybrzeżach Nowej Południowej Walii (Australia)[8]. Zasiedla skaliste brzegi mórz, rzadziej także żwirowe i piaszczyste[7].

Roślina jadalna – spożywane są jej mięsiste liście, zwykle marynowane[9], dodawane do sałatek i innych potraw jako przyprawa[5], są też gotowane i podawane z masłem[10]. Roślina ceniona jest ze względu na przyjemny smak powodowany dużą zawartością olejków eterycznych, poza tym jest wartościowa odżywczo i zdrowotnie. Ze względu na charakterystyczne wymagania ekologiczne jest to perspektywiczna roślina warzywna, która może być uprawiana na glebach słonych[11].

Roślina dawniej stosowana była także jako lecznicza[5].

Morfologia

Pokrój
Naga bylina o pędzie drewniejącym u nasady i osiągającym zwykle 15–50 cm wysokości[7].
Liście
Pojedynczo lub podwójnie pierzaste, z segmentami mięsistymi, równowąsko-lancetowatymi, na końcach zaostrzonymi, o długości do 5 cm[7].
Kwiaty
Żółtawo-zielone, zebrane w baldaszki, te z kolei zebrane po 8–36 w baldach złożony. Szypuły baldacha sztywne, tęgie. Pokrywy i pokrywki trójkątnie-lancetowate do równowąskich. Działki kielicha drobne. Płatki korony sercowate, o końcach zagiętych[7].
Owoce
Rozłupnie rozpadające się na dwie rozłupki, niespłaszczone, jajowate lub podługowate, o długości 5–6 mm, na powierzchni z wyraźnymi, grubymi żebrami. Owocnia gąbczasta[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Gatunek typowy monotypowego rodzaju Crithmum Linnaeus, Sp. Pl. 246. 1 Mai 1753[12]. Rodzaj ten w obrębie rodziny selerowatych (baldaszkowatych) Apiaceae klasyfikowany jest do podrodziny Apioideae, plemienia Pyramidoptereae[6].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-07-05] (ang.).
  3. ↑ Crithmum maritimum L.. [w:] African Plant Database [on-line]. Conservatoire et Jardin botaniques & South African National Biodiversity Institute. [dostęp 2019-07-05].
  4. ↑ Wiesław Gawryś, Słownik roślin zielnych, Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 62, ISBN 978-83-925110-5-2.
  5. 1 2 3 Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989, s. 169-170. ISBN 83-09-00256-4.
  6. 1 2 3 Taxon: Crithmum maritimum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-05].
  7. 1 2 3 4 5 6 T.G. Tutin, V.H. Heywood i in.: Flora Europaea. Vol. 2. Cambridge, London, New York, New Rochelle, Melbourne, Sydney: Cambridge University Press, 1981, s. 333. ISBN 0-521-06662-X.
  8. ↑ Crithmum maritimum L.. [w:] The Australian Plant Census (APC) [on-line]. [dostęp 2019-07-05].
  9. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 247, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  10. ↑ J.G. Vaughan, C.A. Geissler: Rośliny jadalne. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2001, s. 156. ISBN 83-7255-326-2.
  11. ↑ M. Renna. Reviewing the Prospects of Sea Fennel (Crithmum maritimum L.). „Plants”. 7, 92, s. 1-15, 2018. DOI: 10.3390/plants7040092.
  12. ↑ Crithmum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-07-05].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.