Kostomłoty
wieś
Ilustracja
Cerkiew neounicka św. Nikity Męczennika
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

bialski

Gmina

Kodeń

Liczba ludności (2021)

458[1][2]

Strefa numeracyjna

83

Kod pocztowy

21-509[3]

Tablice rejestracyjne

LBI

SIMC

0013936[4]

Położenie na mapie gminy Kodeń
Mapa konturowa gminy Kodeń, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Kostomłoty”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Kostomłoty”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Kostomłoty”
Położenie na mapie powiatu bialskiego
Mapa konturowa powiatu bialskiego, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Kostomłoty”
Ziemia51°58′42″N 23°39′12″E/51,978333 23,653333[5]

Kostomłoty – wieś w Polsce w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Kodeń[4][6]. Leży na Równinie Kodeńskiej, na lewym brzegu Bugu, przy granicy z Białorusią.

Wieś duchowna położona była w końcu XVIII wieku w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego I Rzeczypospolitej[7]. Do 1943 wieś była siedzibą władz gminy Kostomłoty. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.

Administracyjnie wieś jest podzielona na dwa sołectwa: Kostomłoty I i Kostomłoty II[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 561 mieszkańców[9] i była drugą co do wielkości miejscowością gminy.

Historia

Cerkiew prawosławna św. Serafina z Sarowa, po prawej budynek monasterski

Wieś o rodowodzie średniowiecznym. Od 1380 roku własność zakonu augustianów z Brześcia, położonego drugiej strony rzeki Bug, z nadania księcia Witolda[10]. Od XVI wieku w posiadaniu rodziny Sapiehów z Kodnia. W XIX wieku w miejscowość należała do różnych rodów ziemiańskich. Jednym z właścicieli majątku ziemskiego w Kostomłotach w tym czasie był publicysta „Tygodnika Ilustrowanego”, Józef Łoski.

Od XVII wieku w Kostomłotach istniała parafialna cerkiew unicka. W 1875 miejscowi unici zostali administracyjnie podporządkowani Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. W 1927 obok parafii prawosławnej powstała katolicka parafia obrządku bizantyjsko-słowiańskiego. W okresie międzywojennym w miejscowości dochodziło do wielu konfliktów na tle wyznaniowym (katolicy łacińscy, czyli rzymscy, a także uniccy i prawosławni).

W 1945 niepolska część mieszkańców wsi została wysiedlona na Mazury w ramach akcji „Wisła”. Ich miejsce zajęli polscy wysiedleńcy z Kresów Wschodnich i migranci. Od lat 60. XX wieku wieś jest jedynym w Polsce ośrodkiem prowadzenia duszpasterstwa katolickiego w obrządku bizantyjsko-słowiańskim. W 1985 powstał w Kostomłotach dom zakonny Małych Sióstr Jezusa. W latach 1998–2007 istniał dom zakonny marianów. Od początku XXI wieku na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. W 2003 we wsi został założony męski monaster oraz reaktywowano parafię prawosławną. Z Dobrowody do Kostomłotów przeniesiono drewnianą cerkiew, służącą obecnie zarówno monasterowi, jak i parafii, choć mieszkańcy wsi są głównie katolikami.

Ośrodek neounii

W Kostomłotach znajduje się jedyna na świecie parafia neounicka licząca w 2017 roku 124 wiernych[11]. Miejscowa cerkiew św. Nikity Męczennika od 1998 jest ośrodkiem pielgrzymkowym, sanktuarium błogosławionych męczenników z Pratulina. Od tego czasu cerkiew stała się Sanktuarium Unitów Podlaskich, które rocznie odwiedza ok. 70 tysięcy turystów z Polski i innych państw[12].

Poza tym przy cerkwi działa Centrum Ekumeniczne, prowadzące działalność rekolekcyjną przede wszystkim wśród grup młodzieży – z Polski i z zagranicy, zarówno katolickiej, ewangelickiej, jak i prawosławnej[13].

W latach 1969–2007 parafią opiekowali się zakonnicy ze Zgromadzenia Księży Marianów. Obecnie pieczę nad parafią i sanktuarium sprawują duchowni rzymskokatolickiej diecezji siedleckiej.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Kopytowie.

Zabytki

Inne obiekty

Znane osoby

Wspólnoty wyznaniowe

Szlaki turystyczne

szlak turystyczny czerwony Nadbużański szlak rowerowy

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Wieś Kostomłoty w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-11-28], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-11-28].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 511 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. 1 2 TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
  5. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59095
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 116.
  8. ↑ Strona gminy, sołectwa i sołtysi
  9. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  10. ↑ Rymut ↓, s. 175.
  11. ↑ Dominik Rozkrut i inni, Mały Rocznik Statystyczny Polski 2018, Warszawa: GUS, 16 lipca 2018, s. 114, ISSN 1640-3630.
  12. ↑ Kostomłoty [online], lubelskietravel.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  13. ↑ Kostomłoty [online], lubelskietravel.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.