Kortaderia
Ilustracja
Kortaderia pampasowa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

wiechlinowate

Rodzaj

kortaderia

Nazwa systematyczna
Cortaderia O. Stapf
Gard. Chron. ser. 3. 22: 378. 27 Nov 1897[3]
Typ nomenklatoryczny

C. selloana (J. A. et J. H. Schultes) Ascherson et Graebner

Synonimy
  • Moorea Lemaire[4]
Cortaderia jubata – jako gatunek inwazyjny na Hawajach

Kortaderia[5][6], trawa pampasowa, okolcz[6] (Cortaderia Stapf) – rodzaj roślin należących do rodziny wiechlinowatych. Obejmuje od ok. 20 gatunków (w wąskim ujęciu po wyodrębnieniu rodzaju Austroderia)[7] do ok. 24[8], 25[9] lub nawet 27 gatunków[4].

W wąskim ujęciu należą tu tylko gatunki południowoamerykańskie[7], a w szerszym także cztery z Nowej Zelandii i jeden z Nowej Gwinei[8]. Niektóre gatunki zostały rozprzestrzenione jako trawy ozdobne lub stosowane do nasadzeń przeciwerozyjnych i stały się inwazyjne w różnych częściach świata, np. kortaderia pampasowa w południowej Europie, południowej Afryce, w południowo-zachodniej części USA, w Australii, Nowej Zelandii[7] i Chinach[4], a Cortaderia jubata w południowej Afryce, w zachodniej części USA i na Hawajach, w Australii i Nowej Zelandii[10].

W naturze rośliny te zasiedlają zwykle brzegi strumieni w górskich dolinach, rzadziej widne lasy[8]. Cortaderia pilosa jest istotnym składnikiem tundry subantarktycznej, a Cortaderia modesta trawiastych zbiorowisk, zwanych campos, porastających Wyżynę Brazylijską powyżej granicy lasu[11].

Morfologia

Pokrój
Trawy kępiaste, zwykle okazałe, z pędami kwiatonośnymi sięgającymi wysokości 3 m[8].
Liście
W większości skupione odziomkowo w kępę, o blaszkach długich i wąskich, z ostrą (sztywną i piłkowaną), tnącą krawędzią[8]. Języczek liściowy w postaci szeregu włosków[4].
Kwiaty
Kwiaty jednopłciowe zebrane po 2–7[8] w bocznie spłaszczone kłoski[4], a te w okazałe, wąskie lub szerokie, wiechy. Rośliny są dwupienne (kwiaty żeńskie i męskie występują na różnych osobnikach). Plewy nierówne, cienkie, plewki owłosione, z długą ością. Pręciki dwa, szyjki słupka także dwie[8].
Owoce
Długie i wąskie ziarniaki[8]. W wielkich kwiatostanach, które na pojedynczej roślinie mogą powstać w liczbie 10 i więcej, powstaje do 100 tys. nasion w każdym[12].

Systematyka

Rodzaj należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), a w jej obrębie do podrodziny Danthonioideae[7].

Wykaz gatunków[9]
  • Cortaderia araucana Stapf
  • Cortaderia archboldii (Hitchc.) Connor & Edgar
  • Cortaderia atacamensis (Phil.) Pilg.
  • Cortaderia bifida Pilg.
  • Cortaderia boliviensis M.Lyle
  • Cortaderia columbiana (Pilg.) Pilg.
  • Cortaderia fulvida (Buchanan) Zotov – kortaderia kakaho[6]
  • Cortaderia hapalotricha (Pilg.) Conert
  • Cortaderia jubata (Lemoine ex Carrière) Stapf
  • Cortaderia modesta (Döll) Hack. ex Dusén
  • Cortaderia nitida (Kunth) Pilg.
  • Cortaderia nitida x sericantha Sibth. & Sm.
  • Cortaderia pilosa (d'Urv.) Hack.
  • Cortaderia planifolia Swallen
  • Cortaderia pungens Swallen
  • Cortaderia richardii (Endl.) Zotov – kortaderia Richarda[6]
  • Cortaderia roraimensis (N.E.Br.) Pilg.
  • Cortaderia rudiuscula Stapf
  • Cortaderia selloana (Schult. & Schult.f.) Asch. & Graebn. – kortaderia pampasowa[5][13]
  • Cortaderia sericantha (Steud.) Hitchc.
  • Cortaderia speciosa (Nees) Stapf
  • Cortaderia splendens Connor
  • Cortaderia toetoe Zotov
  • Cortaderia turbaria Connor
  • Cortaderia vaginata Swallen

Zastosowanie i uprawa

Ze względu na okazałe rozmiary i wielkie kwiatostany kortaderie należą do popularnych traw ozdobnych[6]. Wyhodowano odmiany o gęstych srebrzystobiałych i kremoworóżowych kwiatostanach osiągających 90 cm długości[14]. Trawy te sadzone są zwykle w pojedynczych kępach, najlepiej prezentując się na ciemnym tle (np. drzew i krzewów iglastych). Wymagają na ogół stanowisk ciepłych, słonecznych i wilgotnych, na podłożu przepuszczalnym[6]. Do najbardziej popularnych w uprawie roślin z tego rodzaju, a przy tym największych i nie polecanych do małych ogrodów należy kortaderia pampasowa znosząca zimą spadki temperatur do -20 °C[6].

Wiechy stosowane są także do tworzenia suchych bukietów[14].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-11-05] (ang.).
  3. ↑ Cortaderia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-11-05].
  4. 1 2 3 4 5 Shou-liang Chen, Sylvia M. Phillips: Cortaderia Stapf. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-11-05].
  5. 1 2 Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 61. ISBN 978-83-925110-5-2.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 Roger Grounds: Trawy ozdobne. Warszawa: Klub dla Ciebie, 2009, s. 39. ISBN 978-83-7404-891-0.
  7. 1 2 3 4 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 237, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. 1 2 3 4 5 6 7 8 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 525. ISBN 0-333-74890-5.
  9. 1 2 Cortaderia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-11-05].
  10. ↑ Cortaderia jubata. [w:] CABI Invasive Species Compendium [on-line]. [dostęp 2019-11-08].
  11. ↑ Zbigniew Podbielkowski: Fitogeografia części świata. Ameryka, Australia, Oceania, Antarktyda. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 147, 151. ISBN 83-01-07601-1.
  12. ↑ Janet Marinelli (red.): Wielka encyklopedia roślin. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 450. ISBN 83-7391-888-4.
  13. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 63, ISBN 978-83-62975-45-7.
  14. 1 2 Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 585. ISBN 83-214-1305-6.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.