Konwój PQ-17
II wojna światowa, bitwa o Atlantyk
Ilustracja
Okręty eskorty i statki handlowe w porcie Hvalfjord tuż przed wypłynięciem konwoju PQ-17
Czas

27 czerwca – 10 lipca 1942

Miejsce

Ocean Arktyczny

Przyczyna

walka o północny szlak dostaw zaopatrzenia do ZSRR

Wynik

zwycięstwo Niemców

Strony konfliktu
 Stany Zjednoczone
 ZSRR
 Wielka Brytania
 Holandia
 Panama 		 III Rzesza
Dowódcy
John C. Tovey
Jack Broome
Louis Hamilton 		Erich Raeder
Karl Dönitz
Hans-Jürgen Stumpff
Siły
6 niszczycieli
10 korwet
Dwie jednostki przeciwlotnicze 		U-88, U-251, U-255, U-334, U-355, U-376, U-456, U-457, U-703, 33 samoloty torpedowe, 6 bombowców
Straty
25 statków transportowych zatopionych
153 marynarzy zabitych 		15 samolotów[1]
brak współrzędnych

PQ-17 – konwój arktyczny z okresu II wojny światowej, przewożący materiały wojenne z Wielkiej Brytanii, Kanady i USA do Związku Radzieckiego. Konwój PQ-17 wypłynął pod koniec czerwca 1942 i poniósł najcięższe straty ze wszystkich konwojów kierowanych w ramach pomocy wojskowej Lend-Lease do portów północnej Rosji: Murmańska i Archangielska. Tylko 11 z 36 statków handlowych dopłynęło do celu.

W 1942 r. na północnych trasach konwojów straty od niemieckiego lotnictwa i U-Bootów ciągle wzrastały. W maju konwój PQ-16 stracił siedem statków. Następnym konwojem był PQ-17 – największy i o największej wartości konwój, jaki został sformowany podczas II wojny światowej. Wartość przewożonych towarów ocenia się na ponad 700 milionów ówczesnych dolarów. Niemcy, zachęceni sukcesem osiągniętym podczas zwalczania PQ-16, zwiększyli wysiłki w walce z kolejnymi konwojami. Działania przeciw konwojom do Archangielska i Murmańska zostały nazwane operacją Ruch Konia Szachowego (Unternehmen Rösselsprung).

27 czerwca 1942 36 statków handlowych wraz z eskortą wypłynęło z fiordu Hvalfjörður (Islandia) do Murmańska. Pierwsza grupa eskorty (EG1, bliska eskorta) pod dowództwem Jacka Broome’a składała się z 4 niszczycieli, 10 korwet lub uzbrojonych trałowców oraz dwóch jednostek przeciwlotniczych. W większej odległości bezpieczeństwo konwojowi zapewniała 1 Eskadra Krążowników (CS1) pod dowództwem kontradmirała Hamiltona, złożona z 4 krążowników i 4 niszczycieli. Dodatkową ochronę w odległości ok. 320 km stanowiły okręty Home Fleet: pancerniki HMS „Duke of York” i USS „Washington”, dwa krążowniki, osiem niszczycieli i lotniskowiec HMS „Victorious”. Droga konwoju biegła blisko Svalbardu, na północ od Wyspy Niedźwiedziej, przemierzając Morze Barentsa i wpływając na Morze Białe.

Jeden ze statków zaraz po opuszczeniu portu uległ uszkodzeniu i był zmuszony zawrócić. Inny, SS „Exford”, zawrócił po kolizji z górą lodową. Konwój został zauważony i śledzony przez niemiecki okręt podwodny U-456 zaraz po wyjściu na pełne morze. Od 2 lipca niemieckie lotnictwo Luftwaffe rozpoczęło wieczorne naloty. Pierwsze statki konwoju zatopione zostały 4 lipca: SS „Christopher Newport” trafiony i uszkodzony torpedą zrzuconą przez He-115 i ostatecznie dobity przez U-457[2] oraz SS „William Hooper” zatopiony torpedą zrzuconą przez He-115.

W nocy 4 lipca brytyjska Admiralicja otrzymała informacje o opuszczeniu portu w Trondheim przez niemieckie ciężkie okręty: „Tirpitz”, „Admiral Scheer”, „Admiral Hipper”. Ich celem było przechwycenie konwoju PQ-17. Pierwszy Lord Morski sir Dudley Pound wydał wówczas kontrowersyjny rozkaz zawrócenia eskorty do Wielkiej Brytanii i rozproszenia konwoju.

Mapa trasy konwoju PQ-17

Następnego dnia niemiecka flota morska otrzymała rozkaz wyjścia w morze, który wkrótce został odwołany. Tego samego dnia eskorta konwoju otrzymała rozkaz powrotu do Scapa Flow, w konwoju pozostały jedynie okręty najbliższej ochrony. Rozproszone statki handlowe stały się łatwym celem niemieckich okrętów podwodnych i lotnictwa. Dwanaście statków zostało zatopionych 5 lipca – sześć przez Luftwaffe i sześć przez cztery U-Booty.

6 lipca zostały zatopione kolejne dwa statki: SS „Pan Atlantic” przez Luftwaffe i SS „John Witherspoon” przez U-255. 7-8 lipca Niemcy zatopili 5 statków (w tym 2 storpedowane przez U-255). 9 lipca eskorta konwoju wycofała się na Morze Arktyczne, tego dnia żaden statek handlowy nie został zatopiony. Ostatnie straty zostały zadane konwojowi przez lotnictwo, 10 lipca zatopiono SS „Hoosier” i SS „El Capitan”. W sumie w wyniku działań wojennych konwój stracił 23 statki.

10 lipca dwa statki przybyły do portu w Archangielsku. Pozostałych 9 przypłynęło do Murmańska. Zostały zatopione statki o łącznej pojemności 142 500 BRT, zginęło 153 marynarzy, stracono 3350 przewożonych pojazdów mechanicznych, 200 bombowców, 430 czołgów i ok. 99 316 ton innych towarów[1]. Dwa z powracających statków (w konwoju QP-14): SS „Silver Sword” i SS „Bellingham” zostały zatopione. Jeden z nich stał się kolejną ofiarą U-255.

Mimo radzieckich protestów następny konwój PQ-18 został odłożony aż do września. Licząca ponad 40 okrętów eskorta nie zapobiegła zatopieniu przez Niemców aż 13 statków handlowych. Następne konwoje zostały zawieszone do grudnia 1942 roku.

Przypisy

  1. 1 2 Jerzy Pertek: Bitwy konwojowe na arktycznej trasie Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982, s. 121.
  2. ↑ Uszkodzonego i opuszczonego przez załogę „Christophera Newporta” usiłował bezskutecznie dobić dwoma torpedami okręt podwodny P-614, następnie również bezskuteczną próbę podjęła fregata HMS „Dianella” rzucając pod jego burtę dwie bomby głębinowe. Ostatecznie SS „Christopher Newport” dobity został jedną torpedą wystrzeloną przez U-457, który przybył na pole walki trzy godziny później. J. Pertek Morze w ogniu Wydawnictwo Poznańskie wydanie II, tom I.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.