Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz
Ilustracja
Zdjęcie z 1935 r.
Data i miejsce urodzenia

11 listopada 1890
Niemirów

Data i miejsce śmierci

25 października 1972
Szczecin

Zawód, zajęcie

kapitan żeglugi wielkiej

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Komisji Edukacji Narodowej
Fotografia z nagrobka (kwatera zasłużonych cmentarza Centralnego w Szczecinie)

Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz (ur. 30 października?/11 listopada 1890 w Niemirowie na Podolu, zm. 25 października 1972[1][2] w Szczecinie), „Kapitan Kapitanów”, „Macaj” – kapitan żeglugi wielkiej, ostatni komendant „Lwowa” i pierwszy komendant „Daru Pomorza”. Wykładowca w szkołach morskich w Tczewie, Gdyni i Szczecinie.

Życiorys

Syn Ludwika, podpułkownika artylerii armii rosyjskiej[3]. W 1908 ukończył Korpus Kadetów w Połtawie, po czym zdał egzamin do Morskiego Korpusu w Petersburgu. Po ukończeniu szkoły w kwietniu 1911 rozpoczął służbę w rosyjskiej marynarce wojennej, w stopniu gardemaryn. Pływał na krążowniku pancernym „Ruryk”; w stopniu miczmana na krążowniku „Aurora”; na stanowisku oficera nawigacyjnego na kanonierce „Siwucz”, po czym na stanowisku oficera wachtowego na „Ruryk”, na którym zastał go wybuch I wojny światowej.

Awansowany w styczniu 1915 na lejtnanta. We wrześniu 1915 przeniesiony do Oficerskiej Szkoły Pływania Podwodnego, po jej ukończeniu i służbie na różnych jednostkach, został w październiku 1916 zastępcą dowódcy okrętu podwodnego AG-15. Gdy podczas ćwiczebnego zanurzenia (8 czerwca 1917) okręt zatonął na głębokości 27 m, a pomoc nie nadchodziła, podjął wraz z pięcioma marynarzami udaną próbę wydostania się z niego. Było to wydarzenie bez precedensu. Po remoncie AG-15 został dowódcą tego okrętu. Zdemobilizowany w kwietniu 1918, połączył się z rodziną i pracował w Połtawie. W latach 1919–1921 pracował na radzieckich statkach handlowych. 20 września 1920 otrzymał radziecki dyplom kapitana żeglugi wielkiej.

W 1921 repatriował do Polski. Od 1 lutego 1922 podjął pracę jako wykładowca w Szkole Morskiej w Tczewie. W kilka miesięcy później został przeniesiony na szkolny żaglowiec „Lwów” jako III oficer, w lipcu 1922 otrzymał stanowisko starszego oficera. W grudniu 1924 nostryfikował dyplom Kapitana Żeglugi Wielkiej. Pod koniec 1926 objął dowództwo „Lwowa”. Po zastąpieniu statku szkolnego „Lwów” statkiem „Pomorze” (późniejszy „Dar Pomorza”) został mianowany jego komendantem. Podczas holowania „Pomorza” z St. Nazaire do stoczni remontowej Nakskov w Danii, statek bez zdolności manewrowych dostał się w strefę sztormową u wybrzeży bretońskich, zerwał się z holu i tylko dzięki doświadczeniu Maciejewicza został uratowany od rozbicia. Przez kolejnych osiem lat Maciejewicz był komendantem „Daru Pomorza”. W tym okresie zorganizował i poprowadził trwający blisko rok rejs dookoła świata (1934/35) – był to pierwszy rejs polskiej jednostki handlowej na takiej trasie. W połowie 1938 został kierownikiem zaocznych kursów szkoleniowych dla marynarzy i rybaków dalekomorskich. 1 maja 1939 mianowano go inspektorem i zastępcą dyrektora Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni. Tuż przed wybuchem wojny przejął obowiązki zmobilizowanego dyrektora.

Po wybuchu II wojny światowej polecił ewakuować z budynku i ukryć najważniejsze pomoce naukowe i archiwum. Po wkroczeniu Niemców otrzymał od władz polecenie przygotowania szkoły do pełnienia funkcji szpitala. 25 września 1939 został wraz z innymi wykładowcami PSM zatrzymany przez gestapo i skierowany wraz z nimi do Nidowa koło Gdańska do przymusowych prac polowych, a następnie do budowy obozu w Stutthofie. Dzięki zabiegom żony 18 grudnia 1939 został zwolniony, po czym wyjechał do Warszawy, gdzie przebywała rodzina. Czas okupacji spędził na terenie Generalnego Gubernatorstwa jako robotnik budowlany i tartaczny w majątku Kluczkowice.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej, 11 października[4] 1944 podjął pracę w Lidze Morskiej w Lublinie, a potem w wydziale szkoleniowym Departamentu Morskiego Ministerstwa Przemysłu i Handlu w Bydgoszczy. Skierowany do Gdyni jako pełnomocnik dla zabezpieczenia PSM, został w maju 1945 jej dyrektorem i rozpoczął jej reaktywację. Po decyzji przeniesienia Wydziału Nawigacyjnego PSM z Gdyni do Szczecina, w 1947 wyjechał do Szczecina, organizując tam Państwową Szkołę Morską od podstaw i został jej dyrektorem, aż do czasu likwidacji PSM w Szczecinie (1953). Przez krótki czas dowodził żaglowcem szkolnym „Zew Morza”. Od 1 listopada 1953 pracował w szczecińskim oddziale Polskiego Rejestru Statków jako inspektor. W listopadzie 1962 przeszedł na emeryturę, pozostał jednak nadal doradcą w PRS, ławnikiem w Szczecińskiej Izbie Morskiej, przewodniczącym komisji egzaminacyjnej PSM, aż do ostatecznego spensjonowania w 1969. Zmarł 25 listopada 1972 w Szczecinie. Pochowany w kwaterze zasłużonych cmentarza Centralnego w Szczecinie (kwatera 44-1-44)[1].

Kapitan

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Szkoła podstawowa nr 8 im. kpt. ŻW. Konstantego Maciejewicza w Kołobrzegu

Jego imię nosi jeden z polskich jachtów typu Opal – s/y Konstanty Maciejewicz.

Był patronem Liceum Morskiego działającego w Szczecinie w latach 1973–1985, oraz parowca SS Kapitan K. Maciejewicz, pełniącego rolę hulku, na którym funkcjonowało to liceum (obecnie maszt z tego statku pełni funkcję pomnika w Szczecinie).

Jest patronem:

  • 25 Szczecińskiej Wodnej Drużyny Harcerskiej Burza
  • 39 Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej w Blachowni.
  • 404 Wielopoziomowej Drużyny Harcerskiej Specjalności Wodnej i Ratowniczej Error w Sochaczewie
  • Szkoły Podstawowej Nr 56 w Szczecinie
  • Szkoły Podstawowej Nr 8 w Kołobrzegu
  • Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Stepnicy
  • Zespołu Szkół Sportowych – Szkoła Podstawowa w Rewalu
  • Pogotowia Opiekuńczego w Szczecinie
  • Szkoły Podstawowej nr 7 w Policach

Jego imieniem nazwane są ulice w Gdyni i Szczecinie.

Poczta Polska wyemitowała 21 lipca 1980 r. znaczek pocztowy przedstawiający Dar Pomorza o nominale 8,4 złotego. Autorem projektu znaczka był Stefan Małecki. Obok żaglowca na znaczku widniał portret kpt. Konstantego Maciejewicza. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r.[8]

22 września 2018 r. przy Nabrzeżu Pomorskim w Gdyni uroczyście odsłonięto tablicę poświęconą kapitanowi żeglugi wielkiej Konstantemu Matyjewiczowi-Maciejewiczowi, legendarnemu komendantowi żaglowców „Lwów” i „Dar Pomorza”.

Postać K. Matyjewicza-Maciejewicza występuje w tomie opowiadań K. O. Borchardta Znaczy Kapitan – jako „pierwszy”. Książka o nim autorstwa Marka Koszura nosi tytuł Kapitan Kapitanów[4].

Przypisy

  1. 1 2 Wyszukiwarka miejsca pochówku w Szczecinie Cmentarze w Szczecinie [online], cmentarze.szczecin.pl [dostęp 2020-08-25].
  2. ↑ Konstanty Maciejewicz [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2020-08-25].
  3. ↑ Ppłk Ludwik syn Kazimierza Matyjewicz-Maciejewicz, 14 brygada artylerii w Kiszyniowie (Spis oficerów carskiej armii stan na 01-01-1909) Общий список офицерских чинов русской императорской армии. Составлен по 1-ое Января 1909г.. С.-Петербург: Военная типография (в здании Главного Штаба), 1909, s. 642. [dostęp 2013-08-26]. (ros.).
  4. 1 2 Encyklopedia Szczecina. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 2015, s. 551. ISBN 978-83-942725-0-0.
  5. ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi przy ratowaniu zagrożonego statku szkolnego „Dar Pomorza”
  6. ↑ M.P. z 1947 r. nr 143, poz. 872 „za zasługi położone przy organizacji szkolnictwa morskiego”.
  7. ↑ M.P. z 1924 r. nr 192, poz. 596 „w uznaniu zasług położonych przy tworzeniu polskiej marynarki handlowej”.
  8. ↑ Marek Jedziniak: Z tradycji szkolnictwa morskiego. www.kzp.pl. [dostęp 2018-05-27]. (pol.).

Bibliografia

  • Marek Koszur: Kapitan kapitanów. Szczecin: Glob, 1987. ISBN 83-7007-122-8.
  • Marek Koszur: Kapitan kapitanów. Warszawa: Twigger, 2004. ISBN 83-88904-46-9.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.