Konklawe 1605 (pierwsze)
Ilustracja
Daty i miejsce
14 marca – 1 kwietnia 1605
Rzym
Główne postacie
Dziekan

Tolomeo Gallio

Kamerling

Pietro Aldobrandini

Protoprezbiter

Agostino Valier

Protodiakon

Francesco Sforza di Santa Fiora

Wybory
Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


61
8

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Alessandro Ottaviano de’ Medici
Przybrane imię: Leon XI

Konklawe 14 marca – 1 kwietnia 1605 – konklawe, w wyniku którego następcą Klemensa VIII został Leon XI.

Śmierć Klemensa VIII

Papież Klemens VIII zmarł 3 marca 1605 w wieku 69 lat. W trakcie swego 13-letniego pontyfikatu doprowadził do pojednania Francji i jej króla Henryka ze Stolicą Apostolską, co ostatecznie przesądziło o pozostaniu Francji przy katolicyzmie. Jednocześnie oznaczało to powrót jej politycznych wpływów w Kolegium Kardynalskim, a w związku z tym możliwość ingerencji w wybór papieży.

Lista uczestników

W konklawe wzięło udział 61 z 69 kardynałów:

Wśród elektorów było pięćdziesięciu pięciu Włochów (w tym jeden, Serafin-Razali, był poddanym Francji), czterech Francuzów, Hiszpan i Niemiec. Aż trzydziestu dziewięciu było nominatami Klemensa VIII (1592–1605); pięciu mianował Grzegorz XIV (1590–1591), jedenastu – Sykstus V (1585–1590), czterech Grzegorz XIII (1572–1585), a po jednym Innocenty IX (1591) i Pius IV (1560–1565).

Nieobecni

Ośmiu kardynałów (dwóch Włochów, dwóch Francuzów, trzech Hiszpanów i Polak) nie przybyło do Rzymu:

Trzech mianował Sykstus V, pięciu Klemens VIII.

Frakcje wśród kardynałów

Kolegium Kardynałów dzieliło się na kilka frakcji[1]:

  • partia „klementyńska” – na jej czele stał kardynał Pietro Aldobrandini, grupowała większość z nominatów jego wuja Klemensa VIII; oprócz niego należeli do niej: Cinzio Aldobrandini, Silvestro Aldobrandini, Bandini, Biandrate di San Giorgio, Borghese, Bianchetti, Mantica, Arrigoni, Bevilacqua, Visconti, Tosco, Zacchia, Spinelli, Conti, del Bufalo-Cancellieri, Delfino, Sannesio, Valenti, Agucchi, Pamphili, Taverna, Marzato, Cesi, Deti i Pio di Savoia;
  • partia „sykstyńska” – przewodził jej Alessandro Peretti de Montalto, kardynał nepot papieża Sykstusa V. Grupowała dziewięciu kardynałów mianowanych przez Sykstusa V (Pinelli, Bernerio, Giustiniani, Pallotta, Sauli, Pierbenedetti, Petrocchini i Galli) oraz kardynała Andrea Baroniego Peretti (krewnego Alessandro Perettiego) spośród nominatów Klemensa VIII;
  • „sfondratyści” – pięcioosobowa partia grupująca nominatów Grzegorza XIV (Sfondrati, Farnese, Aquaviva, Piatti i Paravacini) pod nominalnym przywództwem jego bratanka kardynała Paolo Sfondratiego; reprezentowała stanowisko skrajnie prohiszpańskie, toteż część współczesnych relacji nie traktuje jej jako oddzielnej frakcji, lecz zalicza do stronnictwa hiszpańskiego;
  • stronnictwo francuskie – należało do niego pięciu kardynałów z Francji (de Joyeuse, Givry, Sourdis, Olivier-Razali i Du Perron) oraz kardynałowie Medici z Florencji oraz del Monte i Valier z Wenecji; ich liderem był protektor Francji de Joyeuse;
  • stronnictwo hiszpańskie – należeli do niego: Avila (lider), Sforza, Dietrichstein, Gallio, Madruzzo, Doria, Facchinetti i d’Este; w jego skład często wliczano też partię kardynała Sfondratiego, co razem z nią dawało jej trzynastu członków;
  • ponadto wyróżniano grupę czterech kardynałów, należących do nowych ruchów reformatorskich, którzy nie należeli do żadnej frakcji i o których powiadano, że są posłuszni wyłącznie własnemu sumieniu. Tworzyli ją jezuita Robert Bellarmin, oratorianie Tarugi i Baronio oraz arcybiskup Mediolanu Federico Borromeo, kuzyn św. Karola Boromeusza.

Na konklawe frakcje te utworzyły dwa bloki pod wodzą kardynałów Aldobrandiniego i Montalto. Wicekanclerz przystąpił do bloku ze Sfondratim i Hiszpanią, wobec czego Pietro Aldobrandini, choć początkowo też szukał porozumienia z Hiszpanią, sprzymierzył się z Francuzami.

Kandydaci do tiary

Za papabile uważano aż 21 kardynałów: Gallio, Mediciego, Valiera, Bernerio, Sauliego, Pallottę, Pierbenedettiego, Montelparo, Piattiego, Tarugiego, Biandrate, Baronio, Bianchettiego, Manticę, Arrigoniego, Tosco, Zacchię, Oliviera, Ginnasiego, Pamphiliego oraz Pinelliego[2]. Hiszpanie najchętniej widzieliby na tronie papieskim 79-letniego Tolomeo Gallio, ewentualnie kardynała Sauliego lub Piattiego, natomiast za nie do przyjęcia uważali kandydatury kardynałów Mediciego, Valiera, Arrigoniego, Baronio i Bellarmina[3]. Pietro Aldobrandini, wychodząc naprzeciw Hiszpanom, początkowo był skłonny poprzeć Gallio, jednak wobec fiaska porozumienia z Hiszpanami porzucił tę kandydaturę, gdyż Francuzi byli jej przeciwni. Faworytami króla Francji Henryka IV byli kardynałowie Medici i Baronio, natomiast zdecydowanie odrzucał on kardynałów Gallio, Montelparo, Bianchettiego i Bernerio, niechętnie odnosił się także do ewentualnych kandydatur Biandrate lub Zacchii. Pietro Aldobrandini natomiast najchętniej widziałby na tronie papieskim właśnie kardynała Zacchiaę, ewentualnie Tosco lub Biandrate[4]. Mimo tych rozbieżności, w wyniku potajemnych negocjacji przed konklawe Aldorbandini i Francuzi doszli do porozumienia. Francuzi cofnęli swój sprzeciw wobec Biandrate i Zacchii, natomiast w zamian Aldobrandini cofnął swe poparcie dla Tolomeo Gallio, a nadto zobowiązał się poprzeć kandydaturę Alessandro Mediciego, gdyby została ona wysunięta[2]. Oficjalnie jednak wspólnym kandydatem Francji i Aldobrandiniego został Baronio.

Przebieg konklawe

Konklawe rozpoczęło się 14 marca z udziałem 60 kardynałów (Dietrichstein dotarł dopiero pięć dni później). Początkowo Aldobrandini i Francuzi promowali kandydaturę Cesare Baronio. 24 marca otrzymał on 23 głosy, 25 marca – 27, 27 marca – 31, a 30 marca – 32 głosy[5], stale jednak brakowało mu do wymaganych 2/3, gdyż jego kandydaturze bardzo gwałtownie sprzeciwiali się kardynałowie z hiszpańskiej partii. Przyczyną tego sprzeciwu było to, że swym dziele historycznym Annales Ecclesiastici Baronio zdemaskował jako fałszerstwa rzekome przywileje papieża Urbana II, dające władcom monarchii sycylijskiej szczególne uprawnienia względem Kościoła[6]. Część obserwatorów zauważała jednak, że deklarowane poparcie Aldobrandiniego dla Baronio jest nieszczere, gdyż jego rzeczywistym kandydatem jest Zacchia, a w dalszej kolejności Ginnasi, Tosco lub Biandrate[7]. Wydaje się bowiem, że wybór Baronio był osiągalny, gdyż był on powszechnie szanowanym człowiekiem. Głosowało na niego nawet kilku „sykstyńczyków”, a i we frakcji hiszpańskiej miał zwolenników (m.in. Dietrichstein), którzy powstrzymywali się od poparcia go wyłącznie ze względu na swe zobowiązania wobec Madrytu[8]. Aldobrandini nie podjął realnych działań, by przeciągnąć ich na stronę Baronio.

Pod koniec marca zwolennicy Baronio uznali, że opozycja wobec niego jest zbyt silna, wobec czego zaczęli się rozglądać za innym kandydatem. Joyeuse, lider Francuzów, wysunął wówczas kandydaturę florenckiego kardynała Alessandro de Medici, spokrewnionego z francuską królową Marią de Medici i z tej racji faworyzowanego przez króla. Francuzi zdołali przekonać do tej kandydatury kardynała Montalto, powodując wyłamanie się jego frakcji z bloku hiszpańskiego. Również partia Sfondratiego poparła Medyceusza. W porannym głosowaniu 1 kwietnia Baronio dostał jeszcze 28 głosów, ale Medici z 13 uplasował się na drugim miejscu. Aldobrandini, pomimo swych zobowiązań wobec Francuzów, wciąż się wahał, gdyż nadal liczył na przeforsowanie któregoś ze swoich faworytów. Ostatecznie jednak przekonali go kardynałowie z jego własnej frakcji[9].

Intensywna agitacja na rzecz Medyceusza w ciągu dnia 1 kwietnia uszła uwadze kardynała Avili, lidera partii hiszpańskiej, który nie podjął w porę żadnych działań. W rezultacie za Medyceuszem opowiedziało się także wielu członków jego partii (m.in. Dietrichstein). Gdy Avila zorientował się wreszcie, co się dzieje, wybór Medyceusza był już przesądzony[10].

Wybór Leona XI

Późnym wieczorem 1 kwietnia 1605 kardynałowie zgromadzili się Capella Paolina i, pomimo protestów kardynała Avila, przez aklamację wybrali na papieża prawie 70-letniego kardynała biskupa Palestriny Alessandro Ottaviano de Medici. Zarządzone później pisemne głosowanie było już czystą formalnością: Medici otrzymał głosy wszystkich kardynałów (także Avili) oprócz własnego[11]. Elekt zaakceptował wybór i przyjął imię Leona XI, dla upamiętnienia Leona X, pierwszego papieża z rodu Medyceuszy. Następnego dnia protodiakon Francesco Sforza di Santa Fiora ogłosił publicznie wynik konklawe. Uroczystości koronacyjne odbyły się 10 kwietnia 1605.

Przypisy

  1. ↑ Pastor, s. 5-7
  2. 1 2 Pastor, s. 7.
  3. ↑ Pastor, s. 2-4.
  4. ↑ Pastor, s. 1-4 i 7.
  5. ↑ Pastor, s. 13-15.
  6. ↑ Pastor, s. 8-11.
  7. ↑ Pastor, s. 14.
  8. ↑ Pastor, s. 13-14.
  9. ↑ Pastor, s. 15-16.
  10. ↑ Pastor, s. 16-17.
  11. ↑ P. Gauchat, Hierarchia Catholica, vol. IV, s. 8.

Bibliografia

  • Ludwig von Pastor: History of the Popes. T. 25. London: 1935. (ang.).

Uzupełniające źródła internetowe

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.