Konitrut
Ilustracja
Konitrut błotny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

babkowate

Rodzaj

konitrut

Nazwa systematyczna
Gratiola Linnaeus
Sp. Pl. 17. 1 Mai 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

G. officinalis L.[3]

Synonimy
  • Amphianthus Torr.
  • Sophronanthe Benth.
  • Tragiola Small & Pennell[4]
Gratiola amphiantha

Konitrut (Gratiola) – rodzaj roślin z rodziny babkowatych. Obejmuje 26[5]–28[6] gatunków. Najbardziej zróżnicowane są w Ameryce Północnej, gdzie rośnie ich 17 gatunków, w Eurazji są 4 gatunki (w tym konitrut błotny G. officinalis – jedyny przedstawiciel rodzaju we florze Polski[7]), w Australazji 3–5, a w górach Ameryki Południowej – 2–3[5]. Rośliny te rosną na brzegach wód, nad rzekami, rowami i na mokradłach[8]. Konitrut błotny wykorzystywany był w przeszłości jako roślina lecznicza[5].

Morfologia

Pokrój
Rośliny zielne (jednoroczne i trwałe)[9] osiągające do 80 cm wysokości[8], o pędach prosto wznoszących się lub płożących, nagich lub owłosionych gruczołowato i o łodygach często nieco mięsistych[10].
Liście
Naprzeciwległe, siedzące[10], o blaszce równowąskiej do lancetowatej[8], całobrzegie lub piłkowane[10].
Kwiaty
Pojedyncze w kątach liści, na nitkowato cienkich szypułkach krótszych lub dłuższych u różnych gatunków[10]. Na szypułkach, pod kwiatem obecne są dwa podkwiatki podobne do działek[9][10]. Działki kielicha w liczbie 5, zrośnięte tylko u nasady, wąskie, nierówne lub prawie równe[8][10]. Korona zrośnięta w szeroką rurkę[8], z dwiema otwartymi wargami – dolną trójłatkową i górną całobrzegą lub dwułatkową[10]. Pręciki dwa płodne, a dwa inne wykształcone jako nitkowate prątniczki lub całkiem zredukowane[10][9]. Pylniki leżą poziomo na rozszerzonym i spłaszczonym łączniku[9]. Zalążnia górna, czterokomorowa, z licznymi zalążkami[8]. Szyjka słupka nitkowata[10], rozwidlona na końcu i tu z dwoma spłaszczonymi znamionami[9].
Owoce
Torebki otwierające się czterema klapami. Nasiona drobne i liczne[9][8].

Systematyka

Jeden z rodzajów plemienia Gratioleae z rodziny babkowatych (Plantaginaceae)[5]. Plemię to wraz z rodzajem bywa wyodrębniane w rodzinę Gratiolaceae[4].

Wykaz gatunków[6]
  • Gratiola amphiantha D.Estes & R.L.Small
  • Gratiola aurea Pursh
  • Gratiola bogotensis Cortés ex Pennell
  • Gratiola brevifolia Raf.
  • Gratiola ebracteata Benth. ex A.DC.
  • Gratiola flava Leavenw. ex Pennell
  • Gratiola floridana Nutt.
  • Gratiola graniticola D.Estes
  • Gratiola griffithii Hook.f.
  • Gratiola heterosepala H.Mason & Bacigal.
  • Gratiola hispida (Benth. ex Lindl.) Pollard
  • Gratiola japonica Miq.
  • Gratiola linifolia Vahl
  • Gratiola mauretanica (Emb. & Maire) I.Soriano & T.Romero
  • Gratiola nana Benth.
  • Gratiola neglecta Torr.
  • Gratiola officinalis L. – konitrut błotny
  • Gratiola oresbia B.L.Rob.
  • Gratiola pedunculata R.Br.
  • Gratiola peruviana L.
  • Gratiola pilosa Michx.
  • Gratiola pubescens R.Br.
  • Gratiola pumilo F.Muell.
  • Gratiola quartermaniae D.Estes
  • Gratiola ramosa Walter
  • Gratiola sexdendata A.Cunn.
  • Gratiola virginiana L.
  • Gratiola viscidula Pennell

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-02-05] (ang.).
  3. 1 2 Gratiola. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-05].
  4. 1 2 Genus: Gratiola L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-02-05].
  5. 1 2 3 4 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 405, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. 1 2 Gratiola. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-02-05].
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 90, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. 1 2 3 4 5 6 7 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 260. ISBN 0-333-74890-5.
  9. 1 2 3 4 5 6 Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. X. Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 274-275.
  10. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Gratiola Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-02-05].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.