Kolej galicyjska im. Karola Ludwika (niem. k.k.priv. Galizische Carl Ludwig-Bahn, CLB) – system kolei w Galicji (Austro-Węgry) wybudowany w latach 1856–1861 pod zarządem Leona Sapiehy (koncesja na budowę kolei została ostatecznie przyznana przez Franciszka Józefa 7 kwietnia 1858). Rozbudowywało go do 1892 roku C.K. Uprzywilejowane Towarzystwo Akcyjne Galicyjskiej Kolei Karola Ludwika – własność prywatna (koncesjonariusz kolejnych koncesji wydanych w latach: 1867, 1883 i 1886). Linia przebiegała z zachodu na wschód po zewnętrznym północnym łuku Karpat. Wartość kapitału zakładowego w 1862 wynosiła 73,7 mln koron. 30 lat później, w 1891 wartość kapitału oszacowano na 186 mln koron[1].

Linie kolejowe w Galicji przed 1897 r.

Historia

Trasa kolei prowadziła po stronie północnej z Krakowa przez Bochnię, Tarnów, Dębicę (1856), Ropczyce, Sędziszów, Rzeszów (1858), Łańcut, Przeworsk (1859), Jarosław, Radymno, Przemyśl (1860), Mościska, Sądową Wisznię i Gródek Jagielloński do Lwowa (1861).

Ze Lwowa połączenia z Krasnem do Brodów (1869). Z Krasnego połączenie w kierunku Złoczowa, Zborowa, Tarnopola do Podwołoczysk (1871). Z Krakowa miała dwa krótkie odgałęzienia, które prowadziły do Wieliczki przez Bieżanów (1857) oraz z Podłęża do Niepołomic (1858). Po stronie południowej linia prowadziła z Krakowa do Cieszyna i dalej na Węgry. W 1884 podłączono do głównej linii odcinek: Tarnów – Stróże – Jasło – Krosno – Sanok – Nowy Zagórz.

Długość linii kolejowych należących do Kolei Galicyjskiej sukcesywnie rosła: z 168 km (w 1858), poprzez 353 km (w 1861), 587 km (w 1871) do 848 km (w 1887). W 1862 eksploatowano na niej: 130 lokomotyw, 103 wagony osobowe i 1393 wagony towarowe. 10 lat później liczba lokomotyw nie zmieniła się prawie wcale (było ich 128), lecz znacząco wzrosła liczba wagonów: 233 osobowe i 3273 towarowe. W latach 1874–1891 liczebność taboru kolejowego ustabilizowała się. Eksploatowano wówczas 165–175 lokomotyw, 255–345 wagonów osobowych i 3320–3755 towarowych.

Kolej Galicyjska w 1860 przewiozła 271 tys. pasażerów, 6 lat później liczba ta wzrosła do 422 tys. Liczba chętnych do przejazdu koleją zwiększa się – w 1870 było ich 594 tys., a w 1873 – 945 tys. Następne 10 lat to stabilizacja przewozów pasażerskich na poziomie 820–970 tys. osób. Schyłek XIX w. przyniósł najlepsze wyniki – w 1891 z usług Kolei Galicyjskiej skorzystało ponad 1,5 mln osób. Pasażerowie mieli do wyboru podróż wagonami 1, 2 i 3 klasy. W latach 1869–1891 struktura przewozów osobowych pozostawała stosunkowo stabilna. Wagonami 1 klasy podróżowało zaledwie 1,0–2,3% pasażerów; 9–16% wybierało 2 klasę a zdecydowana większość (70–82%) zadowalała się podróżą w 3 klasie.

W 1860 przewieziono 248 tys. t ładunków i towarów, 4 lata później 349 tys. ton, a w 1870 – 543 tys. ton. W 1874 r. ilość zlecanych do przewozu towarów szybko wzrastała – ich łączna masa wyniosła 1,1 mln ton. Lata 1876–1891 cechowała względna stabilizacja przewozów Kolei Galicyjskiej – rocznie transportowano od 1,0 do 1,8 mln ton.

W 1880 Koleją Karola Ludwika przejeżdżał pociągiem dworskim podróżujący po Galicji cesarz Austrii Franciszek Józef I[2].

1 stycznia 1892 nowym właścicielem kolei zostały Cesarsko-Królewskie Koleje Państwowe.

Obecnie stanowi część linii kolejowej nr 91 z Krakowa Głównego do Medyki.

Odcinki kolei

Wiadukt kolejowy w Krakowie Grzegórzkach wybudowany w latach 1861–1863 na trasie kolei galicyjskiej

Chronologiczny wykaz odcinków otwartych przez Kolej Galicyjską[3]:

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Stanisław Szuro: Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji. Koleje żelazne w Galicji w latach 1847–1914. Kraków: Historia Iagellonica, 1997, s. 53–64. ISBN 83-906446-1-4.
  2. ↑ Aleksander Nowolecki: Pamiątka podróży cesarza Franciszka Józefa I po Galicyi i dwudziesto-dniowego pobytu jego w tym kraju. Kraków: Wydawnictwo Czytelni Ludowej H. Nowoleckiego, 1881, s. 23.
  3. ↑ Teofil Lijewski, Rozwoj sieci kolejowej Polski., Inst. Georgr. PAN, 1959, Str. 24-26, OCLC 257001336 [dostęp 2021-11-27].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.