Kolcowój pospolity
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

psiankowce

Rodzina

psiankowate

Rodzaj

kolcowój

Gatunek

kolcowój pospolity

Nazwa systematyczna
Lycium barbarum L.
Sp. pl. 1:192. 1753
Synonimy
  • L. halimifolium Mill.
  • L. vulgare Dunal[3]

Kolcowój pospolity, k. szkarłatny (Lycium barbarum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny psiankowatych. Pochodzi z Chin. Rozprzestrzenił się również w innych regionach świata i w wielu krajach jest uprawiany[3]. Jest bliskim krewnym kolcowoju chińskiego. W Polsce jest rośliną uprawną, czasami dziczeje (kenofit, ergazjofigofit). Po raz pierwszy monografia szczegółowa owocu kolcowóju pospolitego - Lycii fructus pojawiła się w Farmakopei Europejskiej (Ph.Eur. 8 supl. 4). Owoce jadalne w ofercie handlowej znane są pod nazwą jagód goji[4].

Morfologia

Kwiat
Owoce
Pokrój
Krzew o wysokości 1-3 m. Gałązki łukowato zwisające i pokryte kolcami.
Liście
Lancetowate, długości do 6 cm, ostre lub stępione na końcach, szarozielone i dość grube (sztywne).
Kwiaty
Promieniste, 5-krotne o purpurowofioletowej koronie. Pręciki i słupek wystają daleko poza koronę. Osiągają długość do 2 cm i zwisają rosnąc pojedynczo lub zebrane są po 2–4.
Owoce
Podłużne, czerwone jagody o długości do 2 cm. Są tak delikatne, że aby ich nie uszkodzić przy zbiorze – strząsa się je z krzewu, a nie zrywa.
Nasiona
Nerkowate, żółtawe o długości 2–2,6 mm, szerokości 1,4–2,2 mm i grubości 0,3–0,5 mm. O powierzchni matowej, dołeczkowano-siatkowanej.

Biologia

Cechy fitochemiczne
Jagody są bogate w aminokwasy (do 5%), polisacharydy i karotenoidy (m.in. zeaksantynę, fysalien i kryptoksantynę) oraz olejek eteryczny z seskwiterpenami. Nasiona zawierają liczne triterpeny i steroidy triterpenowe. Kora zawiera poliaminy (kukoaminę A) i peptydy (liciumamid, liciumina A). W liściach stwierdzono steroidy (witanolid A)[5].
Roślina trująca
Cała roślina z wyjątkiem dojrzałych owoców jest trująca. Trujące są również niedojrzałe owoce[6]. Podawany dawniej z kolcowoju alkaloid hioscyjamina (lub podobny) nie został potwierdzony. W każdym razie przypadki zatrucia przypominają zatrucie atropiną i solaniną. Opisane są w literaturze śmiertelne zatrucia u cieląt i owiec, zatrucia zdarzają się też u dzieci i młodzieży[7]. U zatrutych zwierząt stwierdza się porażenie układu nerwowego, paraliż mięśni i zaburzenia w funkcji przewodu pokarmowego. Do zatruć zwierząt dochodzi rzadko, ponieważ krzew jest przez nie omijany[8]. Gatunek podawany jest jako trujący w polskojęzycznej literaturze botanicznej[9][10]. Badania na zawartość atropiny w owocach kolcowoju prowadzone w Tajlandii i Chinach wykazały zmienną zawartość alkaloidu, nie przekraczającą wszakże 19 ppb (części na miliard), co jest stężeniem dalekim od toksycznego[11]. W Chinach, Korei i Tybecie, owoce kolcowoju są spożywane po ugotowaniu (jako składnik zup itp.).

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-13] (ang.).
  3. 1 2 Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-06-18].
  4. ↑ Magdalena Bartosiak: Jagody goji najbogatszym źródłem przeciwutleniaczy. [w:] Biotechnologia.pl [on-line]. Bio-Tech Media, 2013. [dostęp 2016-10-28].
  5. ↑ Ben-Erik van Wyk, Michael Wink: Rośliny lecznicze świata. Wrocław: MedPharm Polska, 2008. ISBN 83-60466-51-3.
  6. ↑ Łuczaj Łukasz, Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy, Chemigrafia 2004, ISBN 83-904633-5-0
  7. ↑ Maria Henneberg, Elżbieta Skrzydlewska (red.): Zatrucia roślinami wyższymi i grzybami. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1984. ISBN 83-200-0419-5.
  8. ↑ Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1982. ISBN 83-09-00660-8.
  9. ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  10. ↑ Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8
  11. ↑ Adams M., Wiedenmann M., Tittel G., Bauer R.: HPLC-MS trace analysis of atropine in Lycium barbarum berries. Phytochem Anal. 2006 Sep;17(5):279-83, 2006. [dostęp 2009-06-26]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.