Kościół św. Mikołaja w Brzegu
515/58 z dnia 15.11.1958 roku
Kościół parafialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Miejscowość

Brzeg

Adres

Plac Kościelny

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Mikołaja w Brzegu

Wezwanie

św. Mikołaja

Wspomnienie liturgiczne

6 grudnia

Położenie na mapie Brzegu
Mapa konturowa Brzegu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Mikołaja w Brzegu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Mikołaja w Brzegu”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Mikołaja w Brzegu”
Ziemia50°51′36,5″N 17°28′15,2″E/50,860139 17,470889
Strona internetowa

Kościół św. Mikołaja – rzymskokatolicki, gotycki kościół parafialny w Brzegu. Bazylika pochodząca z XIV wieku, zaliczana jest do największych tego typu budowli gotyckich na Śląsku[1]. Świątynia należy do parafii św. Mikołaja w Brzegu w dekanacie Brzeg południe, archidiecezji wrocławskiej.

15 listopada 1958 roku bazylika została wpisana do rejestru zabytków województwa opolskiego pod numerem 515/58[2].

W latach 1525–1945 świątynia luterańska.

Historia kościoła

Kościół powstawał w latach 1370–1420 za czasów rządów księcia Ludwika I. Wybudowano go w miejscu starszej, murowanej budowli, którą wymienia się w źródłach w 1279 r. Budowla została sfinansowana przez mieszczan i księcia. Rajcy miasta zamówili projekt u mistrza wrocławskiego Gunthera, który powtórzył schemat wrocławskich kościołów: św. Marii Magdaleny oraz św. Elżbiety.

Drzeworyt z 1884 roku

W 1523 roku w Brzegu zwyciężyła reformacja. Książę Fryderyk II wprowadził w księstwie, jako obowiązujące, wyznanie luterańskie. Już w 1525 roku kościół zaczął funkcjonować jako protestancki. Pierwotnie kościół był otoczony cmentarzem, na którym urządzano pochówki do roku 1775, gdy Fryderyk II całkowicie zakazał pochówków na terenie miast i w kościołach[3]. Rolę świątyni protestanckiej kościół pełnił aż do 1945.

10 listopada 1905 roku przed kościołem odsłonięto pomnik Marcina Lutra. Został on usunięty wkrótce po zakończeniu II wojny światowej[4].

Podczas zdobywania miasta na przełomie stycznia i lutego 1945 kościół doszczętnie spłonął, a następnie przez 13 lat (do 1958) niszczał pozostawiony bez opieki. W 1958 roku z inicjatywy ks. Kazimierza Makarskiego rozpoczęto odbudowę kościoła według wzorów z 1370 roku. W czasie remontu odkryto w zakrystii późnogotyckie freski ścienne[5].

Architektura i wnętrze kościoła

Kościół ma trzynawową charakterystykę bazyliki z wydłużonym korpusem pozbawionym podziału na chór i partie nawy. Strzelistość 30-metrowej nawy głównej z gwiaździstym sklepieniem i wysmukłymi oknami skontrastowano z niskimi, szerokimi i ciemnymi nawami bocznymi. Nawę główną od bocznych oddzielono prostymi filarami i linearnymi przęsłami, nie ograniczającymi przestrzeni wnętrza. Kościół posiadał bogaty wystrój rzeźbiony w drzewie oraz zespół witrażowy. Do dzisiaj zachowały się tylko fragmenty. Drewniane części spłonęły podczas II wojny światowej, a szczątki wyposażenia znajdują się w Muzeum Narodowym we Wrocławiu oraz w Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. Natomiast dwie kwatery oryginalnych witraży znajdują się w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

W ściany i filary kościoła wmurowywano kamienne i drewniane epitafia bogatych mieszczan brzeskich[6]. Pod koniec XIX wieku nadbudowano wieże kościoła jako odpowiedź na podwyższenie wież w katolickiej świątyni Podwyższenia Krzyża Świętego[5].

Organy

Organy

Pierwszy, 30-głosowy instrument w kościele św. Mikołaja pochodził z połowy XV wieku. W latach 1724–1730 Zastąpiono go wybudowanym przez Michała Englera organami o 56 głosach. W latach 1926–1928 przeprowadzono ich modernizację. Ostatecznie organy zostały zdemontowane na przełomie 1944 i 1945 roku, niestety po instrumencie ślad zaginął. Obecne organy zostały zbudowane przez braci Broszko z Bolesławca w 1986 roku. Instrument zarówno brzmieniowo, jak i architektonicznie nie nawiązuje do konkretnej epoki. Na przełomie 2007 i 2008 roku zakończył się remont organów[7].

Dyspozycja instrumentu:

Manuał I Manuał II Manuał III Manuał IV Pedał
1. Gedakt pomer 16' 1. Gedakt 16' 1. Gedakt 8' 1. Prync. skrz. 8' 1. Pryncypał bas 16'
2. Pryncypał 8' 2. Prync. włoski 8' 2. Unda maris 8' 2. Portunal 8' 2. Subbas 16'
3. Gamba 8' 3. Rurflet 8' 3. Kwinta dena 8' 3. Salicet 8' 3. Kwintbas 10 2/3'
4. Flet kryty 8' 4. Viola 8' 4. Pryncypał 4' 4. Gemshorn 4' 4. Oktawbas 8'
5. Oktawa 4' 5. Prestant 4' 5. Rurflet 4' 5. Blokflet 2' 5. Pryncypał 8'
6. Holzflet 4' 6. Róg nocny 4' 6. Róg nocny 2' 6. Trawers flet 4' 6. Celo 8'
7. Kwinta 2 2/3' 7. Nasard 2 2/3' 7. Kwinta 1 1/3' 7. Szpic oktawa 2' 7. Fletbas 8'
8. Oktawa 2' 8. Super oktawa 2' 8. Siflet 1' 8. Nasard 1 1/3' 8. Chorałbas 4'
9. Kornet 3x 9. Flet leśny 2' 9. Sesguialtera 2x 9. Flażolet 1' 9. Flet 2'
10. Mixtura 5x 10. Tercja 1 3/5' 10. Cymbel 3x 10. Akuta 3-4x 10. Mixtura 6x
11. Szarf 4x 11. Mixtura 5x 11. Krumhorn 8' 11. Vox humana 8' 11. Puzon 32'
12. Trąbka 8' 12. Obój 8' 12. Puzon 16'
13. Klarino 4' 13. Trompet 8'

Galeria

Przypisy

  1. ↑ Kościół parafialny pw. św. Mikołaja. [dostęp 2018-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 stycznia 2018)].
  2. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 1.
  3. ↑ Pocztówki odkurzone cz. 22. fajnybrzeg.pl, 2015-06-20. [dostęp 2018-07-28].
  4. ↑ Pomnik Lutra przed kościołem św. Mikołaja. dolny-slask.org.pl, 2008-12-02. [dostęp 2017-10-04].
  5. 1 2 Historia kościoła parafialnego data dostępu = 15 stycznia 2018.
  6. ↑ Kościół Św. Mikołaja w Brzegu. [dostęp 2018-01-15].
  7. ↑ Brzeg (Kościół św. Mikołaja) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2021-09-27].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.