Kościół Świętego Andrzeja w Kolonii
St. Andreas (Köln)
Kościół filialny
Ilustracja
Widok kościoła z wieży katedry św. Piotra i NMP
Państwo

 Niemcy

Miejscowość

Kolonia

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Pfarrei St. Aposteln

Wezwanie

św. Andrzej

Położenie na mapie Kolonii
Mapa konturowa Kolonii, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Andrzeja w Kolonii”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Andrzeja w Kolonii”
Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii
Mapa konturowa Nadrenii Północnej-Westfalii, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Andrzeja w Kolonii”
Ziemia50°56′31″N 6°57′18″E/50,941944 6,955000
Strona internetowa
Rzut przyziemia kościoła
Kościół św. Andrzeja – wnętrza
Widok na romański korpus nawowy
Widok wnętrza w kierunku wschodnim
Organy
Krucyfiks
Pietà
Gotyckie malowidła ścienne
Fresk z wizerunkiem św. Brunona
Chrzcielnica, w głębi fresk z Ukrzyżowaniem
Studnia Krwi
Relikwiarz Machabeuszy

Kościół Świętego Andrzeja (niem St. Andreas Kirche) – jeden z dwunastu romańskich kościołów w Kolonii, położony na terenie historycznego Starego Miasta (obecnie Altstadt-Nord) nieopodal katedry. Należąca do dominikanów świątynia stanowi syntezę stylów romańskiego i gotyckiego.

Historia

Położony w cieniu katedry św. Piotra i NMP kościół św. Andrzeja ma odległą metrykę. Panujący w latach (871–889) arcybiskup Willibert polecił wznieść kościół, który w roku 923 za panowania abp Hermanna I (889–926) wszedł w skład żeńskiego konwentu zakonnego. W X wieku za czasów abp Brunona (953–965) oraz Gero (969–976) wzniesiono nowy kościół poświęcony św. Andrzejowi. Około połowy XI wieku kościół rozbudowano. Otrzymał on transept i trójnawową kryptę, ponad nią wzniesiono prezbiterium zamknięte absydą. W takim stanie dotrwał do przełomu XII i XIII stulecia. W dobie panowania Hohenstaufów świątynię przebudowano w stylu późnoromańskim. Z tej przebudowy do dziś zachowała się część zachodnia i trójnawowy korpus nawowy.

W XIV wieku wzniesiono szereg gotyckich kaplic, z zachowanymi do dziś malowidłami ściennymi. W XV wieku przebudowano prezbiterium na wzór chóru katedry w Akwizgranie. Formy te powtórzono podczas przebudowy transeptu. Na skrzyżowaniu naw powstała ośmioboczna wieża nakryta dachem falistym. W XIX wieku kościół przeszedł konserwację, przy czym wyburzono znaczną część zabudowań klasztornych w tym krużganki. Po odbudowie ze zniszczeń wojennych (szczęśliwie ocalała gotycka polichromia w kaplicach) w 1947 roku kościół został przekazany dominikanom. W 1954 w krypcie wtórnie pogrzebano dominikanina św. Alberta Wielkiego (ok. 1200–1280, kanonizowany w 1931) – jednego z najważniejszych przedstawicieli średniowiecznej filozofii i teologii. 15 listopada 1980 w 700. rocznicę śmierci Alberta Wielkiego kościół nawiedził papież Jan Paweł II.

Architektura

Obecny kościół składa się z romańskiej części zachodniej – masywu zachodniego i trójnawowego korpusu nawowego z czasów Hohenstaufów o dwóch przęsłach zbudowanych zgodnie z systemem wiązanym (jednemu przęsłu nawy głównej podporządkowane są dwa w nawie bocznej) oraz gotyckiej części wschodniej – trójprzęsłowego prezbiterium zamkniętego poligonalnie, poprzedzonego transeptem, którego ramiona zamknięte są wielobocznie. Przy północnym ramieniu transeptu i obu nawach bocznych XIV-wieczne kwadratowe w planie kaplice.

Wystrój wnętrza

Ściany kaplic bocznych zdobi duży zespół polichromii pochodzącej z XIV wieku. Malowidła te poświęcone są tematyce maryjnej. W północnej kaplicy został przedstawiony szeregowo cykl wydarzeń z życia Marii, treść została wzbogacona o wątki hagiograficzne patronów Kolonii – świętych Gereona i Urszuli. W sąsiedniej kaplicy malowidło z wizerunkiem św. Krzysztofa. Kaplicę w południowo-wschodniej części kościoła zdobi monumentalne malowidło ilustrujące Koronację NMP, po bokach wizerunki świętych apostołów Piotra i Pawła.

W północnym ramieniu transeptu zachowała się XIV wieczna Pietà pochodząca z dawnego zburzonego w XIX wieku kościoła dominikanów pw. Świętego Krzyża. Dzieło to jest świadectwem wpływów XIV-wiecznej myśli mistycznej, wyrażającej współcierpienie z Chrystusem. W kaplicy w południowo-zachodniej części kościoła znajduje się późnogotycki ołtarz Marii Różańcowej, ufundowany przez przeora dominikańskiego Jakoba Sprengera i namalowany ok. 1500/1510 przez Mistrza Świętego Seweryna jednego z reprezentantów tzw. szkoły kolońskiej. W sąsiedniej kaplicy tryptyk Ukrzyżowania pędzla Bartholomäusa Bruyna Starszego. Późnogotycką rzeźbę z początku XVI stulecia reprezentują pełnoplastyczne figury świętych Krzysztofa oraz Archanioła Michała.

W prezbiterium, późnogotyckie drewniane stalle z 1430 roku oraz renesansowe sakramentarium z rzeźbionymi wizerunkami świętych Andrzeja i Mateusza oraz sceną Ostatniej Wieczerzy.

W południowym ramieniu transeptu późnogotycki złocony relikwiarz w typie domkowym, kryjący szczątki Machabeuszy, pochodzący ze zburzonego w XIX wieku kościoła pod tym wezwaniem. Na ściankach płaskorzeźbione sceny z męczeństwa Machabeuszy i Pasji Chrystusa, na dachu figurki Czterech Ewangelistów zaś w narożach Chrystusa, Heleny, Marii i nieznanego kapłana. Wewnątrz masywu zachodniego XVI wieczna studzienka do której według legendy przelano krew Jedenastu Tysięcy Dziewic, które (wraz ze św. Urszulą) zginęły z rąk Hunów pod Kolonią w drodze do Rzymu.

Dzwony

Zawieszone na wieży cztery dzwony, odlane zostały w 1955 przez Hansa Hüeskera (w ludwisarni Petit & Gebr. Edelbrock) w Gescher[1]. Dyspozycja dźwięków jest zgodna z tetrachordem w średniowiecznej skali doryckiej.

Lp.
 		Nazwa
 		Średnica
(mm)		Masa
(kg)		Dźwięk
(16tel)		Inskrypcje
 
1Albertus Magnus13891650d1 +2„O clara lux Coloniae! Alberte doctor optime Thomae magister inclyte. Hymni tributu suscipe Colonia Agrippina“
2Christus12241100e1 +3„Te nationum praesides. Honore tollant publico. Colant magistri judices. Leges et artes exprimant. Ordo exquestis Sancti Sepulcri hierosolymnitani“
3Maria1155900f1 +2„Venite gentes carpite. Ex his rosas mysteriis et pulchri amoris inclytae. Matri coronas nectite devotae tibi Agrippinenses“
4Andrzej1025650g1 +3„Andrea Christi famulo. Digni die apostolo germano fratri principis. Passionique socio parochia ad Sanctum Andream“

Przypisy

  1. ↑ Gerhard Hoffs (red.): Glockenmusik katholischer Kirchen Kölns, s. 53–54.

Bibliografia

  • Hiltrud Kier, Kirchen in Köln, Köln 1999, ISBN 978-3-7616-1395-5
  • Dr. Erhard Schlieter (red.), Romanische Kirchen in Köln, Wienand GmbH, Köln
  • Albert Verbeek, Kölner Kirchen. Die kirchliche Baukunst in Köln von den Anfängen bis zur Gegenwart, Köln 1969.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.