Karwodrza
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

tarnowski

Gmina

Tuchów

Liczba ludności (2022)

852[1]

Strefa numeracyjna

14

Kod pocztowy

33-170[2]

Tablice rejestracyjne

KTA

SIMC

0834099

Położenie na mapie gminy Tuchów
Mapa konturowa gminy Tuchów, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Karwodrza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Karwodrza”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Karwodrza”
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego
Mapa konturowa powiatu tarnowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Karwodrza”
Ziemia49°55′31″N 21°04′17″E/49,925278 21,071389[3]

Karwodrza – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Tuchów.

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Karwodrza, po jej zniesieniu w gromadzie Tuchów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Części wsi

Integralne części wsi Karwodrza[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0834107Dółczęść wsi
0834113Góraczęść wsi
0834120Mogiłaczęść wsi
0834136Podlesieczęść wsi
0834142Rolaczęść wsi
0834159Stawiskaczęść wsi

Historia

Jan Długosz w statystycznym opisie beneficjów w Małopolsce wymienia Karwodrzę jako wioskę szlachecką, należącą do parafii piotrkowickiej. Karwodrza jako nowa osada szlachecka powstała prawdopodobnie pod koniec XIV wieku, ale została odnotowana dopiero w 1445 roku. W 1470 roku Jan z Baranowa oddał Mikołajowi Nanajce herbu Starykoń kilka wsi m.in. Karwodrzę. W 1536 roku wieś należała do Zygmunta Wielogłowskiego, w 1782 do Pawła Niemyskiego, a w 1830 do Floriana Niemyskiego, który zginął podczas rzezi galicyjskiej[6].

W 1872 roku nowym właścicielem majątku został Karol Berké, który wraz z rodziną zamieszkał w modrzewiowym dworze. Od tamtej pory, aż do 1945 roku dwór oraz folwark w Karwodrzy należały do tej rodziny[6].

Tradycja ustna mówi, że Karol Berké przyjeżdżając do Karwodrzy z Węgier, w obawie przed grasującymi wówczas bandami rabusiów przywiózł ze sobą mnóstwo pieniędzy ukrytych w bambusowej lasce. Miało to miejsce pod koniec lat pięćdziesiątych XIX wieku. Dziedzic ten zmarł w Tarnowie w 1891 roku, pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Piotrkowicach[6].

Spadkobiercą Karola został jego jedyny syn Karol Jan Berké, który ożenił się z córką architekta z Tarnowa Marią Jurską. W 1885 roku zbudował jednopiętrowy, murowany dwór, na którym jego żona z zamiłowania poetka umieszczała liczne cytaty[6]. Założył winnicę, sad morelowy, hodowlę jedwabników i stadninę koni. Zbudował cegielnię, tartak, młyn i wodociąg. Był właścicielem trzech karczm. Karol J. Bierke był również fundatorem kilku obiektów sakralnych takich jak kościół w Piotrkowicach, kapliczka św. Jana, krzyż przydrożny oraz kaplica dworska. Przyczynił się też do powstania miejscowej szkoły. Zmarł w 1907 roku a jego żona Maria w 1919. Po śmierci właścicieli dwór podupadł finansowo więc majątek wydzierżawiono. Dzierżawcami byli: Jordan, Armatys i Kaźmierczyk. W 1945 roku majątek dworski został odebrany właścicielom i rozparcelowany[6].

W 1952 roku w dworze utworzono Państwowy Dom Pomocy Społecznej dla dorosłych[6][7].

W 2016 roku po wyroku sądowym nakazującym zwrot mienia prawowitym właścicielom, Starostwo Powiatowe w Tarnowie odkupiło od spadkobierców budynek DPS wraz z przyległym terenem za kwotę 2 mln zł[8].

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[9].

  • Zespół dworsko-parkowy.

Edukacja

W Karwodrzy znajduje się Szkoła Podstawowa im. o. Władysława Witkowskiego - redemptorysty z klasami od IV do VIII, do której uczęszczają dzieci z czterech pobliskich wsi: Łowczowa, Piotrkowic, Zabłędzy i Karwodrzy a także części Trzemesnej. Szkoła jako pierwsza w Polsce otrzymała za patrona redemptorystę, kustosza Tuchowskiego Sanktuarium NNMP w latach 1967–1973. Od 2005 roku dyrektorką szkoły, która stała się zespołem miejscowej szkoły podstawowej i Publicznego Gimnazjum nr 1 w Tuchowie, jest mgr Ewa Sawicka.

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 423 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 51157
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  6. 1 2 3 4 5 6 Plan Odnowy Miejscowości Karwodrza
  7. ↑ Historia DPS [online], dpskarwodrza.pl, 3 kwietnia 2021 [dostęp 2024-01-14].
  8. ↑ DPS w Karwodrzy nie będzie musiał się wyprowadzać z byłego dworku - Tarnów - Wiadomości - Radio Kraków [online], radiokrakow.pl [dostęp 2019-07-06] (pol.).
  9. ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.