Karabin Sharps

Sharps M1859
Państwo	Stany Zjednoczone
Projektant	Christian Sharps
Producent	Butterfield & Nippes (1848) Maynard Gun Co. (1849) Robbins & Lawrence Company (1850-1851) R&L Co. (1851) Sharps Rifle Manufacturing Company (1851-1881)
Rodzaj	Karabin z zamkiem blokowym
Historia
Prototypy	1848
Produkcja	1850–1881
Wyprodukowano	100 000+
Dane techniczne
Kaliber	.52, .50-70, później .45-70
Wymiary
Długość	1194 mm
Masa
broni	3,63 kg
Inne
Prędkość pocz. pocisku	366 m/s
Zasięg maks.	900 m
Zasięg skuteczny	460 m

Karabiny Sharps – seria jednostrzałowych karabinów ładowanych odtylcowo. Model 1859 należał do tzw. karabinów wyborowych swoich czasów i był szeroko używany na Dzikim Zachodzie. Ich projektantem był Christian Sharps.

Budowa i Historia

Karabiny Sharpsa posiadały nowatorski, opatentowany zamek poprzeczno-suwliwy, który był otwierany za pomocą dźwigni pełniącej także rolę kabłąka spustu. Po umieszczeniu naboju ponowne przesunięcie kabłąka powodowało powrót zamka do ustawienia pierwotnego i odcięcie tyłu papierowego naboju przez wbudowaną gilotynkę, co dawało dostęp do prochu. Odpalenie następowało za pomocą kapiszona. Dzięki temu wyposażony w karabin Sharpsa żołnierz mógł oddać do pięciu strzałów na minutę.

M1863 oryginalnie przystosowany do naboju .50-70

Od 1866 roku zamek i komora zostały zmodernizowane, aby mogły pomieścić nabój .50-70 Government z centralną spłonką.

W karabiny gwintowane M1859 wyposażone zostały dwa pułki sharpshooters (tj. „strzelców wyborowych”) pułkownika Hirama Berdana.

Użycie w powstaniu styczniowym

Na podstawie archiwalnej fotografii, oraz na podstawie badań archeologicznych można stwierdzić, że w powstaniu styczniowym były używane pojedyncze egzemplarze karabinków Sharps starszych typów^[1].

W 1913 r. w 50 rocznicę wybuchu powstania styczniowego zorganizowano wystawę we Lwowie poświęconą powstaniu styczniowemu. Na wystawie zaprezentowano szereg różnych eksponatów w tym też broń powstańców styczniowych. W czasie tej wystawy Józef Kościesza-Jaworski sfotografował broń powstańców styczniowych. Na zachowanej fotografii można rozpoznać karabinek Sharps^[1].

Na podstawie analizy fotografii można stwierdzić, że jest to model karabinka w którym zastosowano zamek skośny tzw: „slant breech”. Zamek tego typu odchylony był o około 22 stopnie i stosowany był w Sharpsach produkowanych przed 1859 r. W 1859 r opatentowano nowy model z prostym, pionowym zamkiem. W modelach karabinów Sharps 1859 i późniejszych przesuwny blok zamka stykał się z powierzchnią lufy prostopadle do niej^[2].

Dodatkowo na tej archiwalnej fotografii można dostrzec charakterystyczny celownik używany w modelach Sharpsa z 1851-1852 r. Na podstawie więc typu zamka i celownika, można stwierdzić, że powstańczy karabinek Sharps pochodził z początków produkcji tego typu broni.

Zamek „slant breech” widok z boku

Zamek „slant breech” widok z góry

Drugim źródłem informacji świadczącym o tym, że karabinki Sharps były używane w powstaniu styczniowym są wyniki badań archeologicznych. W czasie badań archeologicznych na terenie pola bitwy pod Olszowym Młynem odnaleziono szereg kul i pocisków z powstańczej broni. Wśród pocisków znaleziono trzy pociski, które można zakwalifikować jako pochodzące z karabinków Sharps. Pociski te miały kaliber zbliżony do .58^[1].

Prawdopodobnie pociski te pochodziły z karabinków Sharps model 1855. Karabinki tego typu produkowane był w latach 1856-1857 w liczbie 6796, z czego 6000 szt. zostało sprzedane armii brytyjskiej. Karabinki te wyprodukowano w kalibrze .577. Wyposażone były w system podawania kapiszonów oparty na papierowej taśmie Edwarda Maynarda. W broni tej zastosowano skośny zamek typu „slant breech”. W późniejszym czasie między 1857-1859 część tej broni była przerabiana. W zmodyfikowanej broni zmniejszono nieco kaliber, zmieniono stopień skrętu gwintu w lufie, oraz udoskonalono przyrządy celownicze. Z biegiem czasu część niezmodyfikowanych karabinków Sharps wycofywano ze służby. Do lutego 1864 r. w służbie brytyjskiej było już tylko 2877 karabinków Sharps^[3].

Na podstawie odnalezionych na polu bitwy pocisków można stwierdzić, że nieduża ilość karabinków Sharps model 1855, sprzedanych przez wojsko brytyjskie, mogła trafić na uzbrojenie powstańców styczniowych.

Linki zewnętrzne

• Fotografia z wystawy w 1913 r. przedstawiająca karabinek Sharps używany w powstaniu styczniowym.

Bibliografia

• 100 legendarnych strzelb i karabinów, Stéphan Jouve, KDC, ISBN 978-83-7404-881-1.
• Military History. [dostęp 2009-11-25]. (ang.).
• Desert USA. [dostęp 2009-11-25]. (ang.).

Przypisy