Kal
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

węgorzewski

Gmina

Węgorzewo

Wysokość

150 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

154[1]

Strefa numeracyjna

87

Kod pocztowy

11-600[2]

Tablice rejestracyjne

NWE

SIMC

0771016

Położenie na mapie gminy Węgorzewo
Mapa konturowa gminy Węgorzewo, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kal”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Kal”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kal”
Położenie na mapie powiatu węgorzewskiego
Mapa konturowa powiatu węgorzewskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kal”
Ziemia54°10′41″N 21°43′44″E/54,178056 21,728889[3]

Kal (niem. Kehlen[4], Kielno[5]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Węgorzewo. Wieś znajduje się na półwyspie, pomiędzy jeziorami Mamry i Święcajty.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Historia

Wieś została założona przez Anzelma von Tettau, który w 1469 roku otrzymał zamek Węgobork wraz z otaczającą puszczą od namiestnika Henryka Reuss von Plauen. Przywilej lokacyjny na prośbę Anzelma von Tettau wystawił 8 kwietnia 1478 roku wielki mistrz Marcin Truchsess von Wetzhausen. Nazwa wsi (Kele, Kehlen) przejęta została zapewne od pruskich nazw wodnych.

W roku 1540 w Kalu, liczącym 60 włók, na prawie magdeburskim, mieszkały 24 rodziny, utrzymujące się z obowiązkowego bartnictwa, rybołówstwa i polowania. Kal był wsią królewską. Mieszkańcy byli ludźmi wolnymi. Nie odbywali służby wojskowej na sposób rycerski oraz nie pracowali przy budowie i naprawie zamków. W 1540 roku po raz pierwszy odnotowano funkcję sołtysa.

Mieszkańcy Kalu posiadali przywilej główszczyzny w wysokości ośmiu grzywien („jeśli zabije się człowieka (…) przyznaje się jego główszczyznę krewnym”).

Mieszały się tu wpływy pruskie, litewskie i polskie, o czym mogą świadczyć napisy w tych językach na legendarnym słupie w Kalu. Jednak już w XVI wieku wieś uległa całkowitej polonizacji. W drugiej połowie XVII wieku kartograf książęcy, Józef Naronowicz-Naroński, odkrył i odnotował na swej mapie ślady staropruskiego grodziska, położonego nad brzegiem jeziora, na południowym krańcu wsi. W późniejszym czasie na ślady te już nie natrafiono.

W 1737 roku we wsi funkcjonowała jednoklasowa szkoła.

W spisie z roku 1858 odnotowano 58 włók i 10 mórg ziemi oraz 590 mieszkańców.

W roku 1939 mieszkało we wsi 770 osób.

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
  2. ↑ Kod pocztowy Kal •• Wyszukiwarka, kody pocztowe, ulice, mapa [online], www.kodypocztowe.info [dostęp 2019-09-16].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 48314
  4. ↑ B. Konopka, C. Mazur, S. Starzewski, Grosse Masurische Seen. Touristenkarte, wyd. Copernicus, PPWK Warszawa 2003, ISBN 83-7329-245-4
  5. ↑ Słownik węgoborski. [dostęp 2016-07-14].

Bibliografia

  • Białuński G.: Kolonizacja „Wielkiej puszczy” (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie). Edycja wspólna Towarzystwa Naukowego i OBN im. W.Kętrzyńskiego, Olsztyn 2002, ISBN 83-87643-97-1
  • Wakar A., Wilanowski B.: Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze, Olsztyn 1968

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.