Kłodnica Kościelna – dziś Chodel, dawne miasto w powiecie opolskim

W roku 1325 występuje źreb znany jako Kłodnica Kościelna Maciejowskiego, od XIX w. nazywana Kłodnicą Kościelną[1][2][3] na jej gruntach w roku 1541 powstaje nowo lokowane miasto Chodel dziś wieś. Ostatecznie wchłonięta przez Chodel – 11 km na SE od Opola Lubelskiego, nad rzeką Chodelką, około 80 km na NE od klasztoru świętokrzyskiego, 23 km na SE od Braciejowic.

Wieś podległa administracyjnie:

  • Powiat lubelski początkowo parafia własna, od 1541 r. parafia Chodel.

Otoczenie Kłodnicy w wieku XV:

Wydarzenia historyczne i osoby z nimi związane

Wieś stanowiła własność szlachecką, od 1582 r. kolegium Jezuitów w Lublinie.

  • 1409 – Markusz rządca[6].
  • 1416 – dziedzicem był Jakusz Ciołek[7].
  • 1418 – tenże zapisuje żonie Hannie 200 grzywien wiana na Kłodnicy i Kornaszycach.
  • 1419 – Anna wdowa po Jakuszu Ciołku odstępuje swemu dziewierzowi (staropolskie-dziś powiemy szwagrowi) Wawrzyńcowi Kłodnicę i 1/2 część Komaszyc, które posiadała prawem wiennym[8].
  • 1419 – Świętochna córka Jakusza Ciołka[9].
  • 1420 – Anna wdowa po Jakuszu Ciołku, żona Jakusza z Mętowa zrzeka się na rzecz Leona dziedzica z Kłodnicy, notariusza dworu królewskiego 60 grzywien posagu zapisanego jej na Kłodnicy i Komaszycach[10].
  • 1420–30 – famosus-nobilis (słynny-sławny) Leon z Kłodnicy[11].
  • 1431 – Władysław Jagiełło zapisuje Wawrzyńcowi Ciołkowi z Kłodnicy i synowi jego Piotrowi 80 grzywien na 4 wsiach na Podolu[12]
  • 1442–52 – Andrzej Maciejowski z Kłodnicy i Godowa[13][14].
  • 1451 tenże odstępuje Kłodnicę i Komaszyce synowi Janowi i jego przyszłej żonie Katarzynie, córce Dziersława z Bidzin [i Wysokiego][15].
  • 1451–80 – Jan Maciejowski syn Andrzeja[16].
  • 1466–80 – podstoli ziemi lubelskiej[17].
  • 1451 – tenże zapisuje żonie Katarzynie 200 grzywien wiana[18].
  • 1473 – Katarzyna żona Jana Maciejowskiego, siostra Mikołaja Kaszowskiego z Wysokiego[19]
  • 1470–80 – dziedzic Mikołaj Maciejowski herbu Ciołek. Folwark posiadał 6 łanów kmiecych, 2 karczmy bez ról, zagrodników nie ma (Jan Długosz L.B. II 546, III 252).
  • 1504–11 – Bernard Maciejowski z Kłodnicy podsędek ziemi lubelskiej[20].
  • 1512–23 – Bernard Maciejowski był sędzią ziemi lubelskiej[21][22].
  • 1531 – pobór łącznie z Godowem i Komaszycami z 9 łanów,
  • 1533 – pobór z 2 łanów (RP).

Powinności wobec kościoła

Dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego, biskupa krakowskiego oraz do plebana, najpierw miejscowego, potem Chodla.

  • 1470–80 – z 6 łanów kmiecych. dziesięcina snopowa i konopna wart. do 6 grzywien dowożą klasztorowi świętokrzyskiemu, z folwarku dziesięciny bierze pleban Kłodnicy Kościelnej (Jan Długosz L.B. t.II s.546, t.III s.252).
  • 1492 – Stanisław z Wojczyc kanonik i oficjał sandomierski przyznaje klasztorowi świętokrzyskiemu dziesięciny z 6 łanów kmiecych. w Godowie, 6 łanów kmiecych. w Komaszycach i 8 łanów kmiecych[uwaga 1] w Kłodnicy Kościelnej, zaś biskupowi krakowskiemu dziesięciny z pozostałych łanów kmiecych, tych, które wykarczowane zostały w ciągu ostatnich 40 lat[23].
  • 1528 – opat świętokrzyski skarży w konsystorzu lub. kmieci z Kłodnicy Kościelnej, Godowa i Komaszyc o zabranie należnej klasztorowi z ich ról dziesięciny bez zapłaty[24].
  • 1529 – dziesięcina snopowa wartości 3 wiardunki należy do stołu konwentu świętokrzyskiego, z pewnych ról folwarcznych dziesięcina snopowa wartości 0,5 grzywny pobiera pleban[25].
  • 1537 – dziesięciny za ten rok z wyżej wymienionych wsi kupił od klasztoru za 22 grzywien ich dziedzic[26].
  • 1538 – wyżej wymienione dziesięciny kupuje za 20 grzywien wójt Głogówka[26]
  • 1539 – najpierw dziedzice Kłodnicy Kościelnej, Godowa i Komaszyc, czyli Maciejowscy herbu Ciołek, a następnie pleban Chodla płacili klasztorowi za dziesięciny z tych wsi po 20 grzywien rocznie[26]
  • 1541 – nowo erygowana parafia w Chodlu uzyskuje m.in. dziesięciny z Kłodnicy Kościelnej i Komaszyc, należące dotychczas do biskupa krakowskiego i plebana Kłodnicy Kościelnej[27].
  • 1606 – dziesięciny z Godowa, Kłodnicy Kościelnej i Komaszyc dzierżawi od klasztoru świętokrzyskiego pleban Chodla Kacper Gemezjusz[27]
  • 1617 – w sporze z plebanem Chodla oficjał lubelski przyznaje klasztorowi dziesięciny ze starych łanów kmiecych w Kłodnicy Kościelnej, Godowie i Komaszycach.
Wyrok ten w 1621 r. zatwierdził nuncjusz, a w 1628 r. Kłoczyński, przełożony klasztoru Bożego Ciała w Krakowie, delegat Sądu Apostolskiego.
Poddając się temu wyrokowi, pleban Chodla zapłacił klasztorowi świętokrzyskiemu za nieprawnie zabraną dziesięcinę oraz ponownie wydzierżawił od niego dziesięciny z Komaszyc, wcześniej jednak zrzekł się swoich praw do spornej dziesięciny z Kłodnicy Kościelnej i Godowa na rzecz kolegium Jezuitów w Lublinie, kollatora kościoła chodelskiego[28].
  • 1628 – proces między klasztorem świętokrzyskim a kolegium Jezuitów w Lublinie o dziesięciny z Kłodnicy Kościelnej i Godowa, zakończony wygraną klasztoru, który uzyskał w nich dziesięcinę snopową oraz 500 zł odszkodowania[29].
przed 1638 r.– zaraz po ww. układzie, gdy zakonnicy świętokrzyscy po wybraniu snopów dziesięciny odjechali do klasztoru na święto Wniebowzięcia NMP [15 VIII], Wojciech Malinowski, pleban Chodla, oskarżywszy ich przed konsystorzem lubelskim o przekroczenie granic należnych im gruntów dziesięcinnych, zagarnął wybrane snopy i zwiózł do swojej stodoły[29].
  • 1638 – zapada korzystny dla klasztoru świętokrzyskiego wyrok oficjała lubelskiego w tej sprawie, potwierdzony przez nuncjusza[30]
  • 1639 pleban Chodla oddaje zagarnięte snopy i wynagradza za zużyte oraz zniszczone[30]
  • 1639–42 dzięki staraniom Jezuitów z Lublina popierających plebana Chodla wznowiono proces o dziesięciny z Kłodnicy Kościelnej, Godowa i Komaszyc, ponownie wygrany przez klasztor świętokrzyski[31].
  • 1643 – pleban Chodla wydał przybyłym mnichom benedyktyńskim dziesięcinę w naturze za 3 lata z wyżej wymienionych wsi, jednakże, gdy ci kazali je swoim ludziom na miejscu młócić, na rozkaz Jezuitów sporne snopy i ziarno zostały zamknięte w stodołach[32].
  • 1643–52 – proces klasztoru świętokrzyskiego z kolegium Jezuitów w Lublinie o dziesięciny z Kłodnicy Kościelnej, Godowa i Komaszyc[32]
  • 1646 papież – Innocenty X nakazuje Jezuitom oddawać klasztorowi świętokrzyskiemu dziesięciny w takim stanie, w jakim uiszczane były, gdy dobra te nabyli, tzn. pieniężnym ryczałtem, jednak klasztor świętokrzyski kontynuuje proces, chcąc uzyskać dzisięcinę snopową[33].
  • 1651 – Sebastian Mogilnez przeor klasztoru świętokrzyskiego oraz Maciej Szamarzewski rektor kolegium Jezuitów w Lublinie zawierają układ w sprawie dziesięcin z ww. wsi, na którego mocy anulowano roszczenia klasztoru o zaległe dziesięciny, sporne dziesięciny z Godowa, Kłodnicy Kościelnej i Komaszyc oszacowano na 150 zł rocznie, zmieniając tę kwotę na kapitał 2160 zł, który umieszczony na pewnych dochodach miał dawać 7% rocznego dochodu[34].
  • 1652 – zatwierdzenie tej umowy przez opata i konwent klasztoru świętokrzyskiego, generała zakonu Jezuitów, papieża Innocentego X i nuncjusza[34][35].
  • 1653 – przeor klasztoru świętokrzyskiego umieszcza ww. kapitał na wsi Bostów należącej do Hieronima Tymińskiego na wyderkaf, wynoszący rocznie 150 zł, który płacono aż do supresji klasztoru[36] 1819 rok.
  • 1687, 1689 – Michał Tymiński, dziedzic Bostowa i Cząstkowa, płaci konwentowi świętokrzyskiemu corocznie na ś. Marcina [11 XI] po 150 zł z sumy 2160 zł znajdującej się na wyderkaf w Bostowie tytułem dziesięciny chodelskiej[37].

Badania archeologiczne

Badania archeologiczne prowadzone na terenie Kłodnicy doprowadziły do znaleziska monet rzymskich[38]. Ślady materialne osadnictwa z okresu XI-XIII w. stwierdzono w trakcie programu badań AZP[39].

Uwagi

  1. ↑ Tak opisuje to Gacki. Według Długosza L.B. klasztor brał dzisięcinę z 8 łanów kmiecych w Godowie i 6 Ianów kmiecych w Kłodnicy Kościelnej, możliwe zatem, że Gacki błędnie streścił dokument z 1492 r., przestawiając liczbę łanów.

Przypisy

  1. ↑ Kosyl ↓, s. 601.
  2. ↑ Kuraś ↓, s. 101.
  3. ↑ Osady zaginione ↓, s. 69.
  4. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. II 127.
  5. ↑ Białkowski ↓, s. 18–86.
  6. ↑ Teki archiwalne ↓, s. VII 468.
  7. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. X 129-351.
  8. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. X 327.
  9. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. X 279.
  10. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. X 352.
  11. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. II 104-276,V 180-6,X 343-60.
  12. ↑ Zbiór dokumentów Małopolskich ↓, s. VII 2073.
  13. ↑ Białkowski ↓, s. 18–64.
  14. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. V 221.
  15. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. IV 42.
  16. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. IV 42-172.
  17. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. V 471-5,IX 121-315.
  18. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. IV 67.
  19. ↑ Bibl. Ossolińskich ↓, s. LX 236.
  20. ↑ Wierzbowski ↓, s. III suppl. 1333, 1453, IV 9866.
  21. ↑ Wierzbowski ↓, s. IV 1533-13681.
  22. ↑ SP ↓, s. VI 248.
  23. ↑ Gacki ↓, s. 306.
  24. ↑ Gacki ↓, s. 86.
  25. ↑ Liber retaxationum ↓, s. 351, 432.
  26. 1 2 3 Liber retaxationum ↓, s. 306.
  27. 1 2 Liber retaxationum ↓, s. 307.
  28. ↑ Liber retaxationum ↓, s. 307–8.
  29. 1 2 Liber retaxationum ↓, s. 308.
  30. 1 2 Liber retaxationum ↓, s. 309.
  31. ↑ Liber retaxationum ↓, s. 309–10.
  32. 1 2 Liber retaxationum ↓, s. 310.
  33. ↑ Liber retaxationum ↓, s. 310–13.
  34. 1 2 Liber retaxationum ↓, s. 313.
  35. ↑ Archiwum Główne ↓, s. 1916.
  36. ↑ Liber retaxationum ↓, s. 314.
  37. ↑ Rejestry dziesięcinne ↓, s. 936 3v, 4, 5v.
  38. ↑ Kunisz ↓, s. 28.
  39. ↑ Rozwałka ↓, s. 157.

Bibliografia

  • Czesław Kosyl, Nazwy miejscowe dawnego województwa lubelskiego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978, ISSN 0079-4775.
  • Stanisław Kuraś (oprac.), Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, „Dzieje Lubelszczyzny”, 3, Warszawa 1983, ISBN 978-83-01-03443-6.
  • Księgi Ziemskie Lubelskie w Archiwum Państwowym w Lublinie, Archiwa Państwowe w Lublinie, (skrót: Acta terrestia Lublinensia).
  • Teodor Wierzbowski, Matricularum Regni Poloniae Summaria, t. I-V/l, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1905-1919; t. V/2, wydany przez J. Płocha, A. Rybarski, I.Sułkowska, „Poloniae Summaria”, tom I-V, Wrocław 1961.
  • Andrzej Jan Kunisz, Znaleziska monet rzymskich w Małopolsce, t. 30, Wrocław: Polska Akademia Nauk, 1985 (Biblioteka Archeologiczna), ISBN 83-04-01798-9.
  • Andrzej Rozwałka, Sieć osadnicza w archidiakonacie lubelskim w średniowieczu. Studium archeologiczno-historyczne, t. 98, Lublin: Wydział Humanistyczny UMCS, 1998 (Rozprawy habilitacyjne), ISBN 83-227-1478-5.
  • Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.
  • Józef Gacki, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2006, ISBN 83-7442-389-7.
  • Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum), Z. Leszczyńska-Skrętowa (wyd.), „Liber retaxationum”, 1968.
  • Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie - jeśli nie zaznaczono inaczej, cyfra arabska oznacza numer dokumentu ze zbioru dokumentów pergaminowych, Archiwa Państwowe.
  • Rejestry dziesięcin, czynszów i wyderkafów, powinności poddanych i poborów z dóbr i dochodów konwentu świętokrzyskiego z lat 1650–1689, AG, nabytki Oddziału I, nr 936, Archiwum Główne.
  • Osady zaginione i o zmienionych nazwach historycznego województwa lubelskiego, S. Wojciechowski, A. Sochacka, R. Szczygieł (oprac.), „Dzieje Lubelszczyzny”, 4, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, ISBN 83-01-05651-7.
  • Leon Białkowski (wyd.), Lubelska księga podkomorska piętnastego wieku, Lublin 1934.
  • Teki Archiwalne VII, Warszawa 1961, Najstarsze zapiski ziemskie lubelskie z r. 1409, wyd. L. Białkowski, „Teki Archiwalne VII Wrocław 19”.
  • Zbiór dokumentów Małopolskich, S. Kuraś, I. Sułkowska-Kurasiowa (wyd.), t. I-VIII, Kraków-Wrocław 1962–1975.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.