Kąty
wieś
Ilustracja
Fragment panoramy Kątów
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

brzeski

Gmina

Iwkowa

Liczba ludności (2022)

790[1]

Strefa numeracyjna

14

Kod pocztowy

32-862[2]

Tablice rejestracyjne

KBR

SIMC

0821062

Położenie na mapie gminy Iwkowa
Mapa konturowa gminy Iwkowa, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kąty”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kąty”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kąty”
Położenie na mapie powiatu brzeskiego
Mapa konturowa powiatu brzeskiego, blisko dolnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kąty”
Ziemia49°46′46″N 20°35′49″E/49,779444 20,596944[3]

Kąty – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Iwkowa. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnowskiego. Integralne części miejscowości: Góry, Grabie, Pasterniki, Zatoki[4].

Zabudowania i pola Kątów znajdują się w dolinie Białki i na wznoszących się nad nią wzgórzach. Tereny te należą do dwóch regionów geograficznych; do Beskidu Wyspowego i Pogórza Wiśnickiego (Białka tworzy granicę między tymi regionami)[5].

Kąty to jedno z największych skupisk producentów susorek iwkowskich.[6].

Historia

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1363 roku. Wtedy to na prośbę Floriana z Drużkowa (pierwszego właściciela Kątów), a decyzją króla Kazimierza Wielkiego, wieś przeszła z prawa polskiego na niemieckie, czego skutkiem była zmiana własności i sposobu gospodarowania ziemią.

Dzieje Kątów, a także ich nazwa w znacznym stopniu związane są z rodem Kątskich, herbu Brochwicz – biegnący jeleń. To oni od XIV w. przez ponad 300 lat władali tymi ziemiami. Przedstawiciele tego rodu wpisali się nie tylko w historię regionu, ale także kraju. Krzysztof Kątski żyjący na przeł. XVI – XVII w. zasłynął jako biograf biskupów krakowskich. Z kolei Dorota (1591-1643) przeprowadziła odnowę zgromadzenia sióstr Norbertanek w Krakowie. Kolejnym wybitnym przedstawicielem rodu był Marcin Kazimierz Kątski, który jako generał artylerii konnej uczestniczył w bitwie wiedeńskiej w 1683 roku. Główna linia Kątskich wygasła w pocz. XVIII w. Ziemie przeszły we władanie Hrabiego Mieroszowskiego, a następnie Leona Rogoyskiego i jego syna Leonarda Stefana Rogoyskiego.

Od 1900 r. właścicielem została rodzina Sławików h. Prus II, najpierw Jan Sławik, a potem jego syn, Stanisław Lucjan Sławik. W latach 1953–1954 założono spółdzielnię produkcyjną, która zajęła miejscowy dwór.

Sport

Od 2002 r. działa Sekcja Sportowa Piłki Nożnej "Olimpia". Została ona założona przez grupę miłośników piłki nożnej i sportu. Klub ma za zadanie krzewić kulturę fizyczną i sprawnościową u dzieci oraz dorosłych na terenie całej gminy. Zespół występuje w tarnowskiej lidze okręgowej. Celem drużyny seniorów jest jak najlepsze reprezentowanie gminy na terenie powiatu brzeskiego oraz próba zdobycia awansu do wyższej ligi.

Zabytki

Dwór i spichlerz – znajduje się na skraju wsi. Dwór wzniósł w 1900 r. Jan Sławik, herbu Prus II, ówczesny właściciel tutejszego majątku. Jest to obiekt murowany na planie prostokąta z pomieszczeniami w dwóch traktach. Dwór otacza 2 ha park z grabową aleją dojazdową, wielką polaną, na której wznosi się dwupienna lipa – Soliter i drewniana altanka przed frontem dworu. Po zachodniej stronie owego parku znajduje się niewielki staw oraz ruina kamiennego spichlerza z XVI wieku.[7].

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 452 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 52048
  4. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  5. ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
  6. ↑ Susorki iwkowskie, czyli suszone owoce z terenów Gminy Iwkowa, folder promocyjny, Gmina Iwkowa, 2015
  7. ↑ Dwór w Kątach. [dostęp 2013-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-03)].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.