Jordanita
Verity, 1946
Ilustracja
Jordanita globulariae
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

motyle

Rodzina

kraśnikowate

Podrodzina

Procridinae

Plemię

Procridini

Rodzaj

Jordanita

Typ nomenklatoryczny

Sphinx chloros Hübner, 1813

Synonimy
  • Rjabovia Efetov et Tarmann, 1995
Jordanita chloros
Jordanita budensis
Jordanita notata
Jordanita tenuicornis

Jordanita – rodzaj motyli z rodziny kraśnikowatych. Obejmuje 34 opisane gatunki. Zamieszkują krainę palearktyczną.

Morfologia

Motyle o ciele krępej budowy[1]. Głowę, tułów, wierzch skrzydła przedniego i odwłok ubarwione mają złotozielono, zielono, niebieskozielono lub niebiesko z silnym połyskiem metalicznym[2][1]. Skrzydła tylne są barwy jasnobrunatnej lub brunatnoszarej. Obie pary skrzydeł są jednobarwne, pozbawione wzoru. Brak jest również barwnej obrączki na odwłoku[1]. Czułki samców są podwójnie grzebieniaste i ku szczytowi zwężone, samic zaś piłkowane lub podwójnie piłkowane; tylko u jednego gatunku samice mają czułki podwójnie grzebieniaste. Koremy nie występują. Kształt skrzydła przedniego jest trójkątnawy, tylnego zaś mniej lub bardziej prostokątny. Genitalia samca mają silnie zesklerotyzowany, wydatny unkus, powierzchnię przezroczystą w odsiebnej części walwy[2], zaostrzony sakulus oraz wezykę edeagusa zaopatrzoną w liczne i drobne ciernie lub zupełnie tychże pozbawione. Genitalia samic mają gonapofizy przedniej i tylnej pary zbliżonej długości[1], a u niektórych gatunków przewód torebki kopulacyjnej rozszerzony jest w prebursę[2].

Ekologia i występowanie

Przedstawiciele rodzaju rozprzestrzenieni są w krainie palearktycznej od Półwyspu Iberyjskiego po Kraj Nadmorski i Półwysep Koreański. Większość gatunków występuje na zachodzie Palearktyki, a najliczniejszą faunę ma strefa śródziemnomorska[3]. W Polsce stwierdzono występowanie dwóch gatunków, J. chloros i J. globulariae[4].

U motyli tych występuje jedno pokolenie w ciągu roku, a stadium zimującym jest gąsienica. Roślinami pokarmowymi gąsienic są różni przedstawiciele astrowatych. Młode gąsienice są owadami minującymi liście (endofoliofagami). U części gatunków gąsienice po przezimowaniu przechodzą do żerowania na roślinie od zewnątrz (egzofitofagi), u innych pozostają minowcami aż do przepoczwarczenia, a u niektórych wdrążają się w późniejszych stadiach do pędu rośliny żywicielskiej[2].

Taksonomia

Takson ten wprowadzony został w 1946 roku przez Ruggera Verityego, który jego gatunkiem typowym wyznaczył Sphinx chloros. Nazwę Jordanita wprowadził już w 1940 roku Ramón Agenjo Cecilia, ale w sposób nieważny, nie podając gatunku typowego[5].

Do rodzaju tego należą 34 opisane gatunki zgrupowane w ośmiu podrodzajach[3][5]:

  • podrodzaj: Jordanita (Roccia) Alberti, 1954
    • grupa gatunków budensis
      • Jordanita budensis (Speyer et Speyer, 1858)
      • Jordanita paupera (Christoph, 1887)
      • Jordanita mollis (Grum-Grshimailo, 1893)
    • grupa gatunków volgensis
      • Jordanita suspecta (Staudinger, 1887)
      • Jordanita volgensis (Möschler, 1862)
    • grupa gatunków naufocki
      • Jordanita almatiensis Mollet, 2008
      • Jordanita kurdica (Tarmann, 1987)
      • Jordanita naufocki (Alberti, 1937)
      • Jordanita tianshanica (Efetov, 1990)
    • grupa gatunków hector
      • Jordanita hector (Jordan, 1907)
  • podrodzaj: Jordanita (Lucasiterna) Alberti, 1961
    • Jordanita cirtana (Lucas, 1849)
  • podrodzaj: Jordanita (Tremewania) Efetov et Tarmann, 1999
    • Jordanita ambigua (Staudinger, 1887)
    • Jordanita notata (Zeller, 1847)
    • Jordanita splendens (Staudinger, 1887)
  • podrodzaj: Jordanita (Gregorita) Povolný et Šmelhaus, 1951
    • grupa gatunków hispanica
      • Jordanita hispanica (Alberti, 1937)
    • grupa gatunków algirica
      • Jordanita algirica (Tarmann, 1985)
      • Jordanita minutissima (Oberthür, 1916)
      • Jordanita carolae (Dujardin, 1973)
      • Jordanita rungsi (Dujardin, 1973)
    • grupa gatunków cognata
      • Jordanita cognata (Herrich-Schäffer, 1852)
      • Jordanita benderi (Rothschild, 1917)
      • Jordanita maroccana (Naufock, 1937)
  • podrodzaj: Jordanita (Jordanita) Verity, 1946
    • grupa gatunków graeca
      • Jordanita graeca (Jordan, 1907)
      • Jordanita syriaca (Alberti, 1937)
    • grupa gatunków chloros
      • Jordanita chloros (Hübner, 1813)
      • Jordanita chloronota (Staudinger, 1871)
    • grupa gatunków globulariae
      • Jordanita globulariae (Hübner, 1793)
      • Jordanita tenuicornis (Zeller, 1847)
      • Jordanita fazekasi Efetov, 1998
      • Jordanita vartianae Malicky, 1961
  • podrodzaj: Jordanita (Praviela) Alberti, 1954
    • Jordanita anatolica (Naufock, 1929)
  • podrodzaj: Jordanita (Solaniterna) Efetov, 2004
    • Jordanita solana (Staudinger, 1887)
    • Jordanita subsolana (Staudinger, 1862)
  • podrodzaj: Jordanita (Rjabovia) Efetov et Tarmann, 1995
    • Jordanita horni (Alberti, 1937)

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Jerzy S. Dąbrowski: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyty 14-15. Ślimakówki – Limacodidae, kraśniki – Zygaenidae. Toruń: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998.
  2. 1 2 3 4 C.M. Naumann, W.G. Tremewan: The Western Palaearctic Zygaenidae. 1. Auflage. Stenstrup: Apollo Books, 1999, s. 141. ISBN 87-88757-15-3.
  3. 1 2 Markku Savela: Jordanita Verity, 1946. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2023-01-03].
  4. ↑ J. Buszko: rodzina: Zygaenidae Latreille, 1809 — kraśnikowate. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2023-01-02].
  5. 1 2 K.A. Efetov, G.M. Tarmann: A Checklist of the Palaearctic Procridinae (Lepidoptera: Zygaenidae). Simferopol - Innsbruck: Crimean State Medical University Press, 2012, s. 32-37.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.