Johann Friedrich Eyserbeck (ur. 2 października 1734 w Klieken, zm. 24 lutego 1818 Wörlitz) – niemiecki ogrodnik, nadworny ogrodnik księcia Anhalt-Dessau Leopolda III Friedricha Franza, obok architekta Friedricha Wilhelma von Erdmannsdorffa uważany za głównego projektanta ogrodów Dessau-Wörlitz, które w 2000 zostały wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO i obejmują m.in. park Wörlitz – pierwszy w stylu angielskim na terenie Europy kontynentalnej.

Życiorys

Po zdobyciu zawodu ogrodnika (1747–1750) w Zerbst/Anhalt, Eyserbeck udał się w podroż po Niemczech, Holandii (1753–1759) i Anglii (1759–1761)[1]. Pozostając pod wrażeniem holenderskiej sztuki ogrodowej, nosił się z zamiarem założenia tam hodowli kwiatów[2]. Podczas pobytu w Niemczech poznał księcia Anhalt-Dessau Leopolda III Friedricha Franza, który zatrudnił go jako ogrodnika[1].

W latach 1763–1764 Franz i Friedrich Wilhelm von Erdmannsdorff odbyli podroż do Anglii w celu zaznajomienia się z trendami w sztuce i architekturze, poznania gospodarki angielskiej, szczególnie rolnictwa, handlu, rzemiosła oraz zapoznanie się z działalnością manufaktur[3]. Po powrocie do kraju, Franz wprowadził podpatrzone w Anglii nowe metody gospodarowania, m.in. nowoczesne techniki uprawy w rolnictwie i ogrodnictwie, zreorganizował armię i służbę zdrowia, zreformował system szkolny[3]. Za jego panowania Dessau stało się centrum myśli oświeceniowej[3].

Pozostając pod wrażeniem angielskiej sztuki ogrodowej, Franz rozpoczął ok. 1765 pierwsze projekty ogrodowe w stylu angielskim. Po ślubie z Luise von Brandenburg-Schwedt w 1767, książę na swoją siedzibę wybrał Wörlitz, gdzie zlecił von Erdmannsdorffowi projekt nowego pałacu i ogrodów w stylu angielskim[4], zainspirowany ogrodami Stourhead, Stowe i Claremont, widzianymi podczas podroży po Anglii[5]. Pierwsze plany parku Wörlitz – pierwszego w stylu angielskim na terenie Europy kontynentalnej[6] – sporządził w 1768 Eyserbeck, który następnie kierował tam pracami ogrodniczymi[1]. W ciągu kolejnych czterech dekad ogrody rozbudowywano, wznosząc kolejne rezydencje i obiekty małej architektury[7]. Równolegle wytyczono aleje i ścieżki, które połączyły wszystkie ogrody w jedną całość[7] – królestwo ogrodów (niem. Gartenreich)[8]. Eyserbeckowi przypisuje się m.in. prace nad ogrodami Luisium, Georgium czy parkiem leśnym Sieglitzer Berg[1]. W 2000 ogrody Dessau-Wörlitz zostały wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO[9].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Wilhelm Schalt: Eyserbeck, Johann Friedrich. W: Neue Deutsche Biographie. T. 4. 1959, s. 712. (niem.).
  2. ↑ Wilhelm Hosäus: Eiserbeck. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 5. 1877, s. 775. (niem.).
  3. 1 2 3 Erhard Hirsch: Leopold III. Friedrich Franz („Vater Franz"). W: Neue Deutsche Biographie. T. 11. 1977, s. 268–270. (niem.).
  4. ↑ Siebigk.: Leopold Friedrich Franz, Fürst und später Herzog von Anhalt-Dessau. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 18. 1883, s. 356–367. (niem.).
  5. ↑ Charles Quest-Ritson: Gärten in Deutschland: ein Reiseführer zu den schönsten Gartenanlagen. Springer, 1999, s. 28. ISBN 3-7643-6007-0. [dostęp 2010-07-03]. (niem.).
  6. ↑ Kulturstiftung Dessau-Wörlitz: Schloss Wörlitz – England und Antike in einem Haus. www.gartenreich.com. [dostęp 2010-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-17)]. (niem.).
  7. 1 2 Dessau-Wörlitz (Germany). whc.unesco.org. [dostęp 2010-06-30]. (ang.).
  8. ↑ Kulturstiftung Dessau-Wörlitz: Idee und Entstehung des Gartenreiches. www.gartenreich.com. [dostęp 2010-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-11)]. (niem.).
  9. ↑ Deutsche UNESCO-Kommission: Gartenreich Dessau-Wörlitz. www.unesco.de. [dostęp 2010-06-30]. (niem.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.