Jerzy Lewczyński

Data i miejsce urodzenia	14 marca 1924 Tomaszów Lubelski
Data i miejsce śmierci	2 lipca 2014 Gliwice
Dziedzina sztuki	archeologia fotografii, fotografia kolekcjonerska
Epoka	anty-fotografia
Ważne dzieła
Choroba Negatyw
Odznaczenia

Jerzy Tadeusz Lewczyński (ur. 14 marca 1924 w Tomaszowie Lubelskim, zm. 2 lipca 2014 w Gliwicach) – polski artysta fotograf, krytyk i publicysta.

Życiorys

Podczas II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej^[1]. Absolwent Politechniki Śląskiej w Gliwicach. W latach 50. jego prace – próbujące uchwycić wzajemne relacje starannie komponowanych, symbolicznych przedmiotów i w ten sposób stworzyć komentarz do codzienności – nazywano mianem „antyfotografii”, on sam jednak skłania się do nazywania swych działań „teatrem fotografii”. Z czasem skoncentrował się na działaniach nazywanych „archeologią fotografii” – zaczął wykorzystywać w swych dziełach prace innych autorów, reprodukcje – zapomniane, zniszczone, odnajdując w nich symbol sponiewieranej przeszłości, ślady dotyku ludzkich dłoni czy oczu. Stara się odkrywać, badać, komentować zdarzenia i fakty dziejące się w przeszłości fotograficznej – bo dzięki temu przeszłość, dawne warstwy kulturowe mogą oddziaływać na dzisiejsze, tworzy się swoista ciągłość. W latach 1957–1960 był członkiem nieformalnej grupy fotograficznej wraz ze Zdzisławem Beksińskim i Bronisławem Schlabsem^[2]. Prezentował swą twórczość m.in. na wystawach Fotografia subiektywna (1968) i Fotografowie poszukujący (1971), Stany graniczne fotografii (1977). W 1971 wykorzystał cudze zdjęcie pasażerów pociągu w Nysie 1945 roku tworząc pracę „Nysa 1945 – nasze powiększenie”. O zdjęciu (oryginalnym) pisze Henryk Waniek^[3][4] w Finis Silesiae.

W 1988–1993 wykładowca Wyższego Studium Fotografii ZPAF w Warszawie. Badania nad historią fotografii doprowadziły go do wydania Antologii fotografii polskiej 1839-1989 (1999). Było to pierwsze w Polsce wydawnictwo opisujące tak kompleksowo to zjawisko^[5]. Członek Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego (od 1951) i ZPAF (od 1956)^[2]. Członek honorowy Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej^[6].

Decyzją Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej otrzymaą honorowy tytuł Artiste FIAP – AFIAP (1963)^[7]. W 1996 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[8]. W 2007 otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[9], a także Nagrodę im. Katarzyny Kobro. Postanowieniem Kapituły Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony dla Fotografii Polskiej”^[10].

Zmarł 2 lipca 2014 w Gliwicach^[11][12]. Został pochowany na Cmentarzu Centralnym w Gliwicach^[1].

Jerzy Lewczyński przyjaźnił się ze Zdzisławem Beksińskim; w 2014 ukazała się książka pod redakcją Olgi Ptak zatytułowana Zdzisław Beksiński. Listy do Jerzego Lewczyńskiego^[13].

Wpływy Lewczyńskiego są obecne w fotografiach u innych twórców, m.in. Wojciecha Prażmowskiego, Krzysztofa Pijarskiego czy Georgii Krawiec^[14].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oczyszczenie Lewczyńskiego. Trójka – Program 3 Polskiego Radia, 2011-06-20. [dostęp 2014-07-02].