Jerzy Lanc (ur. 21 września 1901 w Kostkowicach, zm. 1 marca 1932[1][2] w Łęgu k. Piasutna) – polski nauczyciel.

Życiorys

Urodził się w ewangelickiej rodzinie w miejscowości Kostkowice na Śląsku Cieszyńskim, jako szóste z dwanaściorga dzieci jakie posiadali Jerzy Lanc senior (1864–1927) i jego żona Ewa Lanc z Kowalów (1870–1929). Był żonaty z Anną Ernestyną (ur. 1900), z domu Funda, z którą miał dwóch synów: Bogusława (1929–2002) i Jerzego juniora (ur. 1932), który urodził się już po śmierci ojca.

W 1920 ukończył seminarium nauczycielskie w Cieszynie i zaczął uczyć w Szkole Podstawowej w Rudzicy, w powiecie bielskim. W 1922 został kierownikiem szkoły powszechnej w Szklarce Śląskiej w Wielkopolsce. Do pracy w ówczesnym powiecie odolanowskim namawiał go brat cioteczny Jan Cieńciała, który był tam inspektorem szkolnym[3]. Lanc zaczął prowadzić tam działalność społeczną i kulturalną. Organizował kursy języka polskiego, geografii i historii Polski. W Szklarce założył Kółko Rolnicze, Klub Piłki Nożnej (26 kwietnia 1925), Oddział Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego oraz Spółkę Rolną (23 lutego 1925)[4].

W lutym 1931 wyjechał do Piasutna w Prusach Wschodnich, gdzie zorganizował jedyną w okresie międzywojennym polską szkołę na Mazurach, która została otwarta 13 kwietnia 1931 jako Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie-Łęgu[1]. Od początku był brutalnie zwalczany przez Niemców (napaści, prowokacje, donosy, oskarżenia)[5].

Jerzy Lanc zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach, znaleziono go martwego we własnym pokoju. Według pierwszej diagnozy postawionej przez niemieckiego lekarza zmarł na zapalenie płuc. Sekcja zwłok wykazała, że zmarł w wyniku zatrucia czadem. Ówczesna opinia polska podejrzewała stronę niemiecką o skryte morderstwo popełnione na Lancu, nauczycielu jedynej polskiej szkoły na Mazurach.

Pogrzeb Jerzego Lanca odbył się 8 marca 1932. Został pochowany na ewangelickim cmentarzu w Szklarce Śląskiej.

Sprawa Lanca była głośna w Polsce lat 30., zwłaszcza po tym jak Melchior Wańkowicz przedstawił jego postać i okoliczności śmierci w książce Na tropach Smętka.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Tablica pamiątkowa w Szklarce Śląskiej
Tablica pamiątkowa w Szklarce Śląskiej

Jego imieniem nazwano ulice w Olsztynie, Szczytnie, Kętrzynie, Świętajnie oraz w miejscowości Sośnie (wylot w kierunku Szklarki Śląskiej).

26 kwietnia 2010 Rada Powiatu w Szczytnie podjęła uchwałę o nadaniu filii Środowiskowego Domu Samopomocy w Piasutnie imienia Jerzego Lanca (tablicę pamiątkową odsłonięto 25 września 2010).

22 maja 2012 w Szklarce Śląskiej na szkole, w której uczył Jerzy Lanc, została również odsłonięta tablica pamiątkowa.

W 2019 staraniem Nadleśnictwa Spychowo przed leśniczówką Leśnictwa Strużki (budynkiem dawnej szkoły) został umieszczony kamień z pamiątkowym napisem: „W tym domu uczył i zmarł 1931–1932 Jerzy Lanc”[8].

Przypisy

  1. 1 2 Jan Boenigk, Śladami kroniki polskiej szkoły w Piasutnie (relacje naocznego świadka) Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 1969, s. 385-394.
  2. ↑ Jerzy Lanc [online], Encyklopedia Warmii i Mazur [dostęp 2020-02-04] (pol.).
  3. ↑ K. Kajzer, Zginął jak bohater, „Kalendarz Cieszyński 2001”, Cieszyn 2000, s. 248.
  4. ↑ Jerzy Lanc - Archiwum Państwowe w Kaliszu [online], www.archiwum.kalisz.pl [dostęp 2020-02-04].
  5. ↑ J. Golec, S. Bojda, Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 1, Cieszyn 1993, s. 173; K. Kajzer, Zginął jak bohater, „Kalendarz Cieszyński 2001”, Cieszyn 2000, s. 249.
  6. ↑ M.P. z 1946 r. nr 127, poz. 235 „za wybitne zasługi w pracy narodowej, społecznej i kulturalno-oświatowej na Warmii i Mazurach”.
  7. ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 298 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  8. ↑ Uroczystość upamiętniająca polską szkołę w Piasutnie na Mazurach [online], Urząd Gminy Świętajno [dostęp 2020-02-04].

Bibliografia

  • Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 1, Cieszyn 1993, s. 173.
  • Kajzer K., Zginął jak bohater, „Kalendarz Cieszyński 2001”, Cieszyn 2000, s. 247–250.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.