Wykształcenie

Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Katowicach. W 1995 ukończył historię sztuki na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego^[1][4]. 23 czerwca 1999 uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie nauk o sztuce na Wydziale Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, na podstawie rozprawy Etapy przemian sztuki barokowej w opactwie cysterskim w Rudach Wielkich koło Raciborza, której promotorem była prof. dr hab. Ewa Chojecka^[5]. W 1995 został pracownikiem naukowym Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego, obejmując stanowisko asystenta, a od 1999 adiunkta w Zakładzie Historii Sztuki^[6]. Po zmianie struktury organizacyjnej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (2019) pracuje w Instytucie Nauk o Sztuce na Wydziale Humanistycznym UŚ, najpierw na stanowisku adiunkta, a od 2021 na stanowisku profesora uczelni^[7][2]. Jest członkiem Rady Naukowej Instytutu Nauk o Sztuce UŚ^[8]. W latach 2006–2013 był równolegle adiunktem w Katedrze Ochrony Dóbr Kultury na Wydziale Nauk Społecznych i Technicznych Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania im. gen. Jerzego Ziętka w Katowicach^[5][7], prowadząc zajęcia dla studentów kierunku ochrona dóbr kultury.

W 2014 starał się uzyskać stopień doktora habilitowanego na podstawie rozprawy Rezydencja – klasztor – miasto. Sztuka Górnego Śląska wobec trydenckiej konfesjonalizacji. Rada Wydziału Historycznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, której złożył wniosek, odmówiła mu nadania tego stopnia^[4][9]. W 2021 zawnioskował o przeprowadzenie nowego postępowania habilitacyjnego na Uniwersytecie Wrocławskim^[10]. 16 listopada 2022 Rada Dyscypliny Naukowej Nauki o Sztuce Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego nadała Jerzemu Gorzelikowi stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie nauk humanistycznych w dyscyplinie nauki o sztuce na podstawie osiągnięcia naukowego Między sensus catholicus a uchrześcijanionym nacjonalizmem. Sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych^[11].

Twórczość naukowa

Jest historykiem sztuki, skupiającym się w badaniach na analizowaniu zjawisk artystycznych w kontekście konfesyjnym i narodowym, ze szczególnym uwzględnieniem sztuki Górnego Śląska w XVI–XX w. Podejmuje problemy wykorzystania medium sztuki i dziedzictwa kulturowego w dyskursywnym kreowaniu wspólnot wyobrażonych oraz relacji między sztuką a pamięcią zbiorową^[2][7]. Napisał około 100 prac naukowych z zakresu historii sztuki, głównie Górnego Śląska i Europy Środkowej^[7], w tym 3 autorskie monografie naukowe oraz wiele rozdziałów w zbiorowych monografiach tematycznych i artykułów w czasopismach naukowych. Jest współautorem m.in. monumentalnej monografii Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku (2004, 2009). Druga Kierownik Zakładu Historii Sztuki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, dr hab. Barbara Szczypka-Gwiazda, w 2011 oceniła Jerzego Gorzelika jako „młodego naukowca o dużym potencjale intelektualnym”^[6].

W Ruchu Autonomii Śląska

Najbardziej zaangażował się jednak od lat 90. w działalność Ruchu Autonomii Śląska (RAŚ), postulującego odtworzenie we współczesnej formie prawnej autonomii województwa śląskiego z lat 1922–1939 (de iure 1920–1945). Pełnił w nim najpierw funkcję rzecznika prasowego, kierował też katowickim kołem Ruchu. W 2003 został Przewodniczącym RAŚ. W okresie jego kierownictwa organizacja zrezygnowała z radykalnych haseł, koncentrując się na upowszechnianiu śląskiej kultury i tożsamości^[19] i otwierając się na wszystkich mieszkańców regionu, a nie wyłącznie autochtonów^[20]. Zabiegając o rzeczywiste zwiększenie politycznej i ekonomicznej samorządności Górnego Śląska podkreślał w 2010, że „Ruch Autonomii Śląska może uchodzić za wzór legalizmu” zapewniając, że „autonomia regionalna, czyli tak daleko idąca samorządność, nie stoi w sprzeczności z zasadą unitarności państwa”^[21].

W Sejmiku i Zarządzie Województwa Śląskiego

Przed wyborami do Sejmiku Województwa Śląskiego w 2006 kierowany przez niego RAŚ zblokował listy wyborcze z Platformą Obywatelską i PSL, nie przekraczając jednak pięcioprocentowego progu wyborczego^[22]. W wyborach w 2010 RAŚ miał własną listę, uzyskując 8,49% głosów w skali województwa. Startujący z tej listy w okręgu nr 2 Jerzy Gorzelik 14.345 głosów, uzyskując jeden z trzech mandatów w Sejmiku, które przypadły kandydatom jego organizacji^[1][23]. 10 grudnia 2010 radni Sejmiku w drugim głosowaniu powołali go na Członka Zarządu Województwa Śląskiego IV kadencji, kierowanego przez Adama Matusiewicza^[1][24]. 21 stycznia 2013 utrzymał to stanowisko w nowym Zarządzie IV kadencji z Mirosławem Sekułą na czele^[25]. Zrezygnował z niego 20 maja 2013^[26]. W wyborach w 2014 po raz drugi został wybrany do Sejmiku^[27]. W 2017 współtworzył wraz z innymi działaczami RAŚ Śląską Partię Regionalną^[28] (zarejestrowaną w 2018). W wyborach w 2018 z jej listy ubiegał się o reelekcję do Sejmiku, jednak partia nie zdobyła mandatów. W 2022 zrezygnował z członkostwa w tym ugrupowaniu^[29].

W innych gremiach

Był członkiem Rady Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie i członkiem Rady Programowej Regionalnego Ośrodka Kultury w Katowicach^[7].