Jedwabno
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

szczycieński

Gmina

Jedwabno

Liczba ludności (2022)

1181[1]

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

12-122[2]

Tablice rejestracyjne

NSZ

SIMC

0476560

Położenie na mapie gminy Jedwabno
Mapa konturowa gminy Jedwabno, w centrum znajduje się punkt z opisem „Jedwabno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Jedwabno”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Jedwabno”
Położenie na mapie powiatu szczycieńskiego
Mapa konturowa powiatu szczycieńskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Jedwabno”
Ziemia53°31′43″N 20°43′34″E/53,528611 20,726111[3]

Jedwabno (niem. Jedwabno, w latach 1938–1945 Gedwangen[4]) – wieś mazurska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Jedwabno.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jedwabno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość turystyczna, jest siedzibą gminy Jedwabno. We wsi najdują się rzymskokatolicki kościół parafialny św. Józefa, wybudowany w 1932 r.[5] i filiał kościoła ewangelickiego[6].

Historia

Według jednych źródeł wieś założona około 1380 r. na miejscu grodziska Prusów. Inne wskazują, że miejscowość wymieniana była w dokumentach w 1397 r., założona prawdopodobnie na miejscu staropruskiej osady. W średniowieczu była to duża osada bartnicza, a od XVI wieku duża wieś targowa, z prawem do organizowania jednego jarmarku rocznie. W 1380 roku wybudowano w zachodniej części wsi nad nieistniejącym jeziorem niewielką fortyfikację krzyżacką, która w XIV wieku wyposażona była w 2 ciężkie kusze, 2 miotacze i 3,5 kopy strzał. Zapisy ksiąg czynszowych z 1436 wskazują, że Jedwabno posiadało tradycje starej wsi bartnickiej. W 1579 r. wzmiankowano istnienie we wsi parafii. W 1782 wieś liczyła 57 gospodarstw i pełniło funkcję osady targowej[7]. Kościół ewangelicki został spalony zimą 1945, później rozebrany i już nie odbudowany.

Podczas akcji germanizacyjnej nazw miejscowych i fizjograficznych utrwalona historycznie nazwa niemiecka Jedwabno została w 1938 r. zastąpiona przez administrację nazistowską sztuczną formą Gedwangen.

Zabytki

  • kościół katolicki pw. św. Józefa, zbudowany w latach 1930-1932. Obiekt jest murowany z drewnianą wieżą, założony na planie prostokąta z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Dach dwuspadowy. Ołtarz główny w stylu neorenesansowym, przed ołtarzem neogotycka balustrada[8].
  • domy o charakterze kamieniczek (ul. 1 Maja, ul Odrodzenia, ul. Olsztyńska)
  • domy drewniane (ul. Odrodzenia, ul. Olsztyńska)
  • cmentarz ewangelicki, położony po obu stronach drogi do Nidzicy, ze starymi drzewami oraz słabo zachowanymi nagrobkami.

Wspólnoty wyznaniowe

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 395 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 45975
  4. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  5. 1 2 Jedwabno. Świętego Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny [online], archwarmia.pl [dostęp 2023-07-29].
  6. 1 2 Jedwabno [online], luteranie.pl [dostęp 2023-07-29].
  7. ↑ Jan Bałdowski "Warmia i Mazury, mały przewodnik" Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 100
  8. ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 310

Bibliografia

  • Ambroziak Sławomir, Dzieje parafii, kościołów i życia religijnego gminy Jedwabno (Jedwabno, Małga, Nowy Dwór), Rocznik Mazurski 2001.
  • Ambroziak Sławomir, Osadnictwo na terenie gminy Jedwabno od czasów Zakonu Krzyżackiego, Rocznik Mazurski 2002.
  • Ambroziak Sławomir, Z dziejów gminy Jedwabno, Rocznik Mazurski 2006.
  • Ambroziak Sławomir, O najgłośniejszym procesie sądowym Mazur. Wydarzenia zimy 1931/1932 w Dębowcu i Jedwabnie oraz postępowanie w tych sprawach przed niemieckim wymiarem sprawiedliwości, Rocznik Mazurski 2007.
  • Ambroziak Sławomir, Okręg Jedwabna w pierwszych latach powojennych 1945-1954, Rocznik Mazurski 2008.
  • Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 159
  • Liżewska Iwona, Wiktor Knercer: Przewodnik po historii i zabytkach Ziemi Szczycieńskiej. Olsztyn, Agencja Wydawnicza "Remix" s.c., 1998, 171 str., ISBN 83-87031-13-5
  • Powiat szczycieński. Przeszłość - współczesność, Szczytno 2006, praca zbiorowa
  • Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, Szczytno 1962, praca zbiorowa

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.