Jaskier lodnikowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

Beckwithia

Gatunek

jaskier lodnikowy

Nazwa systematyczna
Beckwithia glacialis (L.) Á.Löve & D.Löve
Sp. pl. 1:553. 1753[3]
Synonimy
  • Hecatonia glacialis Schur
  • Oxygraphis gelida O. Schwarz
  • Oxygraphis gelidus O.Schwarz
  • Oxygraphis glacialis (L.) Dalla Torre
  • Oxygraphis vulgaris Freyn
  • Ranunculus glacialis L.

Jaskier lodnikowy, j. lodownikowy[4] (Beckwithia glacialis (L.) Á.Löve & D.Löve) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych[3]. W wykazie flory Polski opisany jako Ranunculus glacialis L.[4]. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa glacies oznaczającego lód i nawiązuje do występowania tego gatunku w najwyższych położeniach górskich i o obszarach arktycznych (kojarzonych z lodem)[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek arktyczny. Rośnie dziko w tundrach Azji (w Magadanie), północnej i wschodniej Europy (na wyspach archipelagu Svalbard, Jan Mayen i w Murmańsku) oraz w północnej Ameryce (Grenlandia i Alaska)[6], a także w Alpach i Tatrach. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach i jest rośliną rzadką[5].

Morfologia

Pokrój
Długość 5-15 cm[7].
Łodyga
Dość gruba, soczysta, wzniesiona lub pokładająca się, naga[5][8].
Liście
Żywozielone, błyszczące. Są dłoniasto 3-sieczne, składające się z 3-wrębnych lub 3-dzielnych liści, przy czym wręby mają lancetowaty, tępawy kształt. Liście odziomkowe grube, 3-5-sieczne, liście łodygowe górne siedzące o wąskolancetowatych odcinkach[7]. Blaszka liściowa osiąga 1–4 cm długości oraz 1,5–4,5 cm szerokości. Ogonek liściowy jest nagi i ma 0,5–2 cm długości[9].
Kwiaty
Na jednej łodydze tylko 1-3 dużych w stosunku do wielkości rośliny kwiatów o silnie owłosionym z zewnątrz kielichu[5]. Jego działki osiągają 7–12 mm długości. Kwiaty mają białe lub białoróżowe z zewnątrz płatki korony, odwrotnie owalne płatków, o długości 9–15 mm[9]. Liczne słupki i pręciki[5].
Owoc
Nagie niełupki o długości 2–3 mm. Tworzą owoc zbiorowy – wieloniełupkę o półkulistym kształcie i 7–16 mm długości[9].
Korzeń
Drobne, ale mocne i rozgałęzione korzenie, którymi umacnia ruchome piargi[7].

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Rośnie w szczelinach skalnych, często na pionowych niemal ścianach, na półkach skalnych, w murawie, na piargach, na osypiskach kamieni[7]. Występuje na wysokości do 4250 m n.p.m.[9] Typowa roślina górska. W Polsce pospolita w Tatrach Wysokich[7]. Występuje od piętra kosówki do piętra turniowego, ale głównie w dwóch najwyższych piętrach roślinności, wyłącznie na granitowym podłożu (roślina kwasolubna). Gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Androsacetalia alpinae[10]. Roślina trująca. Jak wszystkie jaskry zawiera trującą ranunkulinę.

Zmienność

W obrębie tego gatunku oprócz podgatunku nominatywnego wyróżniono jeden podgatunek[3]:

  • Beckwithia glacialis subsp. chamissonis (Schltdl.) Á.Löve & D.Löve

Galeria zdjęć

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
  3. 1 2 3 The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
  4. 1 2 Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. 1 2 3 4 5 Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  6. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-25].
  7. 1 2 3 4 5 Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i Zwierzęta. Warszawa: Multico, 1997, s. 288. ISBN 83-7073-092-2.
  8. ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1988.
  9. 1 2 3 4 Ranunculus glacialis. Plantes & botanique. [dostęp 2015-07-07]. (fr.).
  10. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.