Janusz Degler
Ilustracja
Janusz Degler (2017)
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

2 czerwca 1938
Sosnowiec

Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: historia literatury polskiej, literaturoznawstwo, teatrologia
Alma Mater

Uniwersytet Wrocławski

Doktorat

1971 – literaturoznawstwo
Uniwersytet Wrocławski

Habilitacja

1976 – literaturoznawstwo
Uniwersytet Wrocławski

Profesura

1993

Funkcja

Członek Komitetu Nauk o Sztuce PAN i Komitetu Nauk o Kulturze PAN

Wykładowca
Instytut

Filologii Polskiej UWr

Zakład

Teorii Kultury i Sztuk Widowiskowych

Stanowisko

Kierownik Zakładu

Okres zatrudn.

1975 – 2008

Uczelnia

PWST w Krakowie

Filia

we Wrocławiu

Stanowisko

Prorektor

Okres zatrudn.

1979 – 1987

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Odznaka Honorowa Wrocławia
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”

Janusz Degler (ur. 2 czerwca 1938 w Sosnowcu) – polski literaturoznawca, historyk literatury polskiej, teatrolog, historyk teatru, edytor, profesor nauk humanistycznych, od 1989 profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, od 2008 profesor emerytowany UWr i wrocławskiej filii PWST im. Ludwika Solskiego w Krakowie.

Od 1990 jest przewodniczącym Komitetu Redakcyjnego wydania krytycznego „Dzieł zebranych” Stanisława Ignacego Witkiewicza, wydawanych od 1992 przez Państwowy Instytut Wydawniczy.

Życiorys

W 1956 ukończył V Liceum Ogólnokształcące we Wrocławiu i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Wrocławskim. W czasie studiów otrzymywał stypendium im. T. Mikulskiego, debiutował recenzjami w tygodniku „Odra” (1959). W 1961 obronił pracę magisterską Problem dramatu historycznego w polskiej krytyce lat 1830–1848 (druk w: „Prace Literackie” 1964, z. V) i krótko pracował w Wydawnictwie Ossolineum.

Z wrocławską polonistyką związał się 1 stycznia 1962, początkowo jako stażysta (1962), następnie asystent (1963–1964) i starszy asystent (1964–1970). W 1971 uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych za rozprawę doktorską pt. Inscenizacje sztuk S.I. Witkiewicza w dwudziestoleciu międzywojennym napisaną pod kierunkiem prof. Bogdana Zakrzewskiego, za którą otrzymał nagrodę Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego II stopnia. W latach 1975–2008 kierownik Zakładu Teorii Kultury i Sztuk Widowiskowych Instytutu Filologii Polskiej. Habilitował się w 1976 roku na podstawie oceny dorobku naukowego i rozprawy pt. Witkacy nieznany i edycji Bez kompromisu. Pisma krytyczne i publicystyczne S.I. Witkiewicza. W latach 1979–1987 prorektor wrocławskiej filii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Wniosek o stanowisko profesora nadzwyczajnego zakwestionował w 1986 Komitet Wojewódzki PZPR, otrzymał go w 1989, a tytuł profesora zwyczajnego w 1993.

W latach 1970–1990 współredaktor „Prac Literackich”, redaktor naczelny Wydawnictwa "Wiedza o Kulturze" (1989–1999), członek Komitetu Redakcyjnego Encyklopedii Kultury Polskiej XX wieku (1991–2000), „Polish Art Studies” (1979–1983) i serii wydawniczej Dramat w teatrze – Teatr w dramacie (1989–1998), redaktor serii Myśl teatralna w Polsce w XX wieku (1989–1994) i Dramat – Teatr (od 1999).

Członek Rady Naukowej Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk (1981–1984, 1990–1993), Komitetu Nauk o Sztuce PAN (1990–2015) i Komitetu Nauk o Kulturze PAN (2004–2009); przewodniczący Rady Naukowej (1990–1995) i Rady Kuratorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich (1995–2006).

W 1972–1983 prezes Wrocławskiego Towarzystwa Przyjaciół Teatru (od 1985 – prezes honorowy); kierownik literacki Teatru im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze za dyrekcji Aliny Obidniak (1973–1985). Członek Polskiego PEN Clubu oraz Rady Naukowej „Teatru”, „Dialogu”, „Pamiętnika Teatralnego” i „Sztuki Edycji”. Współzałożyciel Towarzystwa Naukowego Imienia Augusta Bielowskiego w 2016 r.

Promotor 24 doktoratów oraz doktoratów honoris causa Jerzego Grotowskiego (1991), Tymona Terleckiego (1991) i Jana Nowaka Jeziorańskiego (2000).

Autor ok. 200 rozpraw, artykułów, recenzji oraz redaktor trzytomowej antologii Wprowadzenie do nauki o teatrze (Wrocław 1974–1978) oraz Problemy teorii dramatu i teatru (Wrocław 1988, 2003).

W 2016 w ramach Muzeum Teatru otwarty został Gabinet prof. Janusza Deglera, w którym Profesor prowadzi konsultacje w każdy czwartek w godzinach 13:00–14:00.

Życie prywatne

Syn Teofila i Marii Haliny z Balwińskich. Po wojnie trafił najpierw wraz z matką do Bystrzycy Kłodzkiej, a od 1947, po powrocie ojca z Armii Andersa, mieszka we Wrocławiu. Żonaty z Ewą Siemińską-Degler, z którą ma troje dzieci Agnieszkę, Joannę i Adama.

Witkacologia

Głównym przedmiotem zainteresowań badawczych jest twórczość Stanisława Ignacego Witkiewicza, jej recepcja w Polsce i na świecie, dzieje sceniczne dramatów, poglądy teoretyczne (przekłady rozprawy Witkacego teoria teatru ukazały się w Hiszpanii, Holandii, Indiach, Japonii, Meksyku, Rosji, Słowacji, Szwajcarii, Szwecji, Chorwacji). Dla tak pojętego pola badawczego przyjęło się określenie witkacologia, spopularyzowane ostatnio przez blog Witkacologia. Wydał jego pisma teatralne, krytyczne, publicystyczne i korespondencję. Współredagował poświęcone Witkacemu monograficzne zeszyty „Pamiętnika Teatralnego” (1969, z. 3; 1985, z. 1–4) i „Pamiętnika Literackiego (2002, z. 4). Uczestniczył w międzynarodowych sesjach Witkiewiczowskich w Pizie, Brukseli, Fryburgu, Sztokholmie, Petersburgu, Zagrzebiu.

Od 1989 przewodniczy Komitetowi Redakcyjnemu edycji Dzieł zebranych S.I. Witkiewicza (Państwowy Instytut Wydawniczy), w ramach której opracował tomy: Nienasycenie (1992; wspólnie z L. Sokołem); „Teatr” i inne pisma o teatrze (1995); Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia. Szkice estetyczne (2002; wspólnie z L. Sokołem); Dramaty I (1996, 2016); Dramaty II (1998, 2016); Dramaty III (2004, 2016); „O Czystej Formie” i inne pisma o sztuce (2003); Listy do żony (1923–1927) (2005, 2015); Listy do żony (1928–1931) (2007, 2015); Listy do żony (1932–1935) (2010, 2015); Listy do żony (1936–1939) (2012, 2015); Listy II (wol. 1), opracowali i przypisami opatrzyli T. Pawlak oraz S. Okołowicz, J. Degler (2014); Pisma krytyczne i publicystyczne (2015); Listy II (wol. 2, cz. 1), opracowali i przypisami opatrzyli J. Degler, S. Okołowicz, T. Pawlak (2017); Listy II (wol. 2, cz. 2), opracowali i przypisami opatrzyli J. Degler, S. Okołowicz, T. Pawlak (2017).

Nagrody i wyróżnienia

Laureat wielu nagród i wyróżnień, m.in. Nagrody Ministra Kultury i Sztuki I st. (1983, 1987), Prezydenta miasta Wrocławia (2005), miesięcznika „Odra” (2006)[1], „Nowych Książek” (2009), Nagrody Prezesa Rady Ministrów (2012) i Nagrody Edytorskiej im. J. Żuławskiego Polskiego PEN Clubu (2013).

Odznaczenia i ordery

Bibliografia (najważniejsze pozycje)

  • Witkacego teoria teatru (w: Z teorii teatru, Warszawa 1972)
  • Witkacy w teatrze międzywojennym (WAiF, Warszawa 1973)
  • Witkacy na świecie (Teatr im. C. K. Norwida, Jelenia Góra 1978)
  • Teatr w Jeleniej Górze. Materiały do historii sceny jeleniogórskiej w latach 1945–1985, (Teatr im. C. K. Norwida, Jelenia Góra 1985)
  • Witkacego portret wielokrotny. Szkice i materiały do biografii (1918–1939), (PIW, Warszawa 2009, 2013).

Prace edytorskie, redakcyjne i inne

  • J. Degler, F. Sawicka, Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885–1939). (Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973
  • S.I. Witkiewicz, Wybór pism filozoficznych. Wybór i oprac. J. Degler i B. Michalski (Jal-Reprint, Würzburg 1974)
  • S.I. Witkiewicz, Bez kompromisu. Pisma krytyczne i publicystyczne. Zebrał i oprac. J. Degler (Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976)
  • S.I. Witkiewicz, Czysta Forma w teatrze. Wybór, wstęp i noty J. Degler (WAIF, Warszawa 1976, 1986)
  • "Skamander" 1918–1922. Wybór poezji. Wybór tekstów J. Degler (Instytut Filologii Polskiej Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 1976, 1985)
  • Spotkanie z Witkacym. Materiały z sesji poświęconej twórczości S.I. Witkiewicza (Teatr im. C. K. Norwida, Jelenia Góra 1979)
  • Kultura, literatura, teatr. Bibliografia prac Mieczysława Klimowicza. Oprac. i red. J. Degler (Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 1989)
  • J. Grotowski, Teksty z lat 1965–1969. Wybór i red. J. Degler, Z. Osiński (Wiedza o Kulturze, Wrocław 1989, 1990, 1999)
  • Sto przedstawień w opisach polskich autorów. Oprac. Z. Raszewski. Red. J. Degler (Wiedza o Kulturze, Wrocław 1993)
  • J. Kott, „Nowy Jonasz” i inne szkice. Oprac. i red. J. Degler przy współpracy J. Timoszewicza i M. Zagańczyka (Wiedza o Kulturze, Wrocław 1994)
  • Witkacy. Życie i twórczość. Materiały sesji poświęconej S.I. Witkiewiczowi z okazji 55 rocznicy śmierci. Red. J. Degler (Wiedza o Kulturze, Wrocław 1996)
  • Wydział Lalkarski we Wrocławiu (1972–1997). Red. J. Degler i W. Hejno (Wrocław 1998)
  • Teatr lalek a sztuka końca XX wieku. Materiały sesji naukowej, Wrocław 26–28 III 1998. Oprac. J. Degler, K. Sokulska ( PWST im. L. Solskiego w Krakowie, Wydziały Zamiejscowe we Wrocławiu, Wrocław 1998)
  • K. Puzyna, Witkacy. Oprac. i red. J. Degler (Errata, Warszawa 1999)
  • T. Terlecki, Spotkania ze swoimi. Red. J. Degler (Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999)
  • A. Micińska, Istnienie Poszczególne: Stanisław Ignacy Witkiewicz. Oprac. J. Degler (Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2003)
  • Essere un uomo totale.Autori polacchi su Grotowski. L'ultimo decennio, a cura di J. Degler e G. Ziółkowski, edizione italiana a cura di M. Fabbri e R. Molinari (Titivillus Edizioni, Pisa 2005)
  • T. Burzyński, Mój Grotowski. Wybór i oprac. J. Degler i G. Ziółkowski (Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Wrocław 2006)
  • Misterium zgrozy i urzeczenia. Przedstawienia Jerzego Grotowskiego i Teatru Laboratorium. Red. J. Degler, G. Ziółkowski (Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Wrocław 2006)
  • A. Obidniak, Pola energii. Wspomnienia i rozmowy. Dodatek: Listy Jerzego Grotowskiego do Aliny Obidniak. Wstęp J. Degler (Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2010)
  • Witkacy: bliski czy daleki? Materiały międzynarodowej konferencji z okazji 70. rocznicy śmierci S.I. Witkiewicza. Red. J. Degler (Muzeum Pomorza Środkowego, Słupsk 2013)
  • W. Herman, Filozof na scenie, czyli moja przygoda teatralna z Kierkegaardem. Wrocławska nostalgia. Wstęp J. A. Pokropski. Posłowie J. Degler (Atut, Wrocław 2015)
  • S.I. Witkiewicz, 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta. Wstęp i opracowanie A. Micińska. Posłowie J. Degler (Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2013)
  • Witkacy 2014: co jeszcze jest do odkrycia? Materiały międzynarodowej konferencji naukowej z okazji 75. rocznicy śmierci Stanisława Ignacego Witkiewicza Słupsk, 17–20 września 2014. Red. J. Degler (Muzeum Pomorza Środkowego, Słupsk 2016).
  • S.I. Witkiewicz, Nikotyna – Alkohol – Peyotl – Morfina – Eter + Appendix + Niemyte dusze. Opracowała A. Micińska. Posłowie J. Degler (Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2016).

Przypisy

  1. ↑ Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 137. ISBN 83-7384-561-5.
  2. 1 2 3 Janusz Degler laureatem Nagrody PEN Clubu [online], www.dziennikteatralny.pl [dostęp 2020-06-23].
  3. ↑ Prof. Janusz Degler „żywym eksponatem” w Muzeum Teatru [online], Uniwersytet Wrocławski, 30 marca 2017 [dostęp 2020-06-23].
  4. 1 2 Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. www.mkidn.gov.pl. [dostęp 2020-05-30].
  5. ↑ Odznaka Honorowa Wrocławia - Wrocław z wdzięcznością "Wratislavia Grato Animo" [online], bip.um.wroc.pl [dostęp 2022-11-14].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.