Jan Edward Surówka
Dojan
Ilustracja
pułkownik piechoty pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia

27 grudnia 1894
Wielopole Skrzyńskie

Data i miejsce śmierci

6 listopada 1982
Walia

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

2 Dywizja Piechoty Legionów

Stanowiska

dowódca dywizji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Jan Edward Surówka[uwaga 1], ps. „Dojan” (ur. 27 grudnia 1894 w Wielopolu Skrzyńskim, zm. 6 listopada 1982 w Walii) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego. Służył w I Brygadzie Legionów Polskich, walczył z bolszewikami na Syberii i w wojnie polsko-bolszewickiej. W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. porzucił w trakcie walk dowodzoną przez siebie dywizję.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Józefa i Adeli z Kuetów. Ukończył seminarium nauczycielskie. Od 1911 był członkiem Związku Strzeleckiego we Lwowie, w 1912 szkole podchorążych, w 1913 w szkole oficerskiej niższej Związku Strzeleckiego. W 1914 został komendantem Związku Strzeleckiego w Samborze[2]. Podczas I wojny światowej służył w stopniu podporucznika w I Brygadzie Legionów Polskich[3]. Był oficerem 5 pułku piechoty. W czasie służby w Legionach awansował 28 kwietnia 1916 roku na podporucznika i 1 listopada 1916 roku na porucznika[4]. Latem 1917 roku, po kryzysie przysięgowym, wcielony został do cesarskiej i królewskiej armii i walczył na froncie włoskim do lutego 1918. W 1919 trafił do 5 Dywizji Syberyjskiej. Wraz z innymi żołnierzami tej dywizji dostał się do niewoli bolszewickiej w Krasnojarsku, z której w lutym 1920 zbiegł. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, m.in. jako dowódca 201 pułku piechoty. Po wojnie zajmował szereg wyższych stanowisk wojskowych. W 1921 został mianowany dowódcą 15 pułku piechoty „Wilków”.

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 176. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 15 pułk piechoty „Wilków”[5]. 10 lipca 1922 został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki zastępcy dowódcy 45 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Równem z równoczesnym przeniesieniem z 15 pułku piechoty[6][7][8]. 31 marca 1924 roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku i 73. lokatą w korpusie oficerów piechoty[9]. 21 sierpnia 1926 roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy 21 pułku piechoty „Dzieci Warszawy” w Warszawie[10][11][12]. 1 stycznia 1929 roku został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 roku i 13. lokatą w korpusie oficerów piechoty[13]. W 1934 roku został dowódcą piechoty dywizyjnej 2 Dywizji Piechoty Legionów w Kielcach[14]. 25 kwietnia 1938 roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy 2 Dywizji Piechoty Legionów[15].

2 Dywizją Piechoty Legionów dowodził w czasie kampanii wrześniowej 1939 roku. 8 września 1939 w Zajrzewie po zapadnięciu zmroku dywersanci zaatakowali sztab dywizji, lecz zostali odparci. Po odparciu ataku dywersantów płk Dojan-Surówka zabrał ze sobą szefa sztabu ppłk. dypl. Mieczysław Pęczkowskiego, pomocnika kwatermistrza i dowódcę łączności mjr. dypl. Stefana Prokopa. Noc z 8 na 9 września spędził w pobliskim dworze Kuźmy, a następnie pojechał do Skierniewic, skąd przez Błonie udał się do Warszawy i dalej na wschód[16]. W opinii autora monografii Armii „Łódź” z roku 1975 ten kompromitujący fakt należy uznać za dezercję dowódcy dywizji z pola walki[17]. Opinię tę w roku 1991 podzielił Mieczysław Bielski pisząc, że fakt ten można zakwalifikować jedynie jako dezercję dowódcy dywizji[18].

W czasie kampanii przedostał się do Rumunii. Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 6 listopada 1982. Został pochowany na cmentarzu w Lampeter.

Od 6 sierpnia 1919 był mężem Wandy Smieszko[2].

Opinie

W kwietniu 1939 Stefan Rowecki, ówcześnie pułkownik dyplomowany i dowódca piechoty dywizyjnej 2 DP Leg. tak scharakteryzował swojego bezpośredniego przełożonego „Wydaje mi się, że mój dowódca, pułkownik Surówka, dopiero teraz jakby obudził się z letargu i zaczyna bardziej brać się do roboty. Osobiście ma on nieźle pod względem taktycznym posprzątane w głowie, jednak obserwuję u niego jakby pewne lenistwo myślenia, no i brak wszelkiego entuzjazmu do pracy osobistej. (...) przeszłość tylko liniowa, bojowa dobra. Ma charakter w decyzjach. Pokojowo wygodny i nic mu się nie chce robić. Lenistwo pracy, a nawet myślenia. Na wojnie powinien być dobrym dowódcą dywizji.”

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ 1 czerwca 1935 ogłoszono sprostowano imię płk. piech. Edwarda Surówki z „Edward” na „Jan Edward”[1].

Przypisy

  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935, s. 60.
  2. 1 2 Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 59–60. [dostęp 2021-07-13].
  3. ↑ Bielski 1991 ↓, s. 378.
  4. ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 12 tu, jako Jan Surówka.
  5. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 30 tu, jako „Edward Surówka Bojan”.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922 roku, s. 544.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 257, 400.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 237, 343.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 167.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 21 sierpnia 1926 roku, s. 269.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 37, 163.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 17, 551.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 4 stycznia 1929 roku, s. 1.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 254.
  15. ↑ Pułkownicy piechoty, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/1, s. 213. Z informacji zamieszczonych w wykazie wynika, że został on sporządzony w lutym 1939 roku, przed awansami generalskimi.
  16. ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 216-217.
  17. ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 217.
  18. ↑ Bielski 1991 ↓, s. 187.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 4 stycznia 1923 roku, s. 8.
  20. ↑ M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości” - zamiast uprzednio nadanego Krzyża Niepodległości (M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31).
  21. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu organizacji wojska”.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 27 grudnia 1921 roku, s. 1749.
  23. ↑ M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 88 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska” - jako Edward Dojan-Surówka.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 19 marca 1928 roku, s. 57 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.

Bibliografia

  • Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Jan Wróblewski: Armia „Łódź” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
  • Stefan Rowecki, Wspomnienia i notatki autobiograficzne (1906–1939). Wybór tekstów Andrzej Krzysztof Kunert, Józef Szyrmer, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa 1988, ISBN 83-07-01547-2, s. 82, 99, 176.
  • Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991. ISBN 83-11-07836-X.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.