Jan Stawarski
Ilustracja
Starszy sierżant Jan Stawarski
chorąży chorąży
Data i miejsce urodzenia

25 stycznia 1898
Dybków

Data i miejsce śmierci

5 sierpnia 1944
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1916–1944

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
ZWZ-AK

Jednostki

14 pułk piechoty
Batalion KOP „Rokitno”
SGO „Polesie”

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
(kampania wrześniowa
powstanie warszawskie)

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941) Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Odznaka pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną”
Jan Stawarski jako starszy sierżant 14 pułku piechoty (marzec 1923).

Jan Franciszek Stawarski (ur. 25 stycznia 1898 w Dybkowie, zm. 5 sierpnia 1944 w Warszawie) – chorąży piechoty Wojska Polskiego, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-ukraińskiej, wojny polsko-bolszewickiej oraz II wojny światowej, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 25 stycznia 1898 w Dybkowie (parafia Sieniawa w powiecie jarosławskim) w rodzinie Michała (ur. 22 września 1860 w Dybkowie, zm. 3 lipca 1917 w Sieniawie) i Filomeny z Zygmuntów (ur. 27 września 1870 w Dybkowie, zm. 26 lutego 1945 w Sieniawie)[1][2]. Jego rodzeństwem byli urodzeni w Dybkowie: Józef (ur. 25 grudnia 1889, zm. 29 października 1914 w Nadwórnej), Karolina zamężna Gąsiorowska (ur. 22 października 1894, zm. 28 sierpnia 1977 w Sieniawie), Katarzyna (ur. 25 sierpnia 1899, zm. 30 listopada 1914 Sieniawie), Stanisław / Stanley (ur. 7 marca 1901, zm. 16 stycznia 1977 w amerykańskim Huntington Station) i Mateusz Bronisław[uwaga 1] (ur. 21 września 1903, zm. 26 grudnia 1942 w Sieniawie) oraz urodzeni w Sieniawie: Maria Franciszka (ur. 1 października 1905, zm. 11 lutego 1907 tamże) i Jędrzej Zdzisław (ur. 27 lutego 1911, zm. 6 października 1914 tamże).

W latach 1904–1911 Jan Stawarski ukończył sześcioklasową szkołę ludową w Sieniawie[3], po czym przez kolejne lata pozostawał przy rodzicach[4].

11 maja 1916 został powołany do armii austriackiej i wcielony do c. i k. Pułku Piechoty Nr 90[5]. Do 10 września 1918 walczył na froncie włoskim I wojny światowej[5].

11 marca 1919 jako kapral wstąpił do 14 pułku piechoty w Jarosławiu[4]. Brał udział w walkach wojny polsko-ukraińskiej i wojny polsko-bolszewickiej. Jako podoficer kompanii ciężkich karabinów maszynowych walczył m.in. pod Mościskami, Stanisławowem, Czortkowem, Korosteniem i Bobrujskiem.

Szczególnie odznaczył się w walce „pod m. Popławy (27 V 1920), w ataku na przyczółek mostowy nad Berezyną (29 V 1920), pod Wólką (3 VIII 1920) i w ataku na Rekliniec (3 IX 1920)”[2]. Za tę postawę został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

W latach 20. nadal służył w 14 pułku piechoty, którego pokojowym garnizonem został Włocławek. Na dzień 18 kwietnia 1927 wykazany został w stopniu starszego sierżanta.

5 sierpnia 1930 przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza i przydzielony do batalionu „Rokitno” na stanowisko sierżanta-szefa kompanii granicznej „Wojtkiewicze”[6]. W dniu 4 czerwca 1933 zdał w Sarnach (z wynikiem dobrym) egzamin z zakresu siódmej klasy szkoły powszechnej. Awans na chorążego otrzymał w 1935.

Podczas kampanii wrześniowej walczył w szeregach Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. Dostał się do niewoli niemieckiej, z której udało mu się zbiec. Brał udział w działaniach organizacji konspiracyjnych. Ciężko ranny 4 sierpnia 1944 podczas powstania warszawskiego, w którym wziął udział jako żołnierz zgrupowania „Chrobry II” (walczącego w Śródmieściu w ramach I Obwodu „Radwan”). Umieszczony w szpitalu powstańczym na ulicy Śliskiej 51, gdzie zmarł następnego dnia.

Chorąży Jan Stawarski spoczywa na Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli.

W dniu 1 lutego 1925 we włocławskim kościele pw. św. Jana st. sierż. Jan Stawarski zawarł związek małżeński z Marią Dąbkowską[uwaga 2] (ur. 25 lutego 1905 we Włocławku, zm. 19 czerwca 1979 w Londynie), córką Karola (przemysłowca) i Czesławy z Sawickich. Jednym z ich świadków był sierżant 14 pp Feliks Moszkowicz. Zgodę panu młodemu na ślub wydał dowódca 14 pp w dniu 11 listopada 1924, a sakramentu małżeństwa udzielił ksiądz Stanisław Murasik - kapelan włocławskiego garnizonu. Z ich związku narodziła się córka Czesława Janina[uwaga 3] zamężna Wodyńska (ur. 24 stycznia 1927 w Sieniawie, zm. 21 marca 2016 w Gdańsku)[3][2].

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ Razem z żoną Wiktorią Franciszką z domu Ordon (ur. 22 października 1909 w Stanach Zjednoczonych, córką Jana i Antoniny Lepich) w okresie niemieckiej okupacji ukrywali w swoim domu w Sieniawie pięcioosobową żydowską rodzinę Singerów. Za udzielaną im pomoc Mateusz został aresztowany i w grudniu 1942 rozstrzelany w sieniawskim lesie Głażyna. Pod takim samym zarzutem została wkrótce aresztowana jego żona. Więziono ją początkowo w budynkach byłego klasztoru Sióstr Benedyktynek w Jarosławiu, a następnie na rzeszowskim zamku. W czerwcu 1943 wyrokiem sądu niemieckiego skazana została na karę śmierci. Jej dalsze losy pozostają nieznane. Wiktoria i Mateusz Stawarscy zostali w okresie powojennym odznaczeni przez Prezydenta RP Krzyżami Komandorskimi Orderu Odrodzenia Polski. W wielu dokumentach Mateusz Stawarski występuje pod imieniem Bronisław.
  2. ↑ Maria Stawarska po wojnie znalazła się w Anglii, gdzie poślubiła oficera 2. Korpusu Polskiego, uczestnika walk pod Tobrukiem i Monte Cassino, porucznika 3. Dywizji Strzelców Karpackich - Eugeniusza Wołowicza (odznaczony 3-krotnie Krzyżem Walecznych). Spoczywa na londyńskim cmentarzu Gunnersbury (Kensington Cemetery), wraz z mężem (awansowanym na obczyźnie do rangi majora).
  3. ↑ Czesława Stawarska (ps. „Cenia”) uczestniczyła jako sanitariuszka w powstaniu warszawskim. Walczyła na terenie Śródmieścia-Północ (I Obwód „Radwan”) w ramach zgrupowania „Chrobry II” (w 1. kompanii „Warszawianka” I batalionu „Lecha Żelaznego”). 4 sierpnia 1944 ranna na ulicy Krochmalnej, do końca powstania uczestniczyła w walkach. Po kapitulacji wyszła ze stolicy wraz z oddziałem sanitariuszek. Jeniec stalagu IX C Bad Sulza (nr jeniecki: 106785). Po wojnie zamężna za Adama Wodyńskiego. Spoczywa na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku (kwatera: 14, rząd: 4, grób: 20), razem z mężem i synem Szymonem - chirurgiem.

Przypisy

  1. ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 4.
  2. 1 2 3 4 5 6 Polak (red.) 1991 ↓, s. 141.
  3. 1 2 Kolekcja ↓, s. 2, 4.
  4. 1 2 Kolekcja ↓, s. 4.
  5. 1 2 Kolekcja ↓, s. 3, 4.
  6. ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 2, 4.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 27 grudnia 1921 roku, s. 1724.
  8. ↑ Wierzyński 1929 ↓, s. 23.
  9. 1 2 3 4 Kolekcja ↓, s. 3.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.