Jan Rudomina-Dusiacki
Herb
Trąby
Rodzina

Rudominowie herbu Trąby

Data urodzenia

1581

Data śmierci

9 lutego 1646

Ojciec

Jan Rudomina Dusiacki (ok. 1543–1621)

Matka

Szczęsna z Tołoczków

Żona

Krystyna Horodyska

Dzieci

Michał
Gabriel
Anna

Jan Rudomina-Dusiacki[uwaga 1] (ur. 1581, zm. 9 lutego 1646) – rotmistrz husarski, poseł na sejmy, chorąży i kasztelan nowogródzki.

Życiorys

Studiował na Akademii Wileńskiej, gdzie należał do Sodalicji Mariańskiej. Następnie wraz z orszakiem Jana Paca, wojewodzica mińskiego trafił do Ingolstadt. W 1600 wpisał się do metryki tamtejszego uniwersytetu. W sierpniu 1605 przybył do Augsburga, by zostać guwernerem uczących się tam wówczas trzech synów Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła („Sierotki”). Wraz z młodymi Radziwiłłami latem 1606 opuścił Augsburg i udał się do Włoch. W początkach maja 1607 podczas studiów w Bolonii niespodziewanie zmarł jeden z synów „Sierotki”. Jan Rudomina powrócił na Litwę latem 1608, wioząc zwłoki byłego podopiecznego z Bolonii do Nieświeża[1].

Zapewne[1] z pomocą swojego ojca został wybrany w 1610 przez szlachtę powiatu brasławskiego na deputata do Trybunału Litewskiego. Już w 1616 nosił tytuł sekretarza i dworzanina królewskiego. W 1618 otrzymał od Zygmunta III Wazy leśnictwo wilkijskie. Po ojcu otrzymał dobra Połonkę[uwaga 2]. Dzięki majątkowi oraz funkcji podwojewodziego z ramienia wojewody nowogródzkiego, Mikołaja Sapiehy, zajmował silną pozycję wśród nowogródzkiej szlachty. 27 czerwca 1619 na sejmiku elekcyjnym w Nowogródku wybrano go jako jednego z czterech kandydatów na urząd sędziego ziemskiego, jednak nie otrzymał królewskiej nominacji.

W czasie wojny polsko-tureckiej Jan Rudomina, który prawdopodobnie wcześniej walczył w Inflantach[1], prowadził zaciąg do chorągwi husarskiej na podstawie listu przypowiedniego wystawionego przez hetmana Jana Karola Chodkiewicza. Wraz z zaciągniętą chorągwią znalazł się w pułku kasztelana połockiego, Mikołaja Bogusława Zenowicza. W czasie bitwy pod Chocimiem (1621) uczestniczył w kontruderzeniowej szarży na spahisów, w której poległ jego brat, Jerzy, a on sam został ranny w rękę.

W drugiej połowie 1627 Jan Rudomina-Dusiacki uczestniczył w wojnie ze Szwedami w Inflantach. W obozie pod Bowskiem dowodził chorągwią husarską liczącą 150 koni. Za zasługi wojenne otrzymał urząd chorążego nowogródzkiego oraz myto w Połocku.

W latach 20. i 30. XVII wieku dziewięciokrotnie był wybierany posłem, między innymi w 1623, 1625, 1629, 1631, 1632, 1634. Poseł na sejm zwyczajny 1635 roku, sejm nadzwyczajny 1635 roku[2].. Jako członek Izby Poselskiej trzykrotnie był deputatem z województwa nowogródzkiego do Trybunału Skarbowego Litewskiego; zajmował się rewizją dóbr tatarskich na Litwie i reformą monetarną. Poseł na sejm konwokacyjny 1632 roku z powiatu nowogródzkiego[3]. W czasie bezkrólewia w 1632 był konsyliarzem u boku interreksa, arcybiskupa Jana Wężyka; odpisał akt konfederacji generalnej uchwalony na konwokacji oraz elekcję Władysława IV. Uczestniczył także w sejmikach, w tym w 1624 w sejmiku nowogródzkim wybierającym posłów na konwokację wileńską, w 1632 w Nowogródku jako dyrektor sejmiku elekcyjnego na urząd pisarza ziemskiego. Przed konwokacją brał też udział zjeździe senatorów i posłów litewskich w Słonimiu (14 czerwca 1632), gdzie poparto hetmana polnego Krzysztofa Radziwiłła, który wezwał do obrony interesów Wielkiego Księstwa Litewskiego.

W 1635 wyróżnił się jako przeciwnik Jerzego Ossolińskiego, oskarżanego o samowolną zmianę konstytucji. Z tego powodu został publicznie zaatakowany przez ówczesnego podskarbiego nadwornego, który wypominał mu mieszczańskie pochodzenie rodziny[1].

25 lutego 1636 został kasztelanem nowogródzkim, jednak jako senator nie wykazał się aktywnością publiczną, poświęcając się gospodarowaniu w swoich majątkach: Połonka[1][uwaga 2] ze Swojatyczami i Krukowiczami (w nich głównie rezydował), Hnieździłów, Wolborowicze i Niebyszyn (powiat oszmiański), połowa kamienicy przy rynku wileńskim (odziedziczona z bratem Krzysztofem), Dołhinów (nabyty od Janusza Kiszki[uwaga 3]), Milcz (nabyty od Stefana Chrząstowskiego), Hancewicze i Kietowiszki (województwo trockie)[1].

Jan Rudomina-Dusiacki uznawany jest za autora wierszowanego utworu pt. Diariusz prawdziwy expediciej Korony Polskiej y Wielkiego Xięstwa litewsk. Przeciw Osmanowi Cesarzowi Tureckiemu w roku 1621 Pod Chocimem w Wołoszech fortunnie odprawioney[4][1].

W testamencie sporządzonym 9 lutego 1646 zostawił dobra ziemskie synom, natomiast córce zapisał 100 tysięcy złotych posagu. Pochowany został w bernardyńskim kościele św. Franciszka w Wilnie[1].

Rodzina

Był wnukiem Macieja Rudominy, burmistrza wileńskiego, synem wojskiego brasławskiego Jana i Szczęsnej (Felicji) z Tołoczków. Jego młodsi bracia to Piotr, kasztelan dorpacki i smoleński, oraz Krzysztof, wojewoda miński.

Ożenił się z chorążanką rzeczycką, Krystyną Horodyską (zm. 1651), z którą miał synów Michała i Gabriela oraz córkę Annę (żonę kolejno: Andrzeja Radzimińskiego, podkomorzego żmudzkiego; Michała Wojny, starosty chwiejdańskiego; Krzysztofa Białłozora, starosty upickiego[1].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Henryk Lulewicz: Jan Rudomina Dusiacki h. Trąby 1581–1646. iPSB. [dostęp 2015-07-07].
  2. ↑ Jan Dzięgielewski, Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, Warszawa 1992, s. 177.
  3. ↑ Włodzimierz Kaczorowski, Sejmy konwokacyjny i elekcyjny w okresie bezkrólewia 1632 r., Opole 1986, s. 369.
  4. ↑ Bibliografia Estreichera: Rudomina Dusiatski Jan (II). estreicher.uj.edu.pl. [dostęp 2015-07-07].

Uwagi

  1. ↑ Zapis nazwiska dwuczłonowego zgodnie ze współczesną ortografią (por. opinie RJP Nazwisko rodowe, Zapis nazwisk dwuczłonowych, a także Pisownia nazwisk złożonych typu Mortkowicz-Olczakowa, Dołęga-Mostowicz w Słowniku języka polskiego PWN), często jednak występuje forma Rudomina Dusiacki lub Rudomina (bez przydomka).
  2. 1 2 Chodzi raczej o Połoneczkę niż o Połonkę lub inną białoruską Połonkę.
  3. ↑ Według innych źródeł wojewoda połocki Janusz Kiszka sprzedał Dołhinów w 1634 Józefowi Welaminowi Rutskiemu, ówczesnemu unickiemu metropolicie kijowskiemu (por. np. Долгиново, Вилейский район, Минская область)

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.