 kapitan | |
| Data i miejsce urodzenia |
1 października 1914 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 listopada 1944 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1937–1944 |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
komendant BCh obwodu Pińczów |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 | |
Jan Pszczoła (ur. 1 października 1914, zm. ok. 4 listopada 1944) – polski działacz ruchu ludowego, żołnierz Batalionów Chłopskich, komendant BCh obwodu Pińczów, pośmiertnie mianowany majorem Wojska Polskiego.
Życiorys
Urodził się 1 października 1914 w rodzinie chłopskiej, mieszkającej w Krzczonowie[1]. W 1937 został awansowany na stopień podchorążego po Dywizyjnym Kursie Podchorążych Rezerwy w Cieszynie. Po zakończeniu służby, wyjechał do Warszawy gdzie został słuchaczem Wolnej Wszechnicy Polskiej[2]. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niewoli niemieckiej z której udało mu się zbiec wyskakując z pociągu w okolicach Częstochowy[3]. Po powrocie do domu wstąpił do Batalionów Chłopskich pod pseudonimem „Wojnar” i został mianowany komendantem obwodu Batalionów Chłopskich w Pińczowie. Pełnił też funkcję zastępcy komendanta obwodu pińczowskiego Armii Krajowej[4].
25 lipca 1944 brał udział we wspólnej akcji oddziałów Armii Krajowej i BCh na ufortyfikowany i broniony przez 14 żandarmów i kilku granatowych policjantów posterunek w Nowym Korczynie. W czasie walki dowodził oddziałami BCh[5]. 5 sierpnia 1944 r. brał udział w bitwie o Skalbmierz, toczonej wspólnie przez AK, BCh i Armię Ludową z oddziałami Wehrmachtu. O zwycięstwie partyzantów zadecydowały dwa czołgi rosyjskie sprowadzone na pole bitwy przez Jana Pszczołę[6]. 4 listopada 1944 Wojnar został aresztowany, uwięziony i zamordowany w budynku gestapo w Busku Zdroju. Po zakończeniu okupacji niemieckiej ciało Jana Pszczoły zakopane na dziedzińcu budynku gestapo zostało ekshumowane i pochowane na cmentarzu w Sokolinie[7].
W 1948 rozkazem ministra Obrony Narodowej, Jan Pszczoła komendant obwodu BCh w Pińczowie został pośmiertnie awansowany do stopnia majora. W 1970 Rada Państwa nadała mu również pośmiertnie, Krzyż Virtuti Militari V klasy[8]. Jego imieniem nazwano szkołę podstawową w Krzczonowie, na której umieszczono tablicę z napisem:
W XXXI rocznicę napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę nadano tutejszej szkole podstawowej imię Jana Pszczoły ps. Wojnar. Żołnierza kampanii wrześniowej Komendanta Batalionów Chłopskich obwodu pińczowskiego. Niech jego walka i męczeńska śmierć będzie dla młodego pokolenia przykładem męstwa i ofiarności w służbie dla Polski Ludowej
Przypisy
- ↑ Fąfara 1976 ↓, s. 14.
- ↑ Fąfara 1976 ↓, s. 23–24.
- ↑ Fąfara 1976 ↓, s. 17.
- ↑ Piętka 2020 ↓, s. 148,149.
- ↑ Gmitruk, Matusak i Nowak 1983 ↓, s. 482.
- ↑ Gmitruk, Matusak i Nowak 1983 ↓, s. 542,543.
- ↑ Fąfara 1976 ↓, s. 282 i 289.
- ↑ Fąfara 1976 ↓, s. 290.
Bibliografia
- Eugeniusz Fąfara: Wojnar i jego żołnierze. Białystok: 1976.
- Janusz Gmitruk, Piotr Matusak, Jan Nowak: Kalendarium działalności bojowej Batalionów Chłopskich 1940-1945. Warszawa: 1983.
- Bohdan Piętka: Kłamstwa o historii. Warszawa: 2020.