Jan Kanty Krzyżanowski
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

23 lub 24 października 1789
Kraków

Data i miejsce śmierci

2 grudnia 1854
Warszawa

Alma Mater

Szkoła Główna Krakowska

Doktorat

1811
Szkoła Główna Krakowska

wykładowca, nauczyciel

Szkoła Główna Krakowska, Szkoła Wojewódzka w Lublinie, Wojskowa Szkoła Aplikacyjna w Warszawie, Szkoła Zimowa Artylerii w Warszawie

Jan Kanty Krzyżanowski (ur. 23 lub 24 października 1789 w Krakowie[1], zm. 2 grudnia 1854 w Warszawie) – polski chemik, fizyk i pedagog.

Życiorys

Według heraldyka Adama Bonieckiego jego rodzina pieczętowała się herbem Świnka[2]. Jego dziadkiem był miecznik i złotnik krakowski Marcin Krzyżanowski (ok. 1720-1802)[3], a ojcem pisarz i wiceprezydent Krakowa Tomasz Józef Krzyżanowski (1755-1818)[4]. Miał trzech braci: Ludwika Józefa, Jacka Karola i Adama Szymona (1785-1847), profesora prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie[5].

W latach 1810-1812 był profesorem zastępcą w Szkole Głównej Krakowskiej[6]. W 1812 został nauczycielem fizyki i chemii w Szkole Wojewódzkiej w Lublinie. W latach 1814-1816 z polecenia Dyrekcji Edukacji Publicznej przebywał za granicą (m.in. w Niemczech i Anglii), studiując tam chemię i fizykę, a także zaznajamiając się z systemem Bella-Lancastera.

Po powrocie do kraju kontynuował pracę w Lublinie, został też doradcą władz edukacyjnych Królestwa Polskiego i Rządowej Komisji Spraw Wewnętrznych w sprawie nowych metod pedagogicznych. W 1820 Stanisław Staszic mianował go organizatorem szkół lankastrowskich i niedzielnych. W 1823 przeniósł się do Warszawy. Pracował jako wykładowca chemii w Szkole Wojskowej Aplikacyjnej oraz Szkole Zimowej Artylerii w Warszawie. W 1825 mianowano go członkiem Rady Politechnicznej. Należał też do Rady Uniwersytetu Warszawskiego, a w 1829 został inspektorem generalnym Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1833-1839 radca etatowy Rady Wychowania Publicznego[7].

Członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Lublinie, Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (od 1822) oraz Towarzystwa Elementarnego (od 1823)[7].

Zasługą Jana Kantego Krzyżanowskiego jest wprowadzenie do Polski metody wzajemnego uczenia się (Lankastra) oraz urządzenie szkoły rzemieślniczej niedzielnej w Lublinie[6].

Zmarł 2 grudnia 1854 w Warszawie. Pochowano go we wspólnym grobowcu z żoną Zuzanną Arnoldówną (zm. 1848) na Powązkach[8].

Publikacje naukowe

Był encyklopedystą. Wymieniony został jako redaktor Encyklopedii obrazowej systematycznej wydanej w Warszawie w latach 1835-1838[9].

  • Krótki rys sposobu uczenia według metody Lankastra (Lublin 1818)
  • O potrzebie i sposobie porównywania edukacji podług Jullien (Lublin 1822)
  • Wykład fizyki dla użytku szkół wojewódzkich zastosowane (Warszawa 1825)
  • Początki chemii do użytku szkół wojewódzkich zastosowane (Warszawa 1827)
  • Historyczny obraz instytutów naukowych pośrednich we Francji (Biblioteka Warszawska, 1842, t. 4)
  • Kronika szkół Królestwa Polskiego po roku 1831 (praca w rękopisie, Biblioteka Ossolińskich, rkp. 2750)[7]

Przypisy

  1. ↑ Jan Dobrzański, Krzyżanowski... ↓, s. 604.
  2. ↑ Adam Boniecki, Krzyżanowscy h. Świnka... ↓, s. 52.
  3. ↑ Stanisław Kobielski: Krzyżanowski Marcin (ok. 1720-1802). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 15. s. 612.
  4. ↑ Kazimierz Olszański: Krzyżanowski Józef Tomasz (1755-1818). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 15. s. 661.
  5. ↑ Janina Bieniarzówna: Krzyżanowski Adam Szymon (1785-1847). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 15. s. 587-588.
  6. 1 2 Samuel Orgelbrand, Krzyżanowski... ↓, s. 29.
  7. 1 2 3 Jan Dobrzański, Krzyżanowski... ↓, s. 604-605.
  8. ↑ Jan Dobrzański, Krzyżanowski... ↓, s. 605.
  9. ↑ Glücksberg 1836 ↓, s. 1214–1216.

Bibliografia

  • Jan Dobrzański: Krzyżanowski Jan Kanty Walenty Marcin (1789-1854). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 15. Wrocław-Warszawa-Kraków: 1970, s. 604–605.
  • Krzyżanowscy h. Świnka z Krzyżanowic. W: Adam Boniecki: Herbarz Polski. T. 13. Warszawa: 1909, s. 50-52.
  • Krzyżanowski Jan Kanty. W: Samuel Orgelbrand: Encyklopedja powszechna z ilustracjami i mapami. T. 9. Warszawa: 1901, s. 29.
  • Jan Glücksberg, „Magazyn powszechny”, „Encyklopedia obrazowa systematyczna z 226 tablic i ich objaśnień złożona. Prospekt”, Warszawa 1836, s. 1214–1216.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.