Jan Kędzior

Data i miejsce urodzenia	24 listopada 1880 Grzawa
Data i miejsce śmierci	16 września 1955 Katowice
Senatorowie III kadencji (II RP)
Okres	od 1934 do 1935
Wicemarszałek Sejmu Śląskiego
Okres	od 1930 do 1935
Przynależność polityczna	ChD i NPR
Odznaczenia

Dziedzice, 4 maja 1920, przewodniczący Polskiego Komitetu Plebiscytowego na pow. pszczyński Jan Kędzior z żoną Marią (szósty i siódma od prawej w drugim rzędzie) na weselu komendanta POW G.Śl. na pow. pszczyński Stanisława Krzyżowskiego (siedzi w środku z żoną Marią)

Jan Kędzior (ur. 24 listopada 1880 w Grzawie, zm. 16 września 1955 w Katowicach) – śląski działacz społeczny i polityczny, chrześcijański demokrata, poseł na Sejm Śląski i senator III kadencji w II RP, współpracownik Wojciecha Korfantego i przyjaciel Stanisława Krzyżowskiego^[1].

Życiorys

Był synem Franciszka, rolnika, i Weroniki z Golusów^[2]. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczył się w gimnazjum pszczyńskim i ukończył szkołę handlową w Gliwicach^[3]. W latach 1901–1903 odbył służbę wojskową w armii niemieckiej w Kłodzku. Po zwolnieniu z wojska osiadł w Grzawie, na gospodarstwie rodzinnym, którym zarządzał do 1907.

Od 1907 do 1924 szefował spółce „Rolnik” w okręgu Pszczyna. Był również członkiem zarządu Banku Ludowego w Katowicach oraz dziennikarzem pisma „Katolik”. Zaangażował się w działalność polityczną polskich organizacji na Górnym Śląsku, w latach 1905–1912 sekretarzował Polskiemu Komitetowi Wyborczemu dla Śląska w powiecie pszczyńskim. Przyczynił się do wyboru polskiego posła stamtąd w 1907. We własnym domu założył bibliotekę oddziałową Towarzystwa Czytelni Ludowych.

W czasie I wojny światowej walczył w wojsku niemieckim. W 1917 został delegatem do śląskiego Prowincjonalnego Komitetu Wyborczego. W 1918 przystąpił do Towarzystwa św. Jacka w Opolu. W latach 1918–1921 kierował akcją plebiscytową w Pszczynie, uczestniczył w trzech powstaniach śląskich, był członkiem Naczelnej Rady Ludowej i Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Został wyróżniony „Odznaką honorową i dyplomem za dzielność i wierną służbę Ojczyźnie” (1921) oraz „Dyplomem honorowym” wraz z „Odznaką za zasługi położone koło rozwoju Narodowego Związku Powstańców i Byłych Żołnierzy” (1927)^[4].

Angażował się politycznie po stronie chrześcijańskiej demokracji, której członkiem pozostawał w latach 1918–1937. W 1937 przystąpił do nowo powstałego Stronnictwa Pracy, w którym pozostał do 1945 (z jego ramienia działał w okręgowej Delegaturze Rządu na Kraj w okręgu krakowskim).

Sprawował mandat posła na Sejm Śląski I, II i III kadencji z okręgu Cieszyn–Pszczyna (1922–1935). W Sejmie I i III kadencji wybierany był na wicemarszałka izby. W latach 1934–1935 był członkiem polskiego Senatu (wszedł na miejsce Stanisława Kobylińskiego), działał w klubie parlamentarnym ChD i Narodowej Partii Robotniczej.

W latach 1922–1924 był dyrektorem Banku Ludowego w Pszczynie. Jako pracownik Banku Ludowego, brał udział w ruchu spółdzielczym w zaborze pruskim jako członek Patronatu Związku Spółdzielni w Poznaniu, spełniając poważne obowiązki rewizora spółdzielni na Śląsku, w Poznańskiem i na Pomorzu. W 1924 został szefem powiatowego oddziału Komunalnej Kasy Oszczędności w Pszczynie. Po 1935 pełnił tę samą funkcję w Katowicach. W 1927 został wybrany Prezesem Związku Straży Pożarnych pow. Katowickiego. Od 1933 był prezesem Rady Związku Straży Pożarnych.

W czasie okupacji niemieckiej ukrywał się w Wieliczce i Krakowie, działając w tajnym Stronnictwie Pracy^[5]. Po II wojnie światowej wrócił do Katowic i w 1945 został kierownikiem administracyjnym w Wydziale Powiatowym, a w latach 1946–1950 – w Miejskiej Komunalnej Kasie Oszczędności. Przeszedł na emeryturę w 1950^[5].

6 maja 1913 ożenił się z Marią Majewską, z którą miał czterech synów: Zbigniewa, Stanisława, Zdzisława i Mariana oraz córkę Irenę^[2]. Jego dwaj starsi synowie: Zbigniew i Stanisław walczyli jako polscy żołnierze w wojnie obronnej we wrześniu 1939^[4]. 9 kwietnia 1940 zostali oni przywiezieni do KL Dachau, a 25 maja 1940 przewieziono ich do KL Mauthausen-Gusen, w którym Stanisław był więziony do 15 sierpnia 1940 i z którego wywieziono go z powrotem do KL Dachau – zginął tam 20 sierpnia 1940^[4][6].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[7]
• Złoty Krzyż Zasługi (1938)
• Medal Niepodległości (19 czerwca 1938)^[8]
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
• Gwiazda Górnośląska^[3]

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 334. [dostęp 2020-10-02].
• Edmund Jakubowski: Z papierów Jana Kędziora z Katowic, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach”, nr 32, Prace Historyczne, nr 2, Katowice 1967.
• Henryk Rechowicz: Sejm Śląski 1922–1939, Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1971.
• Encyklopedia Powstań Śląskich, red. Franciszek Hawranek (i in.), Opole 1982.
• Górnośląski leksykon biograficzny, red. Bogdan Snoch, Katowice 1997.
• Piotr Majewski: Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny. T. 3, K–Ł, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005.