Jan Druto
Data i miejsce urodzenia

28 kwietnia 1909
Ucz Dere

Data i miejsce śmierci

7 marca 1985
Warszawa

Ambasador RP w Turcji
Okres

od 29 marca 1948
do 15 stycznia 1952

Poprzednik

Stanisław Sośnicki (chargé d’affaires ad interim)

Następca

Janusz Zambrowicz

Ambasador RP/PRL we Włoszech
Okres

od 20 lutego 1952
do 22 października 1959

Poprzednik

Adam Ostrowski

Następca

Adam Willmann

Ambasador PRL we Francji
Okres

od 24 czerwca 1961
do 3 lipca 1969

Poprzednik

Stanisław Gajewski

Następca

Tadeusz Olechowski

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Wielki Orderu Narodowego Zasługi (Francja) Wielki Oficer Orderu Narodowego Zasługi (Francja)

Jan Kiejstut Druto[1] (lit. Jonas Kęstutis Drūtas; ur. 28 kwietnia 1909 w Ucz Dere w Kraju Krasnodarskim, zm. 7 marca 1985 w Warszawie) – polski działacz polityczny litewskiego pochodzenia, dyplomata, burmistrz Wilna (1940–1941), ambasador PRL w Turcji, we Włoszech i we Francji.

Życiorys

Urodził się w rodzinie litewskiej w miejscowości Ucz Dere. W dwudziestoleciu międzywojennym uczęszczał do litewskojęzycznego Gimnazjum im. Witolda Wielkiego w Wilnie, gdzie działał w kółku młodzieżowym „Laisvieji vergai” (Wolni niewolnicy; 1926-1927)[2]. Ukończył studia agronomiczne na Uniwersytecie Stefana Batorego. W latach 1934–1936 pracował jako asystent w Studium Agronomicznym wileńskiej uczelni. Podczas studiów był zastępcą skarbnika „Bratniej Pomocy”[3], a także członkiem Związku Lewicy Akademickiej „Front”[4]. Od 1928 działał w Związku Młodzieży Komunistycznej, zaś od 1931 w Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi[3], gdzie zajmował się m.in. sprawami Litwy. Zasiadał w Biurze Litewskim KC KPZB[5]. Współzakładał Litewskie Towarzystwo Literatury i Sztuki (lit. Lietuvių meno ir literatūros draugija) o profilu centrowym infiltrowane przez komunistów[6]. Był redaktorem nielegalnej gazety komunistycznej w języku litewskim „Valstiečių balsas”. Za działalność antypaństwową był skazany na 5 lat pozbawienia wolności w procesie w styczniu 1936[7][8]. Karę odbywał w Grodnie. Więzienie opuścił w 1938. W latach 1939–1940 pracował jako nauczyciel w Wilnie. Po sowieckim najeździe na Litwę w 1940 objął funkcję burmistrza stolicy[9], następnie zaś przewodniczącego Tymczasowego Komitetu Wykonawczego w Wilnie[10]. Pracował również w Gospłanie. W czasie II wojny światowej ukrywał się w Wilnie, m.in. dzięki pomocy Marii Fedeckiej[11].

Grób Jana i Gertrudy Drutów na Powązkach Wojskowych w Warszawie

Po zakończeniu wojny został mianowany wiceprezesem Centralnego Urzędu Planowania z ramienia PPR (1946–1947), następnie zaś dyrektorem Departamentu Ekonomicznego w Ministerstwie Rolnictwa (1947–1948). Po tzw. zjednoczeniu ruchu robotniczego w Polsce został członkiem PZPR. W latach 1948–1951 sprawował funkcję ambasadora w RP w Ankarze[12], następnie zaś PRL w Rzymie (1952–1959) i w Paryżu (1961–1969). Po powrocie do Polski był dwukrotnie dyrektorem departamentu w MSZ (1959–1961; 1969–1972). Od 1972 pracował jako doradca ministra spraw zagranicznych PRL. Był członkiem zarządu Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej[13].

Żonaty z Gertrudą (Gugą) Sawicką, byłą studentką prawa USB i działaczką lewicy rewolucyjnej w II RP[14]. Zmarł w 1985, został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera 39C-4-8)[15].

Odznaczony m.in. Orderem Sztandaru Pracy II klasy oraz Krzyżem Komandorskim i Oficerskim (1951)[16] Orderu Odrodzenia Polski[17], a także Wielkim Srebrnym i Złotym Krzyżem francuskim Orderu Zasługi[13].

Przypisy

  1. ↑ W niektórych publikacjach Jan Drutto, zob. Andrzej Pilch, Studencki ruch polityczny w Polsce w latach 1932–1939, Kraków 1972, s. 65; Eugeniusz Filipajtis, Lewica akademicka w Wilnie, Białystok 1965.
  2. ↑ Bronisław Makowski, Litwini w Polsce: 1920–1939, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986, s. 204.
  3. 1 2 Edwarda Orłowska, Pamiętam jak dziś, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1973, s. 289 [tu: Jan Drutto].
  4. ↑ Jonas Karosas, Mówią kamienie Wilna, przekł. z litewskiego Anny Lau-Gniadowskiej, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1968, s. 360.
  5. ↑ Jonas Karosas, Mówią kamienie Wilna, przekł. z litewskiego Anny Lau-Gniadowskiej, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1968, s. 294.
  6. ↑ Bronisław Makowski, Litwini w Polsce: 1920–1939, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986, s. 134.
  7. ↑ Tzw. proces Druto i towarzyszy, także: „lewicy akademickiej”, zob. Kazimierz Petrusewicz, Grupa wileńska, czyli „Front”, w: Komuniści: wspomnienia o Komunistycznej Partii Polski, red. Leonard Borkowicz et al., przedm. Henryk Jabłoński, noty biograf. Halina Bułhakowska, Zakład Historii Partii przy KC PZPR, „Książka i Wiedza”, Wydanie 2 popr. i rozsz., Warszawa 1969, s. 505.
  8. ↑ Edwarda Orłowska, Pamiętam jak dziś, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1973, s. 292 [tu: Jan Drutto].
  9. ↑ Antanas Rimvydas Čaplinskas: Savas ir svetimas Vilnius. diena.lt, 25 kwietnia 2010. (lit.).
  10. ↑ Henryk Wisner, Litwa: dzieje państwa i narodu, Wydawnictwo „Mada”, Warszawa 1999, s. 223.
  11. ↑ Erna Podhoritzer, Pani Maria pomogła, „Fołks-Sztyme”, nr. 59 (1257) z 16 kwietnia 1960, tłum. z jidysz Dr. Rasza Szlep-Fessel, opublikowane na stronie poświęconej postaci Marii Fedeckiej, Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata.
  12. ↑ Pełna lista przedstawicieli Polski w Turcji w latach 1414-2007. ankara.polemb.net. [dostęp 2019-07-15].
  13. 1 2 Jan Druto, „Życie Warszawy”, nr 60 (12861) z 12 marca 1985, s. 10 (nekrolog).
  14. ↑ Czesław Miłosz, Inne abecadło, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1998, s. 39.
  15. ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online] [dostęp 2019-11-14] (pol.).
  16. ↑ M.P. z 1952 r. nr 9, poz. 77
  17. ↑ Tow. Jan Druto, „Trybuna Ludu”, nr 57 (12609) z 8 marca 1985, s. 5 (nekrolog).

Bibliografia

  • Jan Druto, w: Who’s who in the socialist countries: a biographical encyclopedia of 10.000 leading personalities in 16 communist countries, red. Borys Lewytzkyj and Juliusz Stroynowski, New York: K. G. Saur; München: Verl. Dokumentation K. S. Saur, 1978, s. 135 (nota biograficzna w języku angielskim)
  • Jonas Kęstutis Drūtas, w: Tarybų Lietuvos enciklopedija. 1, A-Grūdas, Vyriausioji enciklopedijų redakcija, Vilnius 1986, s. 461 (nota biograficzna w języku litewskim)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.