Jaćwież, także Sudawia (Sudowia)[2] – ziemie zajmowane do ok. XIII wieku przez bałtyjskie plemię Jaćwingów.
Granice i obszar
Granice i obszar Jaćwieży są przedmiotem dyskusji wśród badaczy[3]. Wynika to z niewielkiej ilości dostępnych przekazów – skąpe źródła z XIII i XIV wieku dają tylko minimalne dane, pozwalające zorientować się w położeniu geograficznym Jaćwieży u schyłku jej istnienia w XIII wieku[4]. W wyznaczaniu obszaru Jaćwieży pomocne są badania archeologiczne, badania nad późniejszym osadnictwem polskim, ruskim i litewskim na ziemiach pojaćwieskich, a także występowanie nazw geograficznych pochodnych od nazw Jaćwingów, Sudowów i Dajnowa[5].
Większość granic Jaćwieży miało charakter naturalny – tworzyły je bory, moczary i rzeki[6]. W miejscach zwężenia borów i moczarów granice umacniano prawdopodobnie zasiekami ze zwalonych pni i gałęzi[6]. Szlaki drożne wnikały na teren Jaćwieży w niewielu miejscach[6]. Szlakami tymi posługiwali się Jaćwingowie podczas wypraw na ziemie sąsiadów, a także oddziały nieprzyjaciół najeżdżające ziemie Jaćwieży[6].
Hipotezy
W literaturze przedmiotu spotykane są m.in. poniższe propozycje granic Jaćwieży:
- Puszcza Romincka na północy, pas między Niemnem i Szeszupą na północy, Niemen wschodzie, Biebrza na południu, Ełk (Łęg) na zachodzie (A. Kamiński)[8]
- środkowy bieg Szeszupy na północy, środkowy bieg Niemna na wschodzie, dorzecze Biebrzy i Supraśli na południu, linia Wielkich Jezior Mazurskich na zachodzie (M. Engel, P. Iwanicki, G. Iwanowska, C. Sobczak)[3]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Linguistic and Historic Background. W: Marija Gimbutas: The Balts. London: Thames & Hudson, 1963, s. 21.
- ↑ Kamiński 1953 ↓, s. 37,63.
- 1 2 Engel i in. 2013 ↓, s. 45.
- ↑ Kamiński 1953 ↓, s. 37.
- ↑ Kamiński 1953 ↓, s. 37, 63.
- 1 2 3 4 Kamiński 1953 ↓, s. 62.
- ↑ Engel i in. 2013 ↓, s. 47.
- ↑ Kamiński 1953 ↓, s. 45, 51, 57–58, 60–62.
Bibliografia
- Marcin Engel i inni, Grodziska Jaćwieży w perspektywie badań Działu Archeologii Bałtów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, [w:] Archaeologica Hereditas, t. 2, Warszawa; Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, 2013, s. 45–63, ISBN 978-83-932546-7-5.
- Aleksander Kamiński: Jaćwież. Terytorium, ludność, stosunki gospodarcze i społeczne. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 1953.
Linki zewnętrzne
- Grodziska Jaćwieży – internetowa mapa grodzisk opracowana w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie naniesiona na podkład Google Maps
- Sudawia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 548.