Józef Antoni Szaniawski
Ilustracja
Józef Szaniawski (2008)
Data i miejsce urodzenia

4 października 1944
Lwów

Data i miejsce śmierci

4 września 2012
Tatry

Przyczyna śmierci

upadek w Tatrach

Zawód, zajęcie

historyk, publicysta, nauczyciel akademicki

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal „Pro Memoria” Medal „Milito Pro Christo” Order Świętego Stanisława (odznaczenie prywatne) Zasłużony dla Warszawy
Klepsydra Józefa Szaniawskiego na tle jego książek w Księgarni Naszego Dziennika w al. Solidarności w Warszawie
Znicze palone przez zwolenników, czytelników i studentów Józefa Szaniawskiego w tygodniu po jego tragicznej śmierci przed Izbą Pamięci Pułkownika Kuklińskiego na ul. Kanonia w Warszawie, której był organizatorem
Grób Józefa Szaniawskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Józef Antoni Szaniawski (ur. 4 października 1944 we Lwowie, zm. 4 września 2012 w Tatrach[1]) – polski politolog, doktor historii, sowietolog, dziennikarz, ostatni więzień polityczny PRL.

Życiorys

Syn Ignacego, pedagoga, profesora Uniwersytetu Warszawskiego, oraz Julii z Tarczyłów, nauczycielki języka polskiego[2].

PRL

W latach 1970–1985 był redaktorem PAP w Warszawie[3]. Przez krótki okres należał do Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej[4]. Od 1973 nawiązał konspiracyjną współpracę z Radiem Wolna Europa, któremu przekazał wiele depesz nieocenzurowanych jeszcze przez władze komunistyczne. Dla rozgłośni w ciągu 11 lat napisał i przesłał ponad pół tysiąca tajnych korespondencji[3]. Poznał wtedy Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Działał przeciw wpływom radzieckim w Polsce i na rzecz integracji Polski z NATO. W 1985 został wykryty przez WSW i SB, aresztowany i fałszywie oskarżony o współpracę z CIA. Sąd wojskowy skazał go na 10 lat pozbawienia wolności[3]. W latach 1985–1989 był przetrzymywany w więzieniach na warszawskim Mokotowie przy ul. Rakowieckiej i w Barczewie[3]. Uniewinniony przez Sąd Najwyższy. Wyszedł na wolność 22 grudnia 1989[3]. Sąd Najwyższy określił go jako ostatniego więźnia politycznego PRL[3].

III RP

Był pełnomocnikiem pułkownika Ryszarda Kuklińskiego w Polsce, organizując kampanię o przywrócenie mu dobrego imienia. Przyczynił się do ujawnienia jego misji wywiadowczej oraz do jego rehabilitacji. W 1998 przygotował wizytę pułkownika w Polsce. Od 2006 był założycielem i dyrektorem Izby Pamięci Pułkownika Kuklińskiego[3] (mieści się przy ul. Kanonii 20/22 na warszawskiej Starówce w pobliżu katedry św. Jana Chrzciciela)[5][6].

Współpracował ze Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej oraz był jednym z inicjatorów budowy Pomnika Katyńskiego w Warszawie.

W latach 1990–2003 publikował w prasie polskiej i polonijnej w USA, m.in. w „Tygodniku Solidarność”, „Wprost”, „Polsce Zbrojnej”, „Nowym Świecie”, „Gazecie Polskiej”, „Dzienniku Chicagowskim”, „Nowym Dzienniku”, „Dzienniku Związkowym”. W latach 1994–2003 wykładał w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego, od 1996 do 2001 był profesorem nadzwyczajnym i prorektorem w Wyższej Szkole Dziennikarstwa im. Melchiora Wańkowicza. Od 2001 wykładał w Wyższej Szkole Stosunków Międzynarodowych i Amerykanistyki oraz na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Był również wykładowcą w założonej przez o. Tadeusza Rydzyka toruńskiej Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej oraz publicystą i felietonistą „Naszego Dziennika”, „Naszej Polski”, Radia Maryja, Telewizji Trwam i internetowego SIM Radia. Współpracował przy tworzeniu kilku filmów historycznych dla Telewizji Polskiej i Telewizji Trwam. Był autorem wielu audycji radiowych.

Autor kilku tysięcy artykułów, esejów politycznych, książek (zwłaszcza o pułkowniku Ryszardzie Kuklińskim i Józefie Piłsudskim), audycji radiowych i scenariuszy filmów dokumentalnych. Ostatnią jego publikacją jest książka-album „Grunwald. Pole chwały” wydana w lipcu 2010.

Był związany z piosenkarką Haliną Frąckowiak, z którą miał syna Filipa Frąckowiaka[7]. Syn został następcą Józefa Szaniawskiego na stanowisku dyrektora Izby Pamięci Pułkownika Kuklińskiego[8].

4 września 2012 zmarł tragicznie w Tatrach w wyniku upadku do Dolinki pod Kołem, schodząc po zdobyciu szczytu Świnicy w kierunku Zawratu[3][9]. 15 września 2012 w bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie odbył się jego pogrzeb. Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach[10][11] (kwatera A29-tuje-26)[12].

Upamiętnienie

11 grudnia 2012 jego syn, Filip Frąckowiak, powołał Fundację Józefa Szaniawskiego, której głównym celem jest kontynuacja prac Józefa Szaniawskiego, w tym rozwój muzeum przez niego stworzonego[13].

W listopadzie 2013 ukazała się biografia Józefa Szaniawskiego autorstwa Filipa Frąckowiaka pt. Józef Szaniawski. Ostatni więzień polityczny PRL[14].

24 listopada 2013 w przedsionku kościoła św. Jacka parafii pod tym samym wezwaniem w Chicago odsłonięto tablicę upamiętniającą Józefa Szaniawskiego[15].

18 grudnia 2022 odbyła się uroczystość poświęcenia tablicy pamiątkowej poświęconej Józefowi Szaniawskiemu na froncie kamienicy przy ul. Kanonia 10/12/14 w Warszawie, czyli w miejscu jego wieloletniego zamieszkania[16].

Wybrane publikacje

  • Reduta-Polska między historią a geopolityką (2002), Warszawa-Chicago, ISBN 83-88455-65-6.
  • Samotna misja pułkownik Kukliński i zimna wojna (2003), Warszawa-Chicago, ISBN 83-88455-85-0.
  • Pułkownik Kukliński – Misja Polski (2005), Wydawnictwo Ex Libris, Warszawa-Chicago, ISBN 83-89351-29-3 (przedmowa – Tomasz Lis).
  • Pułkownik Kukliński – tajna misja (2008), Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa, ISBN 978-83-7399-257-3.
  • Victoria Polska. Marszałek Piłsudski w obronie Europy, Wydawnictwo Ex Libris, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7634-020-3 (przedmowa – biskup Tadeusz Płoski).
  • Grunwald pole chwały (2010), Wydawnictwo Ex Libris, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7634-052-4 (przedmowa – biskup Tadeusz Płoski).
  • Czas historią pisany (2012, pośmiertnie – zbiór felietonów Józefa Szaniawskiego opublikowanych na łamach „Naszego Dziennika” w latach 2006–2012), Księgarnia Naszego Dziennika, Warszawa, ISBN 978-83-912486-4-5[3].

Odznaczenia, tytuły i wyróżnienia

Przypisy

  1. PAP: W wypadku w Tatrach zginął Józef Szaniawski. gazeta.pl, 4 września 2012. [dostęp 2012-09-04].
  2. Mariusz Ryńca, Szaniawski Ignacy, w: Polski Słownik Biograficzny, tom XLVI (redaktor naczelny Andrzej Romanowski), Warszawa-Kraków 2010, s. 630.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Pierwsza rocznica śmierci śp. prof. Józefa Szaniawskiego. radiomaryja.pl, 4 września 2013. [dostęp 2013-12-12].
  4. Angora 2006 nr 3, s. 8.
  5. Kukliński znowu w Warszawie. Tygodnik Niedziela. [dostęp 2011-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  6. Muzeum ciągle żywe. niedziela.pl, 19 listopada 2012. [dostęp 2013-12-13].
  7. Jolanta Nadzieja Szaniawska: Wywiad z Haliną Frąckowiak. tnpolonia.com, grudzień 2005. [dostęp 2009-12-04].
  8. Tylko u nas: rozmowa z synem J. Szaniawskiego. niezalezna.pl, 15 września 2012. [dostęp 2014-02-10].
  9. Józef Szaniawski nie żyje.
  10. Józef Szaniawski spoczął na warszawskich Powązkach. Syn profesora: „Izba pamięci płk. Kuklińskiego będzie dalej działać”. wpolityce.pl. [dostęp 2012-09-15]. (pol.).
  11. Józef Szaniawski pochowany na Powązkach wojskowych. wiadomosci.wp.pl. [dostęp 2012-09-15]. (pol.).
  12. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  13. Fundacja Józefa Szaniawskiego. rejestr.io. [dostęp 2023-08-23].
  14. Józef Szaniawski Ostatni więzień polityczny PRL. radiomaryja.pl, 7 listopada 2013. [dostęp 2013-12-13].
  15. W Chicago upamiętniono Józefa Szaniawskiego. dziennikzwiazkowy.com, 24 listopada 2013. [dostęp 2013-12-13].
  16. W Warszawie odsłonięto tablicę upamiętniającą Józefa Szaniawskiego. www.tvp.info. [dostęp 2023-08-23].
  17. 1 2 Zdjęcie z uroczystości pogrzebowych. interia.pl, 15 września 2012. [dostęp 2012-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-28)].
  18. Odznaka Honorowa i Medal Pamiątkowy Kustosza Tradycji, Chwały i Sławy Oręża Polskiego (Decyzja nr 95/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 lutego 2008 r.). tradycje.wp.mil.pl. [dostęp 2012-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-17)].
  19. Odznaczeni honorowi warszawiacy. radiozet.pl, 31 lipca 2011. [dostęp 2013-12-13].
  20. Order dla Józefa Szaniawskiego. prezydent.pl, 15 września 2012. [dostęp 2012-09-15].
  21. M.P. z 2013 r. poz. 126.
  22. M.P. z 2013 r. poz. 126

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.