Jógvan Waagstein

Joen Waagstein

Jógvan Waagstein, 1900
Data i miejsce urodzenia	4 września 1879 Klaksvík
Data i miejsce śmierci	15 grudnia 1949 Tórshavn
Zawód, zajęcie	nauczyciel muzyki, kompozytor, malarz
Narodowość	farerska

Jógvan Waagstein (też Joen Waagstein, ur. 4 września 1879 w Klaksvík, zm. 15 grudnia 1949 w Tórshavn) – farerski nauczyciel muzyki, kompozytor oraz malarz.

Jeden z pionierów sztuki wizualnej na archipelagu Wysp Owczych, która zaczęła zyskiwać na znaczeniu na przełomie XIX i XX wieku. Kształcił się jako nauczyciel i przez całe swoje życie związany był ze szkolnictwem, pracując przede wszystkim jako nauczyciel w szkole ludowej w Tórshavn.

Muzyka

Jógvan Waagstein był uzdolniony muzycznie i to właśnie szeroko pojęta muzyka stała się jedną z jego głównych, życiowych pasji. Waagstein pracował jako nauczyciel śpiewu i muzyki, a także był kierownikiem chóru. Publikował książki i inne pomoce do lekcji śpiewu oraz działał jako organista w Katedrze w Tórshavn. Był autorem tekstów i skomponował serię melodii do farerskich pieśni patriotycznych oraz do innych, nowszych tekstów, np. poetów takich jak: Janus Djurhuus, Hans A. Djurhuus czy Christian Matras. 32 spośród tych melodii można odnaleźć w farerskim śpiewniku pieśni ludowych Songbók Føroya Fólks. Ogromne znaczenie przypisuje się również jego pracy przy zbiorach starych, farerskich pieśni kościelnych oraz opracowywaniu ich na potrzeby liturgii.

Malarstwo

Waagstein obok muzyki wykazywał także duże zainteresowanie malarstwem, które z racji jego zawodu musiało zejść na drugi plan. Był samoukiem – „Niewielką wiedzę, jaką posiadam na temat malarstwa, zawdzięczam Florze Heilmann i Elizabeth Taylor” – twierdził. Flora Heilmann (1872–1944), żona duńskiego pastora z Viðareiði oraz jej przyjaciółka Elizabeth Taylor (1856–1932) były malarkami, które to Waagstein prawdopodobnie spotkał w Viðareiði na północy Wysp Owczych i dzięki którym posiadł podstawową wiedzę dotyczącą techniki malarskiej. W 1919 odbył podróż edukacyjną do Kopenhagi i Niemiec, brał także udział w państwowym kursie dla nauczycieli rysunku w Kopenhadze.

Syðradalur (Kalsoy), 1918, 57x75 cm, Narodowe Muzeum Sztuki – Listasavn Føroya

W latach młodości Waagsteina na Wyspach Owczych powstał ruch narodowy, a wraz z nim narodziła się szansa na odrodzenie i stworzenie nowej poezji, a także na rozwijanie nowatorskiej sztuki w szerszym tego słowa znaczeniu, poprzez wyrażanie siebie nie tylko tradycyjnie słowami, lecz także poprzez dźwięk oraz obraz. Wzmożone zainteresowanie kulturą ludową wzbudziło również zaciekawienie krajobrazem i środowiskiem zewnętrznym, którymi to posiłkuje się kultura. Waagsteina inspirowały przede wszystkim nordyckie, romantyczne pejzaże, takie jak chociażby duńskie pejzaże z okresu malarstwa złotego wieku, a czasem w jego pracach można zauważyć także wpływy francuskiego impresjonizmu. W wielu swoich obrazach starał się ukazać piękno krajobrazu Wysp Owczych. Jako pierwszy prezentował je na wystawach nie tylko w Tórshavn, lecz także w Kopenhadze, Oslo, Aarhus i Glasgow.

Akwarele Waagsteina wiszą w wielu farerskich domach, a jeden z jego obrazów Syðradalur (Kalsoy) z 1918 można zobaczyć na stałej wystawie Narodowego Muzeum Sztuki Listasavn Føroya. Dzięki pejzażom Waagsteina oraz jego nowatorskich rówieśników Nielsa Kruse oraz Kristin í Geil, mieszkańcy Wysp Owczych mieli sposobność po raz pierwszy doświadczyć opisu własnego krajobrazu. W XX wieku pejzaż stanowił jeden z głównych tematów farerskiego malarstwa.

19 września 2005 roku Jógvan Waagstein został uhonorowany przez Pocztę Føroya tablicą pamiątkową, na której to na znaczkach widnieje dziewięć jego obrazów.

Dzieła (wybór)

Śpiewniki

• 1931 – Gomul føroysk sálmaløg – stare farerskie pieśni kościelne

Obrazy

• 1917 – Yviri við Strond
• 1917 – Hoyvíkstjørn
• 1918 – Syðradalur
• 1941 – Heygsgarður
• 1947 – Á Varmakeldu
• 1949 – Kirkjubøur

Bibliografia

• Tage Wind: Joen Waagstein : Liv og Virke. Kopenhagen: Gyldendal, 1952.
• William Heinesen: Waagstein, Joen. w: Dansk Biografisk Leksikon, 1984.