Jérôme Pétion de Villeneuve

Data i miejsce urodzenia	3 stycznia 1756 Chartres
Data i miejsce śmierci	24 czerwca 1794 Saint-Émilion
Mer Paryża
Okres	od 18 listopada 1791 do 15 października 1792
Poprzednik	Jean Sylvain Bailly
Następca	Philibert Borie

Jérôme Pétion de Villeneuve (ur. 3 stycznia 1756 w Chartres, zm. 24 czerwca 1794 w Saint-Émilion) – francuski polityk czasów Wielkiej Rewolucji Francuskiej, żyrondysta.

Życiorys

Syn Jérôme'a Pétiona, adwokata, a następnie sędziego w Chartres i jego żony Marie-Elisabeth Le Telier. Po ukończeniu studiów prawniczych w 1778 r. uzyskał dyplom adwokacki i praktykował w rodzinnym mieście^[1]. Opublikował również rozprawę O środkach zapobiegania dzieciobójstwu oraz prace o prawie cywilnym oraz o małżeństwie^[2].

20 maja 1789 r. został wybrany w Chartres na deputowanego do Stanów Generalnych, z ramienia stanu trzeciego. Od początku należał do najchętniej słuchanych mówców^[1]. Podpisał się pod przysięgą złożoną w sali do gry w piłkę^[3]. Początkowo opowiadał się za zachowaniem monarchii konstytucyjnej, w której król nosiłby tytuł króla Francuzów za zgodą narodu. Był członkiem komitetu tworzącego od 1790 r. francuską konstytucję^[1]. Popierał reformę sądownictwa oraz likwidację zakonów^[1]. Występował przeciwko niewolnictwu i działał w pierwszym francuskim stowarzyszeniu abolicjonistycznym - Stowarzyszeniu Przyjaciół Czarnych^[1]. W publicznej przemowie twierdził, że wypowiadanie wojny i zawieranie pokoju powinno być wyłączną kompetencją narodu. Z czasem w Konstytuancie stał się obok Maximiliena de Robespierre'a przywódcą frakcji republikanów^[1]. Obaj cieszyli się ogromną popularnością: obydwu lud nadał przydomek Nieprzekupnych^[1].

W czerwcu 1791 został przewodniczącym sądu karnego Paryża, w tym samym miesiącu została mu powierzona misja przywiezienia do stolicy Ludwika XVI i Marii Antoniny po ich nieudanej próbie ucieczki z kraju (rodzinę królewską rozpoznano i zatrzymano w Varennes)^[1]. 13 lipca tego samego roku z trybuny Konstytuanty wzywał do postawienia króla przed sądem za podjętą próbę ucieczki^[1]. W sierpniu wypowiadał się za całkowitą wolnością prasy^[1]. 30 września, w dniu zamknięcia obrad Konstytuanty, Pétion razem z Robespierre'em otrzymali owację od zgromadzonego ludu paryskiego^[1].

14 listopada 1791 r. został wybrany na mera Paryża, otrzymując 6708 głosów na 10639 oddanych^[1]. 20 czerwca 1792 r. jako przedstawiciel władzy miejskiej bezskutecznie próbował zapobiec atakowi sankiulotów na pałac Tuileries i wkroczeniu do apartamentów królewskich. Dzień później wezwał lud do szacunku dla króla i jego miejsca zamieszkania^[1]. Na początku sierpnia 1792 r. Pétion miał wystąpił w Legislatywie w imieniu sekcji paryskich, oficjalnie ogłaszając wezwanie do proklamowania republiki. Zanim jednak to nastąpiło, 10 sierpnia 1792 r. uzbrojeni sankiuloci, z inspiracji radykalnych klubów politycznych jakobinów i kordelierów, zajęli szturmem pałac Tuileries^[1] i doprowadzili do uwięzienia króla^[4]. Prawdopodobnie w czasie masakr wrześniowych próbował - bezskutecznie - zwracać się do Dantona z propozycjami, jak powstrzymać zabójstwa więźniów^[1].

5 września 1792 r. został wybrany na deputowanego Konwentu Narodowego jako delegat departamentu Eure-et-Loir. W zgromadzeniu jednogłośnie wybrano go na przewodniczącego Konwentu^[1]. Zerwał z radykalną Komuną Paryża, w Konwencie związał się z bardziej umiarkowanymi żyrondystami, tym samym przestał też współpracować z Robespierre'em^[1]. Podczas procesu Ludwika XVI opowiadał się za referendum powszechnym w sprawie wyroku na króla, ale uznał decyzję Konwentu, który odrzucił jego projekt i zagłosował za karą śmierci^[1]. Chciał przy tym odroczenia egzekucji; był to jeden z powodów dla którego jego popularność wśród ludu paryskiego całkowicie upadła^[1].

Po ucieczce gen. Dumourieza został publicznie oskarżony, iż wiedział o jego spisku i planach wystąpienia przeciwko rewolucji. Jego replika na te zarzuty wypadła słabo^[1]. 31 maja i 2 czerwca, pod bezpośrednim naciskiem sankiulotów i Gwardii Narodowej, którzy otoczyli gmach parlamentu^[5], Konwent wyjął czołowych żyrondystów spod prawa. Pétion razem z innymi żyrondystami Buzotem i Barbaroux zbiegł z Paryża^[1]. Udał się do Normandii, gdzie próbował wzniecać powstanie antyjakobińskie. Następnie, wobec jego niepowodzenia, z Finistère udali się statkiem do Bordeaux, po czym ukryli się w domu perukarza Troquarta w Saint-Émilion. Po tym, gdy władze odnalazły ukrywających się w tym samym mieście Élie Guadeta oraz Jeana-Baptiste'a Salle'a, Pétion, Barbaroux i Buzon opuścili kryjówkę. Przed odejściem Pétion pozostawił u Miny Bouquey swoje pamiętniki i testament polityczny, w których bronił podjętych wcześniej politycznych wyborów^[1]. Gdy podczas ucieczki zostali zauważeni w lesie sosnowym przez przypadkowego pasterza, Barbaroux zastrzelił się. Ciała Buzota i Pétiona, na pół zjedzone przez wilki, znaleziono kilka dni później^[1]. Według niektórych źródeł oni również zginęli śmiercią samobójczą^[6].

Przypisy