Iwie
Іўе
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Białoruś

Obwód

 grodzieński

Wysokość

140 m n.p.m.

Populacja (2010)
• liczba ludności


8100[1]

Nr kierunkowy

+375 1595

Kod pocztowy

231337

Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego
Mapa konturowa obwodu grodzieńskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Iwie”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, po lewej znajduje się punkt z opisem „Iwie”
Ziemia53°55′51,3″N 25°46′13,3″E/53,930917 25,770361
Strona internetowa

Iwie (błr. Іўе, Iuje; ros. Ивье, Iwje) – miasto na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, 8,1 tys. mieszkańców (2010), 158 km od Grodna. Miejscowość znana jest jako największe na Białorusi skupisko Tatarów.

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie oszmiańskim województwa wileńskiego[2].

Historia

Kościół śś. Piotra i Pawła przed 1914

Miejscowość założona w 1394 r.[3] przy dworze książąt litewskich w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1566 Iwie były miasteczkiem w powiecie oszmiańskim, istniała tu szkoła braci polskich, której rektorem w latach 1585–1593 był Jan Namysłowski. Odbywały się też tu synody braci polskich[4].

W 1598 w miasteczku Iwie osiedlili się pierwsi Tatarzy. W 1631 ufundowany został klasztor bernardyński przy istniejącym od XV w. kościele św. św. Piotra i Pawła[5]. Po III rozbiorze Polski w 1795 miejscowość znalazła się w granicach Imperium Rosyjskiego. W 1830 roku spłonął parafialny drewniany kościół katolicki pod wezwaniem św. Michała z 1781 r., który wznosił się przy rynku. W 1843 r. miejscowe dobra znalazły się we władaniu hrabiów Zamoyskich, z fundacji Elfrydy z Tyzenhauzów Zamoyskiej zbudowano tu w 1884 drewniany meczet[6].

W okresie II Rzeczypospolitej w latach 1921–1939 miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Iwie. Po agresji ZSRR na Polskę włączone do Białoruskiej SRR. W 1940 otrzymało status osiedla typu miejskiego i centrum rejonu.

Podczas okupacji hitlerowskiej, we wrześniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 4000 osób. We wrześniu 1943 roku Niemcy zlikwidowali getto, Żydów zamordowano w Staniewiczach, część wywieziono do obozów pracy i do obozów na Majdanku i Sobiborze[7].

Około 1960 zburzona barokową kapliczka przy drodze do Berezowiec. Od 2000 miasto.

W 1932 w Iwiu urodził się Stanisław Fita – polski historyk literatury, profesor.

Zabytki

Zabytki miasta[8]:

  • Kościół pw. św. Piotra i Pawła z lat 1514-po 1544 w stylu późnogotyckim z fundacji Stanisława Kiszki, jego syna Piotra Kiszki i wnuka Stanisława. W 1560 zamieniony przez Annę z Radziwiłłów Kiszczynę na zbór kalwiński. Od 1612 roku ponownie katolicki. W 1631 roku Stanisław Kiszka odebrał kościół kalwinom i przekazał Bernardynom. W 1656 roku poważnie zniszczony w wyniku najazdu moskiewskiego. W 1727 roku ponownie konserwowany. W latach 1776-1780 przekształcono fasadę oraz chór muzyczny z fundacji Heleny Ogińskiej wg projektu Karola Schildhausa. Ambona późnobarokowa z 1777 roku (została zniekształcona podczas ostatniego remontu ponieważ usunięto zespolony z nią konfesjonał). Także z lat 1777-1780 pochodzą ołtarze. Organy z 1908 roku. Kościół wyremontowano w 2009 roku.
  • Klasztor Bernardynów z 1636 roku, pierwotnie trzy skrzydłowy z wirydarzem, wyremontowany około 1776 roku kosztem kasztelanowej wileńskiej Heleny Ogińskiej. Częściowo rozebrany przez Rosjan w XIX wieku. Obecnie istnieje tylko skrzydło zachodnie.
  • meczet drewniany z 1884 (przysiółek Murawszczyzna)[9]
  • mizar
  • cerkiew prawosławna pw. św. Gabriela Zabłudowskiego, parafialna
  • ruiny synagogi

Przypisy

  1. ↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.)..
  2. ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 89.
  3. ↑ Пасталеў на паўвека. Устаноўлены новы год заснавання Іўя
  4. ↑ Synody Arjan Polskich, Stanisław Szczotka s. 35. omen.aplus.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-17)]..
  5. ↑ Grzegorz Rąkowski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Warszawa: Burchard Edition, 1997, s. 89, ISBN 83-904446-9-0, OCLC 835719268.
  6. ↑ Iwie. Meczet drewniany.. kresy.pl. [dostęp 2010-05-18].
  7. ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1169.
  8. ↑ Barbara Słania, Michał Łyszczarz: Tatarzy zachodniej Białorusi. arabia.pl, 2005-08-04. [dostęp 2010-05-18].
  9. ↑ Iwie [online], depot.ceon.pl [dostęp 2019-05-25] (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.