Iwan Paskiewicz

Иван Паскевич

Pełne imię i nazwisko	Iwan Fiodorowicz Paskiewicz
Data i miejsce urodzenia	19 maja 1782 Połtawa
Data i miejsce śmierci	1 lutego 1856 Warszawa
Namiestnik Królestwa Polskiego
Okres	od 26 lutego 1832 do 20 stycznia 1856
Poprzednik	Iwan Dybicz Zabałkański
Następca	Wincenty Krasiński
Odznaczenia

Herb Iwana Paskiewicza jako kniazia warszawskiego

Nieistniejący pomnik Iwana Paskiewicza przed Pałacem Namiestnikowskim w Warszawie

Iwan Fiodorowicz Paskiewicz, ros. Иван Фёдорович Паскевич (ur. 8 maja^?/19 maja 1782 w Połtawie, zm. 20 stycznia^?/1 lutego 1856 w Warszawie) – rosyjski generał–adiutant 1825, hrabia erywański od 1828, feldmarszałek 1829, książę warszawski od 1832, w latach 1832–1856 namiestnik Królestwa Polskiego.

Życiorys

Był jednym z wybitniejszych i bardziej okrutnych dowódców rosyjskich. Od najmłodszych lat szykowany był przez rodzinę do służby wojskowej. W 1800 ukończył Korpus Paziów i został mianowany porucznikiem armii Imperium Rosyjskiego oraz adiutantem cesarza Rosji, Pawła I. W latach 1806–1812 brał udział w wojnie z Imperium Osmańskim. W 1811 mianowany generałem–majorem, a w 1813 generałem–lejtnantem. Uczestniczył w walkach z Napoleonem I w Rosji i walkach wojsk rosyjskich w Europie, m.in. w bitwie pod Lipskiem. W latach 1813–1814 dowódca dywizji. W latach 1817–1819 służył u boku wielkiego księcia Mikołaja Pawłowicza, co później przysłużyło się szybkiej karierze jako jednemu z najbliższych osób cesarza Mikołaja I. Od 1825 dowódca korpusu. Był członkiem Sądu Najwyższego, sądzącym dekabrystów. Od 1826 dowódca wojsk na Kaukazie, a od marca 1827 namiestnik w tym rejonie.

Podczas wojny z Persją w latach 1826–1828 naczelny dowódca wojsk rosyjskich na Kaukazie. W 1827 odniósł zwycięstwo w bitwie pod Jelizawietpolem i zdobył dla Rosji Erywań i Nachiczewan w Armenii. Następnie skierował wojska rosyjskie na Teheran, zmuszając tym samym Persję do zawarcia niekorzystnego dla niej pokoju. W nagrodę otrzymał w 1828 dziedziczny tytuł „hrabiego erywańskiego”. Był następnie jednym z dowódców w wojnie rosyjsko–tureckiej 1828–1829.

Jako wódz naczelny wojsk Imperium Rosyjskiego w kampanii 1830–1831 przeciwko Polsce stłumił powstanie listopadowe. Jego wojska wsławiły się szczególnym okrucieństwem w trakcie kampanii na Litwie. We wrześniu 1831 wkroczył do Warszawy, co znacznie przyspieszyło upadek powstania. W nagrodę za udaną kampanię pacyfikacyjną otrzymał tytuł księcia warszawskiego i został namiestnikiem w Królestwie Polskim. Prowadził politykę rusyfikacji narodu polskiego. Sprawował władzę naczelną w opanowanym kraju jako komenderujący czynną armią generał-gubernator Królestwa Polskiego. 22 listopada z rozkazu Mikołaja I wydał postanowienie unieważniające „na zawsze” wszystkie uchwały i rozporządzenia „Rządu Rewolucyjnego”. Od grudnia 1831 prezes Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego^[1]. Jego rządy w Polsce nazywa się „nocą paskiewiczowską”.

W 1849 został naczelnym wodzem korpusu wojsk rosyjskich tłumiącego powstanie węgierskie. W 1854 objął obowiązki dowódcy Armii Naddunajskiej i do 1855 roku kierował nią w wojnie krymskiej^[2]. Za liczne zasługi i osiągnięcia na polu walki otrzymał stopień generała feldmarszałka.

Za wierną służbę otrzymał od cesarza dawną królewszczyznę Homel w guberni mohylewskiej, gdzie wybudował ogromny pałac i dokąd po 1831 przewiózł z Warszawy pomnik księcia Józefa Poniatowskiego dłuta Bertela Thorvaldsena. Dobra Homel pozostały w rękach jego syna, a potem synowej, do 1918. Fiodor, jego jedyny syn i ostatni kniaź warszawski, znany był wśród okolicznego ziemiaństwa z życzliwości dla Polaków. Wdowa po nim, Irina, została po rewolucji październikowej w Rosji, umierając w domu starców w 1925 roku w wieku 90 lat.

W 1830 odznaczony Orderem Orła Białego^[3].

W lipcu 1870 przed Pałacem Namiestnikowskim w Warszawie w obecności Aleksandra II odsłonięto pomnik Iwana Paskiewicza. Został on rozebrany w październiku 1917^[4].

Zobacz też

• Portret konny Paskiewicza
• Stan wojenny w Królestwie Kongresowym 1833

Przypisy

Bibliografia

• ks. Szczerbatow, Rządy księcia Paskiewicza w Królestwie Polskiem (1832-1847), Warszawa 1900, europeana.eu