Irwingiowate
Ilustracja
Irvingia malayana
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

irwingiowate

Nazwa systematyczna
Irvingiaceae Tiegh. in C.K. Schneide
Just's Bot. Jahresber. 33(2): 566. 1907[3]
Typ nomenklatoryczny

Irvingia[3]

Owoce Irvingia malayana

Irwingiowate (Irvingiaceae) – rodzina roślin okrytonasiennych z rzędu malpigiowców. Skupia 12 gatunków z czterech rodzajów spotykanych w tropikach Afryki oraz Azji południowo-wschodniej[2]. Występują one w lasach na terenach suchych, rzadziej nad rzekami, na terenach zalewowych[4]. Mięsiste owoce kilku gatunków z rodzaju irwingia są spożywane. Z nasion Irvingia gabonensis wytłacza się tłuszcz (tzw. „masło cay-cay”) wykorzystywany m.in. do wytwarzania czekolady. W Afryce zachodniej miażdżone nasiona tego gatunku są spożywane także jako dodatek do potraw rybnych[5].

Morfologia

Do irwingiowatych należą drzewa, w tym także osiągające okazałe rozmiary – do 55 m wysokości[4]. Drzewa z gatunku Klainedoxa gabonensis wyróżniają się potężnymi korzeniami szkarpowymi[5]. Liście są skrętoległe, całobrzegie, owalne lub eliptyczne, krótkoogonkowe. Mają charakterystyczne, okazałe, asymetryczne, złączone w pary przylistki. Okazałe są także ostro zakończone pąki. Drobne kwiaty (do 4 mm długości) zebrane są w kątowo lub szczytowo wyrastające wiechowate kwiatostany. Kwiaty są promieniste, obupłciowe, 5-krotne. Działki kielicha i płatki korony są wolne. Na masywnym dysku kwiatowym wyrasta w pojedynczym okółku 10 pręcików dłuższych od okwiatu, otaczających zalążnię górną, składającą się z 2 do 5 zrośniętych owocolistków. Owocem jest zwykle pestkowiec, tylko u Desbordesia skrzydlak[2][4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina o niejasnej pozycji w obrębie malpigiowców (Malpighiales) należących do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych. W różnych analizach filogenetycznych uznawana była za siostrzaną dla lnowatych (Linaceae), w innych za spokrewnioną z rodziną Putranjivaceae lub rodzinami krasnodrzewowatych (Erthroxylaceae) i Ixonanthaceae[2]. Dawniej (np. system Cronquista z 1981) rośliny tu zaliczane były klasyfikowane jako podrodzina Irvingioideae w obrębie biegunecznikowatych (Simaroubaceae)[6]. W systemie APG IV rodzina została uzupełniona o rodzaj Allantospermum Forman (wcześniej klasyfikowany do Ixonanthaceae) i sytuowana jest jako siostrzana dla rodziny Pandaceae[7][2].

←


Ctenolophonaceae

Erythroxylaceae – krasnodrzewowate

Rhizophoraceae – korzeniarowate

Irvingiaceae – irwingiowate

Pandaceae

Ochnaceae – ochnowate


Clusiaceae – kluzjowate

Bonnetiaceae

Calophyllaceae – gumiakowate

Hypericaceae – dziurawcowate

Podostemaceae – zasennikowate







Wykaz rodzajów[8][2]
  • Allantospermum Forman – dwa gatunki z Madagaskaru i zachodniej Malezji,
  • Desbordesia Pierre ex Tiegh. – jeden gatunek w DR Konga,
  • Irvingia Hook. f. – irwingia – 6 gatunków w środkowej Afryce, 1 w Azji południowo-wschodniej,
  • Klainedoxa Pierre ex Engl. – dwa gatunki w Afryce środkowej.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-03] (ang.).
  2. 1 2 3 4 5 6 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-03] (ang.).
  3. 1 2 James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-05-05]. (ang.).
  4. 1 2 3 Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 424. ISBN 1-55407-206-9.
  5. 1 2 Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 270-273. ISBN 83-7079-778-4.
  6. ↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 315. ISBN 83-7079-778-4.
  7. ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
  8. ↑ Genera of Irvingiaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-05-05]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.