Irena Słońska
Skowronkówna, Wanda
Ilustracja
Irena Skowronkówna (siedzi po lewej) z Marią Piskorską (1925)
Imię i nazwisko urodzenia

Irena Skowronek

Data i miejsce urodzenia

5 maja 1906
Lublin

Data i miejsce śmierci

15 marca 1989
Warszawa

Przyczyna śmierci

wypadek komunikacyjny

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

pedagog

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Medal Komisji Edukacji Narodowej
Budynek przy ul. Wiejskiej w Warszawie, w którym przed śmiercią mieszkała Irena Słońska (po lewej stronie zdjęcia)

Irena Słońska de domo Skowronkówna, pseud. Wanda (ur. 5 maja 1906 w Lublinie, zm. 15 marca 1989 w Warszawie) – polska pedagog, badaczka literatury dla dzieci, doktor, kapitan Armii Krajowej. Pisała także pod nazwiskiem panieńskim.

Życiorys

Przed II wojną światową

Była córką urzędnika państwowego Antoniego Skowronka (zmarłego w 1919 roku) i Marii z Mazurków[1]. Po ukończeniu Gimnazjum Żeńskiego Wacławy Arciszkowej w Lublinie (matura w 1924 roku) przeniosła się do Warszawy, gdzie rozpoczęła studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Studia ukończyła w 1931 roku, a w 1938 roku obroniła pracę doktorską z filozofii w zakresie pedagogiki. W tym czasie pracowała jako sekretarka Melchiora Wańkowicza. Jednocześnie ukończyła Studium Pracy Społeczno-Oświatowej przy Wydziale Pedagogicznym Wolnej Wszechnicy Polskiej i pracowała w Miejskiej Pracowni Psychologicznej w Warszawie (w latach 1929–1932). Od roku 1934 do wybuchu wojny pracowała w nowo utworzonym Referacie Audycji dla Szkół Polskiego Radia.

II wojna światowa

W czasie wojny była członkinią Armii Krajowej w stopniu kapitana (używała pseudonimu „Wanda”). Poza tym uczestniczyła w tajnym nauczaniu, organizując roczne pomaturalne Studium Pracy Wychowawczo-Kulturalnej. W okresie 1941–1943 kontynuowała pracę w Miejskiej Pracowni Psychologicznej w Warszawie.

W czasie powstania warszawskiego była dowódcą oddziału łączniczek AK. Po upadku powstania dostała się do obozu przejściowego w Pruszkowie.

Po wojnie

Zaraz po wojnie (do 1946 roku) prowadziła kursy dla kierowniczek świetlic dziecięcych i prowadzących dziecińce w Warszawie. W 1947 roku zainicjowała i była wśród organizatorów pierwszego zjazdu poświęconego literaturze dla dzieci, który odbył się pod patronatem Związku Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie. W tym okresie była również kierowniczką literacką Teatru Dzieci w Warszawie. Od 1948 do 1952 roku była kierowniczką Referatu Literatury dla Dzieci i Młodzieży w Ministerstwie Kultury i Sztuki.

Od 1956 roku – po wyjściu za mąż – występowała pod nazwiskiem Słońska[uwaga 1].

W latach 1962–1973 była kierowniczką Pracowni Wychowania Estetycznego w Instytucie Pedagogiki w Warszawie.

W 1981 roku reprezentowała stronę „Solidarnościową” w negocjacjach z Ministerstwem Oświaty i Wychowania w sprawie nauczania początkowego i nauczania dzieci w młodszym wieku szkolnym[2]. Pod koniec lat 70. i w latach 80. udostępniała swoje mieszkanie przy ul. Wiejskiej w Warszawie na archiwum dokumentów działalności opozycji demokratycznej w PRL i wydawnictw niezależnych.

Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 240-4-19)[3].

Życie prywatne

Całe życie żyła bardzo blisko ze swą siostrą Zofią Skowronek i najlepszą przyjaciółką Marią Piskorską. Miała również brata Jana.

Wyszła za mąż przed 1956 rokiem za Słońskiego (imię nieznane), wkrótce owdowiała[uwaga 2], nie pozostawiając potomstwa.

Książki i opracowania

  • Antologia polskiej literatury dziecięcej (1946)
  • Wybór bajek Stanisława Jachowicza: Bajki (1950, wydanie 2. w 1953)
  • Wybór wierszy Stanisława Jachowicza: Pan kotek był chory (1951, i kolejne wydania, 4. w 1959 roku)
  • Wybór wierszy Marii Konopnickiej: Co słonko widziało (1951, kilka kolejnych wydań do 1974 roku)
  • Antologia opowiadań Marii Konopnickiej, Zofii Rogoszówny, Elizy Orzeszkowej i Jadwigi Chrząszczewskiej: Opowiadania babuni (1956, wyd. 2. 1958)
  • Antologia Dziecko w poezji polskiej (1963)
  • Wybór wierszy i opowiadań dla przedszkoli (1963) (wspólnie ze Stefanią Wortman)
  • Praca zbiorowa pod redakcją Ireny Słońskiej: O wychowaniu estetycznym w szkole podstawowej (1966)
  • Praca zbiorowa pod redakcją Ireny Słońskiej: Teatr młodzieży (1970)
  • Podręcznik do nauki języka polskiego, materiały uzupełniające dla kl. 1 i 2: Pierwsza czytanka (1960[4], i kolejne wydania, 18. w 1976 roku)
  • Podręcznik do nauki języka polskiego: W szkole i na wakacjach (1978, i kolejne wydania, 14. w 1992 roku)
  • Publikacja naukowa: Dzieci i książki (1957, wyd. 2. w 1959)
  • Publikacja naukowa: Psychologiczne problemy ilustracji dla dzieci (1969, wyd. 2. w 1977)
  • Mały słownik literatury dla dzieci i młodzieży (1964) (wspólnie z Krystyną Kuliczkowską).

Adaptacja książki Kornela Makuszyńskiego Szatan z VII klasy na sztukę przedstawianą w Teatrze Rozmaitości w Warszawie (1958).

Przetłumaczyła również książkę Paula Hazarda pt. Książki, dzieci i dorośli (1963).

Członkostwo w organizacjach

  • Międzynarodowe Stowarzyszenie Badaczy Literatury dla Dzieci i Młodzieży
  • Międzyuczelniany Zespół do Badań Literatury dla Dzieci i Młodzieży przy Uniwersytecie Warszawskim
  • Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej (była wiceprzewodniczącą Sekcji Więzi, a także Sądu Koleżeńskiego Oddziału Warszawskiego).

Odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ Według Minakowskiego: wbrew artykułowi w PSB Irena Słońska nie była żoną Słońskiego, ale decyzją Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy z dnia 24 maja 1958 roku zmieniła nazwisko na Słońska.
  2. ↑ j.w.

Przypisy

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.