Podmiot zbiorowy w naukach prawnych, inaczej instytucja lub organizacja [w znaczeniu podmiotowym albo przedmiotowym] w naukach o zarządzaniu – to sformalizowany twór społeczny[1], czyli grupa współdziałających osób wyposażonych w zasoby[2], stanowiący podmiot prawa[3][4]. Obejmuje zarówno organizacje gospodarcze nastawione na zysk, jak i organizacje nie nastawione na osiąganie zysku.
Termin instytucja często spotykany bywa w zarządzaniu dla określenia organizacji w znaczeniu przedmiotowym (jako przedmiotu zarządzania, np. przedsiębiorstwa innego, niż przedsiębiorstwo osoby fizycznej), natomiast rzadziej w znaczeniu podmiotowym (jako uczestnika rynku i podmiotu prawa, np. przedsiębiorcy niebędącego osobą fizyczną), a jedynie sporadycznie używany bywa w prawie (instytucja finansowa, instytucja kredytowa, instytucja kultury, instytucja pośrednicząca), gdzie w jego miejsce preferowane są pojęcia podmiotu zbiorowego, organizacji lub jednostki organizacyjnej, między innymi dla odróżnienia od pojęcia instytucji prawnej.
Wśród podmiotów zbiorowych wyróżnia się pod względem prawnym:
- osoby prawne, w tym:
- fundacje,
- korporacje (dla przykładu w bankach tworzy się oddziały do obsługi klientów instytucjonalnych (wszystkich poza klientami indywidualnymi – osobami fizycznymi, innymi słowy są komórki do obsługi klientów korporacyjnych),
- Skarb Państwa,
- jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.
Podmioty zbiorowe, z wyjątkiem Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, mogą w określonych okolicznościach podlegać odpowiedzialności karnej[5].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ J. Zieleniewski, Organizacja zespołów ludzkich, PWN, Warszawa 1976, s. 84.
- ↑ T. Pszczołowski, Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji, Ossolineum, Wrocław 1978, s. 86 (hasło: instytucja).
- ↑ A. Bednarski, Zarys teorii organizacji i zarządzania, Dom Organizatora TNOiK, Toruń 2001, s. 133 (ISBN 83-7285-007-1).
- ↑ Podstawy nauki o organizacji, red. S. Marek, M. Białasiewicz, PWE, Warszawa 2008, s. 15 (ISBN 978-83-208-1737-9).
- ↑ Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz.U. z 2023 r. poz. 659)
Bibliografia
- T. Pszczołowski, Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji, Ossolineum, Wrocław 1978, s. 86 (hasło: instytucja)
- J. Zieleniewski, Organizacja zespołów ludzkich, PWN, Warszawa 1976, s. 84
- M. Bielski, Organizacje. Istota, struktury, procesy, wyd. II, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1997, s. 69–70 (ISBN 83-7016-925-2)
- A. Bednarski, Zarys teorii organizacji i zarządzania, Dom Organizatora TNOiK, Toruń 2001, s. 133 (ISBN 83-7285-007-1)