Andrea Mantegna, plafon w Camera degli Sposi, Palazzo Ducale w Mantui, 1473, fresk

Iluzjonizm (łac. illusio –złudzenie) – technika malarska przedstawiania rzeczywistości takimi środkami, które akcentują relacje przestrzenne między ukazywanymi przedmiotami i podkreślają ich trójwymiarowość, stwarzając złudzenie rzeczywistości[1][2].

W iluzjonizmie stosuje się zasady perspektywy, dążąc do zaakcentowania przestrzeni, oraz budowy anatomicznej, starając się równocześnie oddać wiernie barwę i materialność postaci i przedmiotów. Terminem malarstwo iluzjonistyczne określa się zwłaszcza monumentalne malarstwo ścienne, które przez mistrzowskie opracowanie różnych rodzajów perspektywy i przy stosowaniu skrótów stara się powierzchnię sklepienia i ściany przedstawić jako przestrzeń uciekającą w głąb, zupełnie otwartą lub ograniczoną ramami architektonicznymi, często tworzącą złudzenie zatarcia granic między architekturą malowaną a rzeczywistą[1][3]. Malarstwo tego typu było popularne już w antyku, a rozwinęło się w renesansie, zwłaszcza we Włoszech od 2 poł. XV w. (Andrea Mantegna)[2][3]. Iluzjonizm często stosowano w malarstwie w okresach silnie dominującego realizmu – w baroku oraz w XIX i XX wieku[2].

Malarstwo iluzjonistyczne wykorzystujące krzywizny i przełamania powierzchni architektonicznych w taki sposób, by widzowie znajdujący się w określonym miejscu budynku mieli wrażenie realistycznej perspektywy, nazywane jest kwadraturą. Technika ta, wymagająca od artysty wielkiego kunsztu, pozwala stworzyć złudzenie nieistniejących elementów architektonicznych, uzupełniających rzeczywiste powierzchnie i kontury. Malarstwo kwadraturowe rozwinęło się w malarstwie włoskim w XVII wieku, jej mistrzami byli Andrea del Pozzo, Pietro da Cortona, Giovanni Battista Tiepolo, Gerolamo Mengozzi Colonna[3][4].

Przykładami iluzjonizmu w architekturze polskiej są barokowe freski w kaplicy pomisjonarskiej w Łowiczu[5] oraz malowidła w teatrze królewskim w Pomarańczarni w Łazienkach w Warszawie (1788)[6].

Przypisy

  1. 1 2 Ian Chilvers, Harold Osborne (red.), Oxford Dictionary of Art, Oxford University Press, 1994, s. 249, ISBN 0-19-866133-9 (ang.).
  2. 1 2 3 Hilary McGlynn (red.), Wielka Encyklopedia Oxford, t. 8, Oxford Educational, 2008, s. 40, ISBN 978-83-252-0187-6 (pol.).
  3. 1 2 3 Stefan Kozakiewicz (red.), Słownik terminologiczny sztuk pięknych, wyd. IV, Warszawa: PWN, 1996, s. 158, ISBN 83-01-12365-6 (pol.).
  4. ↑ quadratura, [w:] Ian Chilvers, Oxford Dictionary of Art and Artists, wyd. 5, Oxford University Press, 2015, DOI: 10.1093/acref/9780191782763.001.0001, ISBN 978-0-19-178276-3 [dostęp 2021-06-02] (ang.).
  5. ↑ Sztuka baroku w Polsce [online], Muzeum w Łowiczu [dostęp 2021-06-02] (pol.).
  6. ↑ Teatr Królewski i Stara Oranżeria [online], Łazienki Królewskie [dostęp 2021-06-02] (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.