Iglica pospolita
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bodziszkowce

Rodzina

bodziszkowate

Rodzaj

iglica

Gatunek

iglica pospolita

Nazwa systematyczna
Erodium cicutarium (L.) L`Her.
Hort. Kew. 2: 414 1789[3]

Iglica pospolita (Erodium cicutarium (L.) L`Her.) – gatunek rośliny z rodziny bodziszkowatych (Geraniaceae). Nazwy zwyczajowe: bociani nosek, bociany, dziębrenosek, bekasek szaleniowy, bociani dziób[4].

Zasięg geograficzny

Gatunek kosmopolityczny, poza Antarktydą występujący na wszystkich kontynentach oraz na licznych wyspach[5]. W Polsce jest dość pospolity, występuje na obszarze całego kraju, zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich[6]. Status gatunku we florze Polski: archeofit[7].

Morfologia

Liście
Kwiaty
Rozłupki
Nasiono
Łodyga
Wzniesiona lub rozesłana o wysokości od 10 do 50 cm[8]. Jest pokryta długimi i miękkimi włoskami, a w górnej części również gruczołami[6].
Liście
Odziomkowe o ogonkach krótszych od blaszek tworzą rozetę, liście łodygowe wyrastają naprzemianlegle i ku górze są coraz mniejsze. Mają nieparzystosieczne blaszki liściowe o odcinkach krótkoogonkowych lub siedzących i głęboko podwójnie pierzastodzielnych[6].
Liścienie
Okrągłe, 2–3-klapowe z zaokrąglonymi, lekkimi wcięciami[9].
Kwiaty
Zebrane w baldachokształtne kwiatostany liczące po 5–10 kwiatów na długich szypułkach. Kwiaty nieco grzbieciste, purpurowe, niekiedy białe lub z plamami barwnymi, o pięciu jajowatych płatkach korony bez paznokcia, dłuższych od działek kielicha. Wewnątrz kwiatu 5 płodnych i 5 płonnych pręcików, przy czym te ułożone międzylegle w stosunku do płatków korony mają u nasady gruczołki, te zaś, które są naprzeciwległe płatkom, mają nitkę w nasadzie nagle rozszerzoną[8]. Działki kielicha gruczołowato owłosione, lancetowate lub podługowate, o błoniastych brzegach z kończykiem na szczycie[6].
Owoc
Długi, iglasty charakterystyczny owoc – rozłupnia z długim dzióbkiem rozpadająca się na 5 rozłupek z długą, śrubowato skręcającą się ością. Pęka od strony brzusznej podłużną szczeliną[6]. Jedna roślina wytwarza 200–600 gładkich, jasnobrązowych nasion[9].

Biologia i ekologia

Pokrój
Dojrzewające owoce
Rozwój
Hemikryptofit. Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Kwitnie od kwietnia do października. Roślina samosiewna. Rozmnaża się przez nasiona. Owoce po dojrzeniu są wyrzucane na odległość ponad 1 m. Ość rozłupki skręcająca się podczas zmiany wilgotności wciska nasienie w ziemię ułatwiając jego kiełkowanie[8]. Nasiona w glebie dość długo zachowują zdolność kiełkowania[9].
Siedlisko
Roślina azotolubna, preferująca gleby lekkie, przewiewne, zasobne w azot[4]. Występuje głównie na siedliskach ruderalnych i segetalnych; w murawach ciepłolubnych i napiaskowych, na miedzach, ugorach, nieużytkach jako chwast na polach w uprawach roślin zbożowych i okopowych, na nadrzecznych kamieńcach, torowiskach kolejowych i trawnikach[6]. W uprawach najczęściej wyrasta na zagonach roślin zbożowych i okopowych oraz w koniczynie i kukurydzy[4].
Jest rośliną żywicielską larw motyla modraszka agestisa[10].
Skład fitochemiczny
Ziele zawiera nieco kofeiny, garbniki, sole mineralne, kwas galusowy, cytrynowy, jabłkowy, witaminę C i niewielkie ilości prowitaminy A[8].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 40[7].

Szkodliwość i zwalczanie

Nie jest szczególnie uciążliwym chwastem, jednak należy ją zwalczać. Bardzo szybko bowiem rozmnaża się przez nasiona i pobiera z podłoża sporo składników i wodę, a ponieważ szybko rośnie, zagłusza siewki roślin uprawnych. Ponadto jej silne palowe korzenie mogą utrudniać zbiory roślin okopowych[4].

Jest dość odporna na herbicydy, najważniejsza jest zatem profilaktyka i zwalczanie metodami agrotechnicznymi. W profilaktyce ważne jest unikanie przenawożenia azotem i odkwaszanie gleby, iglica preferuje bowiem gleby o dużej zawartości azotu i kwaśne. Ponieważ najobficiej kiełkuje wiosną i jesienią, w jej zwalczaniu pomagają systematyczne zabiegi agrotechniczne – podorywka, wiosenne bronowanie i jesienna orka. Do siewu należy używać materiału siewnego oczyszczonego z nasion chwastów. Jeśli nawozi się pole kompostem lub obornikiem, powinien on być dobrze rozłożony i przefermentowany. Na niewielkich powierzchniach można iglicę usuwać ręcznie (najlepiej przed kwitnieniem)[4].

Zastosowanie

  • Jest rośliną miododajną, z tego powodu czasami obsiewa się jej nasionami nieużytki jako pożytek dla pszczół[4].
  • W niektórych krajach bywa uprawiana na siano dla owiec[4].
  • W medycynie ludowej wykorzystywano ją jako roślinę leczniczą przy zwalczaniu gorączki i chorób reumatycznych oraz jako środek przeciwkrwotoczny i moczopędny[4].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-13] (ang.).
  3. ↑ The Plant List data dostępu = 2018-01-18.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 Iglica pospolita – opis, zwalczanie, zdjęcia i charakterystyka. [dostęp 2018-01-17].
  5. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-17].
  6. 1 2 3 4 5 6 Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 83-7073-514-2.
  7. 1 2 Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  8. 1 2 3 4 Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
  9. 1 2 3 Horst Klaaβen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limburgerhof: BASF Aktiengeselschaft, 2004.
  10. ↑ Marcin Sielezniew, Izabela Dziekańska: Motyle dzienne. Multico, Warszawa 2010, s. 183
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.