Icchak Giterman
Data i miejsce urodzenia

1889
Hornostajpol

Data i miejsce śmierci

18 stycznia 1943
Warszawa

Zawód, zajęcie

działacz społeczny

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Icchak Giterman (ur. 1889 w Hornostajpolu, zm. 18 stycznia 1943 w Warszawie) – żydowski działacz społeczny, wieloletni dyrektor polskiego oddziału „Jointu”, w czasie okupacji niemieckiej współpracownik grupy Oneg Szabat w getcie warszawskim[1].

Życiorys

Urodził się Hornostajpolu na terenie Ukrainy. Świeckie wykształcenie odebrał w Kijowie, gdzie w trakcie I wojny światowej zaangażowany był w działalność Żydowskiego Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny (JEKOPO), którego był współtwórcą. W ramach JEKOPO organizował pomoc dla uchodźców żydowskich i ofiar pogromów w Galicji i na Litwie. Organizował także pomoc w emigracji żydowskim ofiarom pogromów na Ukrainie do USA[1].

Od 1921 roku mieszkał w Warszawie, gdzie od 1926 roku był dyrektorem operacyjnym American Jewish Joint Distribution Committee („Joint”). Przyczynił się między innymi do rozbudowy sieci kas pożyczek bezprocentowych – Towarzystwa Popierania Kredytu Bezprocentowego i Produktywizacji Ludności Żydowskiej w Polsce. W 1938 roku był organizatorem pomoc dla Żydów, obywateli polskich, wysiedlonych z Niemiec do Zbąszynia w ramach Polenaktion[1].

II wojna światowa

Na początku II wojny światowej wyjechał do Wilna, gdzie kontynuował działalność społeczną[2]. W tym okresie wystąpił także o litewskie obywatelstwo[3]. Został zatrzymany przez Niemców, gdy próbował przedostać się statkiem do Szwecji, skąd planował dalej jechać do Paryża w sprawach organizacyjnych. Giterman został osadzony w obozie jenieckim, a po zwolnieniu w 1940 powrócił do Warszawy, gdzie zaangażował się między innymi w działalność Żydowskiego Towarzystwa Społecznego[2].

W getcie warszawskim działał w Żydowskiej Samopomocy Społecznej[2]. Należał również do kierownictwa grupy Oneg Szabat tworzącej podziemne archiwum getta warszawskiego[4].

Od października 1942 roku, Giterman był członkiem komitetu finansowego Żydowskiej Organizacji Bojowej i zabiegał między innymi o środki na zakup broni dla tejże organizacji. Organizował też pomoc finansową dla ruchu oporu w getcie białostockim[2].

W trakcie akcji styczniowej w getcie warszawskim został zastrzelony przez Niemców na klatce schodowej domu w którym mieszkał przy ul. Miłej 69 w dniu 18 stycznia 1943 roku[1].

W trakcie okupacji niemieckiej zginęła także jego żona Ester z domu Sapoznikowa zamordowana w 1942 oraz syn Motel (ur. 1928) zamordowany w 1941. Wojnę przeżyła natomiast córka Gitermana – Hanna, która wraz z nim po wybuchu wojny znalazła się w Wilnie[1].

Odznaczenia

W 1948 roku za zasługi położone w walce zbrojnej z okupantem hitlerowskim został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[5].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Anna Majchrowska: Icchak Giterman. jhi.pl. [dostęp 2023-02-01]. (pol.).
  2. 1 2 3 4 Icchak Giterman (1889–18.01.1943). 1943.pl. [dostęp 2023-02-01]. (pol.).
  3. ↑ Leszek Pietrzak: Jak Żydzi kolaborowali z Niemcami. old.uwazamrze.pl. [dostęp 2023-02-02]. (pol.).
  4. ↑ Aleksandra Bańkowska, Tadeusz Epsztein (opr.) – Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 24, Ludzie i prace "Oneg Szabat" (Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2013) str. XXIV
  5. ↑ M.P.1948.43.192
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.