III Lubelski batalion etapowy – oddział wojsk wartowniczych i etapowych w okresie II Rzeczypospolitej pełniący między innymi służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Formowanie pododdziałów etapowych rozpoczęto na przełomie 1918-1919. W myśl rozkazu Naczelnego Dowództwa WP L24550/IV, rozkazem oficerskim nr 1 z 19 sierpnia 1919, z wszystkich formacji etapowych podległych DOE „Lwów“, sformowano 6 batalionów etapowych. 1 batalion etapowy (III Lubelski be) uzupełniono z kadry wartowniczej przy batalionie zapasowym 23 pułku piechoty. W jego skład weszły wszystkie formacje etapowe w powiatach: Brody, Radziechów, Kamionka Strumiłowa i Złoczów. Były to kompanie etapowe:5.,14.,20.,25.,35.,36.,40. i 41. Z nich utworzono etatowe 4 kompanie etapowe batalionu. Dowódcą batalionu został kpt. Władysław Pieniążek, a mp dowództwa batalionu stał się Złoczów^[1]. Otrzymał on nazwę okręgu generalnego i kolejny numer porządkowy oznaczany cyfrą rzymską. W myśl rozkazu NDWP nr 2900/IV z 30 stycznia 1920 I batalion etapowy stacjonujący w Złoczowie otrzymał nazwę III Lubelski batalion etapowy^[2]. Do batalionu wcielono żołnierzy starszych wiekiem i o słabszej kondycji fizycznej. Oficerowie i podoficerowie nie mieli większego doświadczenia bojowego. Batalion nie posiadał broni ciężkiej, a broń indywidualną żołnierzy stanowiły stare karabiny różnych wzorów z niewielką ilością amunicji^[3]. 16 lipca 1920 batalion posiadał 700 żołnierzy i 3 cekaemy^[4]. 10 września batalion przebywał na koncentracji wojsk etapowych 6 Armii w Winnikach. Liczył wtedy w stanie żywionych 3 oficerów oraz 161 podoficerów i szeregowców, w stanie bojowym zaś 7 (?) oficerów oraz 113 podoficerów i szeregowców^[5]. W lutym 1921 bataliony etapowe przejęły ochronę granicy polsko-rosyjskiej^[6]. Początkowo pełniły ją na linii kordonowej, a w maju zostały przesunięte bezpośrednio na linię graniczną z zadaniem zamknięcia wszystkich dróg, przejść i mostów^[7]. W 1921 bataliony etapowe ochraniające granicę przekształcono w bataliony celne^[8]. VII Lubelski batalion etapowy wspólnie z III Lubelskim batalionem etapowym utworzyły 22 batalion celny^[9].

Dowódcy batalionu

• kpt. Maksymilian Ferenz^[10]
• mjr Andrzej Poliwka^[10]
• kpt. Władysław Pieniążek

Przypisy

Bibliografia

• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Janusz Odziemkowski: Polskie formacje etapowe w Galicji Wschodniej na Wołyniu i Ukrainie w latach 1918-1920. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2019. ISBN 978-83-8090-616-7.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Janusz Odziemkowski. Użycie batalionów etapowych i wartowniczych wojsk polskich w walkach w Galicji, na Wołyniu i Lubelszczyźnie, 11 lipca-1 września 1920. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (249), 2013. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1440-6281. 
• Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
• Zarządzenie Dowództwa Okręgu Etapowego Lwów dotyczące nazw i numeracji baonów etapowych → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkaz oficerski nr 1 Dowództwa Okręgu Etapowego nr 1 „Lwów” → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.