Hrusztyn
Hruštín
Ilustracja
Hrusztyn (widok od pd.)
Państwo

 Słowacja

Kraj

 żyliński

Powiat

Namiestów

Region

Orawa

Starosta

František Škapec[1]

Powierzchnia

36,51[2] km²

Wysokość

704[3] m n.p.m.

Populacja (2023)
• liczba ludności
• gęstość


3 190[4]
87,21[5] os./km²

Nr kierunkowy

+421 43[3]

Kod pocztowy

029 52[3]

Tablice rejestracyjne

NO

Położenie na mapie kraju żylińskiego
Mapa konturowa kraju żylińskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Hrusztyn”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, u góry znajduje się punkt z opisem „Hrusztyn”
49°19′29″N 19°20′58″E/49,324722 19,349444
Strona internetowa

Hrusztyn[6] (słow. Hruštín) – wieś (obec) w północnej Słowacji, w powiecie Namiestów, w kraju żylińskim, w historycznej krainie Orawa.

Położenie

Leży w szerokiej dolinie Hruštínki (słow. Hruštínske podolie) otwierającej się w kierunku północno-wschodnim ku Kotlinie Orawskiej.

Historia

Wieś powstała na fali tzw. kolonizacji wołoskiej[7], która dotarła w ten region Karpat w połowie XVI w. Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1580 roku[8]. Organizacja wsi została zakończona dopiero w roku 1588 i od tego czasu płaciła ona dopiero należne czynsze i daniny. Należała do dużego feudalnego "państwa" z siedzibą na Zamku Orawskim. Dokumentem z 1 marca 1605 r. ówczesny pan Orawy Jerzy Thurzo określił prawa i obowiązki dwóch głównych osadników (sołtysów) oraz pozostałych dziewięciu poddanych. Wkrótce liczbę mieszkańców powiększyli osadnicy z innych wsi orawskich oraz grupa osadników z przeludnionych włości Thurzonów w rejonie Żyliny (m. in. Strečno, Lietava, Budatín (dziś część Żyliny), Rajec). Być może byli wśród nich przybysze z samej Żyliny, na co wskazuje popularne do dziś we wsi nazwisko "Žilinec"[9].

W latach 1683-1686 spustoszyły ją polsko-litewskie oddziały posiłkowe rozlokowane m.in. na Orawie po kampanii wiedeńskiej. Mieszkańcy zajmowali się handlem bydłem (owcami i wołami), serem i gontami. Uprawiali owies, a od początku XIX w. również ziemniaki, zwane tu "rzepą". W XVIII w. rozwinęła się produkcja drewnianych naczyń i wyrobów gospodarstwa domowego, wyrobów ze skóry (m. in. kierpców) oraz tkactwo[7].

W latach 60. XIX w. wieś liczyła ok. 1300 mieszkańców[10]. Istniały w niej dwa młyny wodne (sołtysi i siedlacki), później także folusz i farbiarnia płótna. Z końcem XIX w. bieda i bezrobocie wywołały falę emigracji do Stanów Zjednoczonych, która osiągnęła szczyt krótko przed I wojną światową[7]. Dopiero w 1916 r. powstał we wsi pierwszy tartak o dwóch trakach. Praktycznie cała zabudowa wsi była drewniana, zabudowania były kryte gontem. Domy, usytuowane w szeregowej zabudowie odzwierciedlającej dawny układ ról i ich podziały, krótszym bokiem do drogi, były kurne, bez kominów. Gotowano w większości na otwartym ogniu. Jeszcze krótko przed 1920 r. na ok. 300 gospodarstw było tylko kilka budynków murowanych[9].

W drugiej połowie XX w. teren wsi został w znacznym stopniu odlesiony w związku z rozwojem działalności miejscowego gospodarstwa rolnego. Poza tym znaczna część mieszkańców znalazła pracę w nowo powstałych zakładach przemysłowych Dolnej Orawy (Krivá, Nižná i in.).

Obiekty zabytkowe[7]

Przypisy

  1. ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-26]. (słow.).
  2. ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 36,51S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
  3. 1 2 3 Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
  4. ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
  5. ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
  6. ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 264. [dostęp 2017-11-26].
  7. 1 2 3 4 Ján Hencovský a kolektív: Orava. Turistický sprievodca ČSFR č. 29, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1990, s. 172-173
  8. ↑ Hruštín - História. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-11-26]. (słow.).
  9. 1 2 Historia wsi na oficjalnej stronie Hrusztyna
  10. ↑ Hrusztyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 191.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.