Palestyńskie hikaye[infobox 1]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Palestyńskie kobiety w Betlejem (1914)
Państwo

 Palestyna

Typ

niematerialne dziedzictwo kulturowe

Numer ref.

00124

Region[infobox 2]

Kraje arabskie

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2008
na 3. sesji

brak współrzędnych

Hikaye (arab. ‏حكاية‎, ḥikāya) – palestyńska tradycyjna sztuka narracji mająca formę pogadanek, podczas których kobiety opowiadają innym kobietom oraz dzieciom fikcyjne historie dotyczące problemów rodzinnych oraz społecznych na Bliskim Wschodzie[1][2].

W 2005 roku palestyńskie hikaye proklamowane zostało arcydziełem ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości, a w 2008 roku wpisane na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości[3][4].

Charakterystyka

Hikaye jest wielowiekową tradycją, w której kobiety są centralnymi postaciami; są nie tylko opowiadaczkami historii, ale przekazywane przez nie opowieści stanowią też formę krytyki społeczeństwa z perspektywy kobiet oraz opis struktury społecznej bezpośrednio dotyczącej ich życia[4]. Część opowieści opisuje również rozdarcie kobiet między ich codziennymi obowiązkami a pragnieniami i marzeniami[1][3].

Historie zwyczajowo opowiadane są w domach, podczas długich zimowych wieczorów, w czasie spontanicznych spotkań towarzyskich, w których udział biorą małe grupy kobiet z dziećmi[4][1]. Udział dorosłych mężczyzn w takich spotkaniach jest uznawany za niestosowny, stąd ich obecność podczas hikaye jest bardzo rzadka[3]. Narracja jest bardzo ekspresywna; stosowane są zmiany rytmu mowy i modulacji głosu, akcentowanie czy emfaza[3][4]. Buduje to umiejętność przykucia uwagi słuchaczy opowieści oraz skutecznego przenoszenia ich w świat wyobraźni i fantazji[3][4]. Hikaye od typowych opowieści ludowych odróżnia styl narracji opierający się na literackich i językowych konwencjach, nieunikający manieryzmu słownego oraz form językowych nieużywanych w mowie potocznej[3]. Językiem służącym do przekazywania historii jest dialekt palestyński języka arabskiego (w odmianie wiejskiej fallahi lub w odmianie miejskiej madani)[3][4].

Tradycję podtrzymują i przekazują głównie starsze Palestynki, choć młode dziewczęta i chłopcy czasem również opowiadają sobie hikaye dla praktyki lub dla przyjemności[4][3]. Tradycji hikaye zagraża jednak wpływ środków masowego przekazu, przez który część mieszkańców zaczyna postrzegać zwyczaj jako zacofany i niewarty podtrzymywania. W konsekwencji starsze narratorki często zmieniają treść i formę opowiadań[3][4]. Matki współcześnie wolą też czytać i opowiadać dzieciom bajki zagraniczne niż rodzime[3]. Dodatkowo poważnym zagrożeniem jest niestabilna sytuacja społeczna i polityczna w Palestynie[4].

W 1989 roku Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley wydał antologię w języku angielskim, w której zebrano 45 opowieści hikaye[5]. Dzieło pod tytułem Speak, Bird, Speak Again opracowane zostało przez Szarifa Kananę (arab. ‏شريف كناعنة‎), powieściopisarza i profesora antropologii na Uniwersytecie w Bir Zajt oraz Ibrahima Muhawiego (arab. ‏إبراهيم مهوي‎), nauczyciela literatury arabskiej i teorii przekładu[5]. W 1997 roku ukazało się tłumaczenie dzieła na język francuski, a w 2001 roku – na język arabski (قول يا طير, Qūl yā ṭayr)[5]. W 2007 roku kontrolowane przez Hamas palestyńskie Ministerstwo Edukacji nakazało usunięcie 1500 egzemplarzy tej książki ze 150 bibliotek szkolnych na Zachodnim Brzegu Jordanu ze względu na rzekomą obecność w opowiadaniach podtekstów seksualnych[5]. Po protestach opinii publicznej decyzja ta została po kilku dniach uchylona[6][5].

Przypisy

  1. 1 2 3 Piotr Kołodziejczyk, Żeby nie zapomnieć [online], Tygodnik Powszechny, 30 listopada 2020 [dostęp 2023-10-13] (pol.).
  2. ↑ Sylwia Kaczmarek, Armina Kapusta. Od dziedzictwa niematerialnego do produktu turystycznego – o autentyczności w turystyce kulturowej. „Turystyka Kulturowa”. 3 (124), s. 7–48, 2022-09. KulTour.pl. ISSN 1689-4642. (pol.).
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Dziedzictwo niematerialne – Palestyna. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2023-10-13].
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Palestinian Hikaye [online], ich.unesco.org [dostęp 2023-10-13] (ang.).
  5. 1 2 3 4 5 Hamas school book ban sparks anger [online], Toronto Star, 5 marca 2007 [dostęp 2023-10-13] (ang.).
  6. ↑ Hamas reverse on schoolbook ban [online], 13 marca 2007 [dostęp 2023-10-13] (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.