Hiacynt wschodni

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	hiacynt
Gatunek	hiacynt wschodni
Nazwa systematyczna
Hyacinthus orientalis L. Sp. pl. 1:317. 1753

Hiacynt wschodni (Hyacinthus orientalis L.) – gatunek byliny z rodziny szparagowatych. Pochodzi z wschodniej części basenu Morza Śródziemnego z obszaru od Azji Mniejszej poprzez Syrię do Palestyny. Poza tym często uprawiany i w innych częściach obszaru śródziemnomorskiego też spotykany jako roślina zdziczała^[3].

Morfologia

Pokrój

Roślina dorasta do 30 cm wysokości. Organem spichrzowym jest duża cebula okryta łuskami o różnych barwach w zależności od odmiany (od białych do ciemnopurpurowych).

Liście

Tylko odziomkowe, w liczbie 4–5, dość szeroko równowąsko-lancetowate, ciemnozielone.

Kwiaty

Głąbik gruby zakończony kwiatostanem groniastym. Rośliny typowe liczą od 5 do 15 kwiatów w kwiatostanie, u odmian uprawnych liczba ta jest większa. Kwiaty roślin typowych niebieskie, u odmian o różnych kolorach (białe, różowe, fioletowe) o silnym i przyjemnych zapachu. Okwiat o długości 2,5 cm, z lejkowatą rurką. Słupek krótki, pręciki długie^[3].

Owoce

Torebki o kulistym kształcie.

Biologia

Bylina. Okres kwitnienia w obszarze naturalnego występowania przypada lutego do kwietnia^[3], rośliny uprawiane dalej na północ, w Europie Środkowej kwitną od kwietnia do maja.

Zastosowanie

Roślina ozdobna, uprawiana zwłaszcza w obszarze śródziemnomorskim i w zachodniej Europie. Hiacynty należą do najpopularniejszych roślin ogrodowych stosowanych na rabaty i obwódki. Spośród różnych roślin cebulowych, hiacynt jest najbardziej popularną rośliną pokojową, uprawianą w doniczkach. Powodami popularności jest bardzo szeroka gama kolorów, zapach, łatwość uprawy. We Francji hiacynty uprawiane są dla uzyskania olejku eterycznego używanego w perfumerii. W Polsce roślina występuje głównie w uprawie doniczkowej.

'Carnegie'

'Gypsy Queen'

'General Köhler'

Uprawa

Historia uprawy

Hiacynty uprawiane były już w starożytnym Rzymie i Grecji. Wiek XVII i XVIII to okres wielkiej "hiacyntowej prosperity" w Europie. W tamtym okresie pojedyncze cebule można było sprzedać za 300 dolarów, co było niebagatelną sumą na owe czasy.

Rozmnażanie

Rozmnażanie hiacyntów nie należy do najprostszych. W produkcji wykorzystuje się duże zdolności regeneracyjne tych roślin (podobnie jak lilii czy szachownic). Hiacynty rozmnaża się przez nacinanie lub drążenie piętki cebul w celu zniszczenia stożka wzrostu. W miejscach zranienia, po letnim przechowywaniu zawiązują się małe cebulki, które są gotowe do kwitnienia po trzech, czterech latach. Amatorsko rozmnaża się je z cebul przybyszowych, choć można je rozmnażać z nasion, ale otrzymuje się rośliny o niejednolitych cechach (kwitną dopiero w szóstym roku).

Pielęgnacja

Cebule wykopuje się z ziemi pod koniec czerwca, gdy liście zaczynają podsychać. Osuszone cebule przechowuje się w chłodnym i przewiewnym miejscu. Wsadza się je we wrześniu na głębokości kilkunastu centymetrów uważając, by wsadzić je w odpowiednią stronę (piętką ku dołowi). Rozstawa – zależna od wielkości cebul. Ziemia powinna być żyzna o odczynie obojętnym z przyswajalnym wapniem, choć rośliny te tolerują niemal wszystkie warunki z wyjątkiem skrajnie kwaśnych lub o wysokim poziomie wód gruntowych. Stanowisko powinno być nasłonecznione, a jeśli nie da się uniknąć cienia, to powinien on być lekki. Miejsce nie powinno być narażone na silne wiatry. Do uprawy w doniczkach najlepiej nadają są hiacynty o krótkiej, sztywnej łodydze.

Zmienność

Uprawianych jest około 100 odmian uprawnych hiacyntów, ale mniej niż 25 stanowi 90% całej światowej produkcji. Hiacynty są często sadzone w grupach 3-5 na jednej rabacie lub w większych grupach, jednokolorowe lub wielokolorowe.

• Ciemnoniebieskie
• 'Amethyst' – purpurowofioletowy
• 'Amsterdam' – karminowy
• 'Anna Liza'
• 'Atlantic'
• 'Blue Jacket'
• 'Delft Blue' – porcelanowoniebieski
• 'Jan Bos' – karminowy, powszechnie określany jako czerwony
• 'Splendid Cornelia' – karminowy
• Różowe
• 'Anna Marie'
• 'Fondant'
• 'Lady Derby' – bladoróżowa
• 'Marconi' – ciemnoróżowy
• 'Pink Pearl' – różowy
• Żółte
• 'City of Haarlem' – ciemnokremowy
• Pomarańczowe
• 'Gypsy Queen' – łososiowopomarańczowy
• Białe
• 'Carnegie' – kwiaty duże
• 'L'Innocence' – kwiaty drobne, ale gęste
• 'White Pearl'
• Pełne (o podwójnych działkach kielicha)
• 'Chestmint Flower' – jasnoróżowe
• 'General Köhler' – jasnoniebieska
• 'Hollyhock' – karminowe
  • 'Madame Sophie' – biała
  • 'Sunflower' – kremowa

Kolory i kształty kwiatostanów wszystkich wymienionych odmian są wyjątkowe, ale na szczególną uwagę zasługują 'Hollyhock' o podwójnych kwiatach, żółte 'City of Haarlem', białe 'Carnegie' i ostatnio wyhodowany łososiowo-pomarańczowy 'Gypsy Queen'.

Filatelistyka

W lutym 1999 roku Poczta Izraela wydała beznominałowy znaczek pocztowy z Hiacyntem wschodnim w technice heliograwiury^[4]. Następnie dodrukowywano ten sam znaczek w: 2003 oraz 2004^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Słownik roślin użytkowych, Z. Podbielkowski, PWRiL, Warszawa, 1985, ISBN 83-09-00256-4.